Tìm hiểu chi tiết về triệu chứng sốt viêm màng não

Sốt vốn là phản ứng bình thường của cơ thể, nhưng đôi khi, cơn sốt ấy lại là tín hiệu đầu tiên của một căn bệnh cực kỳ nguy hiểm: Viêm màng não. Nhận biết sớm các triệu chứng kèm theo cơn sốt chính là chìa khóa vàng để điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng. Đừng bỏ qua bài viết này, vì nó sẽ trang bị cho bạn kiến thức cần thiết để phân biệt cơn sốt thông thường và triệu chứng sốt viêm màng não.

Sốt viêm màng não khác sốt thông thường như thế nào?

Viêm màng não gây sốt là do phản ứng viêm toàn thân khi hệ miễn dịch phát hiện có vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào dịch não tủy và màng não. Các tác nhân này kích thích cơ thể sản sinh ra các chất trung gian viêm như interleukin và prostaglandin, làm tăng nhiệt độ trung tâm ở vùng dưới đồi của não, gây ra sốt.

Nhiều phụ huynh không phân biệt được sốt viêm màng não với các cơn sốt thông thường do cảm cúm hay sốt virus, dẫn đến chủ quan trong chăm sóc và chậm trễ trong cấp cứu. Tuy nhiên, sốt trong viêm màng não có một số đặc điểm khác biệt như:

• Khởi phát: Sốt viêm màng não thường xuất hiện đột ngột, trong khi sốt cảm cúm hay nhiễm siêu vi thường tăng dần;
• Mức độ: Sốt cao từ 39 - 40°C trở lên, có thể kèm lạnh run;
• Thời gian sốt: Kéo dài và không đáp ứng tốt với thuốc hạ sốt thông thường;
• Diễn biến nhanh và nặng: Bệnh nhân thường xấu đi chỉ sau vài giờ đến vài ngày, đặc biệt ở trẻ em hoặc người suy giảm miễn dịch.

Sốt thông thường (do cảm cúm hoặc nhiễm virus thông thường) thường gây sốt nhẹ đến vừa, nhiệt độ thường dưới 39°C và có thể tự khỏi sau 3 - 5 ngày. Khác với sốt do viêm màng não, sốt thông thường thường đáp ứng tốt với các thuốc hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen, giúp giảm sốt nhanh và cải thiện các triệu chứng kèm theo như đau đầu, mệt mỏi.

Triệu chứng viêm màng não điển hình kèm sốt

Khi bị viêm màng não, sốt không chỉ là biểu hiện đơn lẻ mà luôn đi kèm nhiều triệu chứng thần kinh nguy hiểm, có thể tiến triển rất nhanh. Một trong những dấu hiệu điển hình nhất là cứng gáy, người bệnh không thể cúi đầu về phía trước, hoặc cảm thấy đau, kháng cự khi được thử gập cổ. Người bệnh cũng bị đau đầu như búa bổ, nôn ói từng cơn dữ dội mà không phải do ăn uống.

Ngoài ra, tình trạng nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng) cũng là biểu hiện cho thấy màng não đã bị kích thích. Người bệnh thường nheo mắt, quay mặt đi hoặc kêu đau khi bật đèn.

Trong trường hợp viêm màng não mô cầu, người bệnh có thể xuất hiện ban xuất huyết đặc trưng - những nốt đỏ tím không biến mất khi ấn căng da. Đây là một dấu hiệu nguy hiểm cần cấp cứu ngay. Nếu bệnh diễn tiến nặng, người bệnh có thể bị rối loạn ý thức, từ lơ mơ, ngủ li bì đến hôn mê.

Ở trẻ nhỏ, ngoài sốt viêm màng não còn có một số triệu chứng cần lưu ý như: Trẻ có thóp phồng lên bất thường, bỏ bú, khóc thét dai dẳng. Nhiều trẻ có thể bị co giật, toàn thân mềm nhũn hoặc ngược lại là gồng cứng, kèm theo sốt cao liên tục không hạ.

