Tìm hiểu chi tiết về đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn

Trong y học, đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là một thủ thuật này đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị cho những bệnh nhân cần truyền dịch, thuốc hoặc dinh dưỡng kéo dài. Bên cạnh đặt catheter tĩnh mạch trung ương, catheter tĩnh mạch ngoại biên còn có đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn. Vậy đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là gì? Có những ưu điểm và nguy cơ nào?

Đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là gì?

Đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là một thủ thuật y khoa phổ biến. Thủ thuật này được thực hiện bằng cách đưa một ống mềm, nhỏ và linh hoạt (gọi là catheter) vào tĩnh mạch dưới đòn. Tĩnh mạch dưới đòn là một mạch máu lớn nằm ở vùng cổ, kết nối hệ tuần hoàn ngoại biên với hệ tuần hoàn trung tâm. Thủ thuật này thường được thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm để đảm bảo độ chính xác và an toàn.

Mục đích chính của việc đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là cung cấp một đường truyền tĩnh mạch ổn định và lâu dài. Thông qua catheter, các bác sĩ có thể thực hiện nhiều thủ thuật khác nhau như:

• Truyền dịch để bù lại lượng dịch đã mất do mất máu, bỏng, tiêu chảy hoặc các nguyên nhân khác;
• Truyền các loại thuốc điều trị, đặc biệt là các thuốc có tính kích ứng hoặc cần liều lượng cao;
• Cung cấp dinh dưỡng cho bệnh nhân không thể ăn uống qua đường miệng;
• Đo áp lực tĩnh mạch trung tâm giúp đánh giá thể tích tuần hoàn và chức năng tim;
• Truyền máu và các sản phẩm máu để bù lại lượng máu đã mất do chấn thương hoặc phẫu thuật;
• Truyền các chất điện giải để điều chỉnh các rối loạn điện giải trong cơ thể;
• Chuẩn bị cho các thủ thuật khác như sinh thiết tim, chụp mạch, hoặc các thủ thuật can thiệp mạch máu khác.

Chỉ định đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn

Đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là một thủ thuật được chỉ định trong nhiều trường hợp lâm sàng. Đặc biệt là khi bệnh nhân cần một đường truyền tĩnh mạch ổn định và lâu dài. Các trường hợp thường được chỉ định đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn bao gồm:

• Bệnh nhân cần truyền dịch, thuốc trong thời gian dài: Đối với những bệnh nhân cần truyền dịch, thuốc kháng sinh, hóa chất điều trị ung thư hoặc các chế phẩm dinh dưỡng đặc biệt trong thời gian dài, catheter tĩnh mạch dưới đòn là một lựa chọn tối ưu.
• Bệnh nhân cần nuôi dinh dưỡng tĩnh mạch: Khi bệnh nhân không thể ăn uống qua đường miệng, catheter tĩnh mạch dưới đòn sẽ cung cấp đường truyền để nuôi dưỡng cơ thể.
• Bệnh nhân bị suy tim, sốc: Trong các trường hợp cấp cứu như suy tim, sốc, việc truyền dịch, thuốc vận mạch nhanh chóng là rất quan trọng. Catheter tĩnh mạch dưới đòn giúp đảm bảo việc truyền dịch, thuốc được thực hiện một cách hiệu quả và an toàn.
• Bệnh nhân cần đo áp lực tĩnh mạch trung tâm: Áp lực tĩnh mạch trung tâm là một chỉ số quan trọng để đánh giá thể tích tuần hoàn và chức năng tim. Catheter tĩnh mạch dưới đòn cho phép đo trực tiếp áp lực này.
• Chuẩn bị cho các phẫu thuật lớn: Đối với các phẫu thuật lớn, việc đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn trước mổ giúp đảm bảo việc truyền dịch, thuốc và theo dõi huyết động trong suốt quá trình phẫu thuật.

Ưu điểm và nhược điểm của đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn

Bên cạnh ưu điểm, đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn cũng tiềm ẩn một số nguy cơ nhất định.

Về ưu điểm

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Vascular Access, tỷ lệ thành công của thủ thuật đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn đạt trên 95% khi được thực hiện bởi các bác sĩ có kinh nghiệm và sử dụng kỹ thuật siêu âm.

Việc đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn mang lại nhiều lợi ích so với các phương pháp truyền tĩnh mạch thông thường khác. Catheter tĩnh mạch dưới đòn có đường kính lớn hơn, thành mạch dày hơn, ít bị xơ vữa. Do đó sẽ giúp dễ dàng đặt catheter và giảm nguy cơ thủng mạch.

So với việc chọc kim nhiều lần vào các tĩnh mạch ngoại biên, đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn giảm thiểu tổn thương tĩnh mạch, ít gây đau đớn hơn cho bệnh nhân, giảm nguy cơ viêm tĩnh mạch. Catheter tĩnh mạch dưới đòn có khả năng chịu được các loại dịch truyền có tính axit hoặc kiềm, giúp đảm bảo hiệu quả điều trị. Ngoài ra, vị trí đặt catheter ở vùng cổ có tính ổn định cao, giúp hạn chế sự di chuyển. Từ đó cũng giúp giảm nguy cơ rò rỉ và nhiễm trùng.

Về nhược điểm

Mặc dù có nhiều ưu điểm, việc đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn cũng tiềm ẩn một số nguy cơ, bao gồm:

• Việc xác định chính xác vị trí tĩnh mạch dưới đòn và thực hiện kỹ thuật chọc kim đòi hỏi người thực hiện phải có kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm.
• Cần sử dụng các thiết bị chuyên dụng khi thực hiện thủ thuật này. Siêu âm là công cụ hỗ trợ quan trọng để định vị tĩnh mạch và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
• Vị trí đặt catheter ở vùng cổ có thể gây khó chịu cho bệnh nhân, đặc biệt khi quay đầu hoặc cử động tay. Bệnh nhân phải nằm cố định để tránh làm xô lệch catheter, gây đau.

Biến chứng tiềm ẩn khi đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn

Như mọi thủ thuật y tế khác, đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn cũng tiềm ẩn một số nguy cơ biến chứng.

Biến chứng tại chỗ

Chảy máu là một biến chứng thường gặp, đặc biệt là ở những bệnh nhân có rối loạn đông máu hoặc sử dụng thuốc chống đông. Xuất huyết có thể xảy ra ngay sau khi đặt catheter hoặc muộn hơn, gây ra tình trạng mất máu, tụ máu và đau tại chỗ.

Nhiễm trùng là một biến chứng nghiêm trọng, có thể dẫn đến viêm tĩnh mạch, áp xe và nhiễm trùng huyết. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể qua vị trí đặt catheter, gây ra các triệu chứng như sốt, đỏ, sưng, đau tại chỗ. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Vascular Access, tỷ lệ nhiễm trùng liên quan đến catheter tĩnh mạch dao động từ 3% đến 20%, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian đặt catheter, loại catheter và các biện pháp chăm sóc.

Sự hình thành cục máu đông trong lòng mạch tại vị trí đặt catheter cũng là một nguy cơ tiềm ẩn. Nó có thể gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến giảm tưới máu cho các mô xung quanh và gây đau, sưng.

Biến chứng toàn thân

Phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thuốc gây tê hoặc các dung dịch truyền có thể gây sốc phản vệ, đe dọa tính mạng người bệnh. Ngoài ra, nếu không thao tác cẩn thận, không khí có thể xâm nhập vào mạch máu và gây tắc mạch phổi, dẫn đến khó thở, đau ngực, thậm chí tử vong.

Đặt catheter tĩnh mạch dưới đòn là một thủ thuật y tế mang lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân, đặc biệt là những trường hợp cần điều trị dài ngày. Tuy nhiên, như mọi thủ thuật y khoa khác, đặt catheter cũng tiềm ẩn một số rủi ro. Để giảm thiểu nguy cơ biến chứng, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ sau khi đặt catheter. Các dấu hiệu nguy hiểm như sốt, ớn lạnh, đau tại chỗ đặt catheter, đỏ, sưng, khó thở, đau ngực cần được báo cáo ngay cho bác sĩ.