Vì trẻ chưa biết nói, cha mẹ cần quan sát thay đổi hành vi, vận động và biểu hiện lạ để phát hiện sớm dấu hiệu cảnh báo viêm màng não.

Cần làm gì ngay khi nghi ngờ sốt viêm màng não?

Viêm màng não là tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, không thể chần chừ hay tự xử lý tại nhà. Khi nghi ngờ sốt viêm màng não, người bệnh tuyệt đối không tự điều trị bằng thuốc hạ sốt.

Thuốc có thể che lấp triệu chứng nguy hiểm, khiến người bệnh trông “có vẻ ổn hơn” trong khi bệnh vẫn đang tiến triển âm thầm. Ngay khi có từ hai dấu hiệu trở lên, như sốt cao, cứng gáy, đau đầu dữ dội hoặc nôn vọt, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức.

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm cần thiết để xác định chính xác nguyên nhân. Chọc dịch não tủy là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm màng não, giúp phân biệt bệnh do virus, vi khuẩn hay nấm.

Ngoài ra, xét nghiệm máu, chụp CT hoặc MRI có thể được chỉ định để đánh giá tổn thương não hoặc loại trừ các nguyên nhân khác gây sốt và rối loạn thần kinh. Việc phát hiện và điều trị sớm trong 6 - 12 giờ đầu có thể cứu sống người bệnh và giảm thiểu biến chứng viêm màng não nguy hiểm.

Biến chứng nguy hiểm khi bỏ qua triệu chứng sốt viêm màng não

Nhiều trường hợp viêm màng não khởi phát chỉ bằng cơn sốt tưởng như thông thường. Nhưng nếu bị bỏ qua, các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra trong vòng 24 - 48 giờ, nhất là với viêm màng não mô cầu, người bệnh có thể tử vong chỉ sau một đêm.

Nếu triệu chứng sốt viêm màng não và các dấu hiệu thần kinh bị bỏ qua, người bệnh có thể phải đối mặt với các biến chứng như:

• Viêm màng não làm tăng áp lực nội sọ và có thể gây phù não. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn, đặc biệt nếu viêm lan rộng hoặc xuất hiện biến chứng viêm não phối hợp.
• Viêm lan sang các dây thần kinh sọ, đặc biệt là dây thần kinh số VIII (dây tiền đình ốc tai) hoặc vào mê nhĩ (tai trong), gây điếc hoặc suy giảm thính lực.
• Viêm màng não có thể gây tổn thương các cấu trúc thần kinh và để lại sẹo trên vỏ não. Đây là yếu tố nguy cơ dẫn đến co giật cấp tính trong giai đoạn bệnh và có thể tiến triển thành động kinh mạn tính về sau.
• Viêm lan rộng ảnh hưởng đến các trung tâm vận động của não hoặc gây tổn thương tủy sống, có thể gây yếu hoặc liệt chi, mất kiểm soát vận động. Trẻ nhỏ bị tổn thương não sớm còn có nguy cơ cao bị bại não và rối loạn phát triển lâu dài.
• Ngoài ra, viêm màng não còn có thể gây nhiễm trùng huyết toàn thân, dẫn đến sốc nhiễm khuẩn, hoại tử chi, suy gan thận, thậm chí tử vong nhanh chóng nếu không được hồi sức tích cực.

Viêm màng não mủ là bệnh nguy hiểm, tiến triển nhanh, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề. Việc tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin viêm màng não: Vắc xin Hib, phế cầu, não mô cầu là biện pháp hiệu quả nhất hiện nay để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm màng não do các tác nhân nguy hiểm này.

Hy vọng rằng, với những thông tin về triệu chứng sốt viêm màng não được chia sẻ trên đây, bạn đã có thêm thông tin để nhận diện sớm căn bệnh nguy hiểm này. Trong bệnh viêm màng não, mỗi phút trì hoãn là một bước gần hơn tới những biến chứng không thể phục hồi. Vì vậy, khi có bất kỳ biểu hiện nghi ngờ nào, hãy đến bệnh viện ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.