Tìm hiểu những mối nguy từ gốc tự do và cách phòng ngừa

Quá trình lão hóa và nguồn cơn của các bệnh lý đều bắt nguồn từ các gốc tự do. Tuy nhiên gốc tự do là gì, vai trò của chúng đối với cơ thể ra sao hoặc ngăn ngừa các tác động của chúng như thế nào lại ít ai tìm hiểu.

Gốc tự do đang còn là một điều mới mẻ với nhiều người.

Gốc tự do là gì?

Gốc tự do là các phân tử hay nguyên tử có chứa một điện tử đơn lẻ với ngoài cùng là lớp quỹ đạo. Gốc tự do có tổng số điện tử là một số lẻ vì thế lớp vỏ ngoài sẽ không bền vững nên chúng sẽ phản ứng nhanh với các chất khác để thu thập đủ số lượng phân tử còn thiếu.

Các phân tử tự do chưa ghép đôi sẽ đi tìm các phân tử khác để liên kết, hoạt động này diễn ra liên tục sẽ dẫn đến quá trình stress oxy hóa. 

Khi cơ thể chúng ta thường tiếp xúc với các độc tố có trong tự nhiên như khí thải công nghiệp, thuốc trừ sâu, hóa chất bảo quản. Cùng với lối sống căng thẳng, áp lực, chế độ ăn uống không lành mạnh làm sức khỏe xuống dốc. Sẽ khiến quá trình hình thành tự nhiên của gốc tự do diễn ra nghiêm trọng hơn.

Những yếu tố làm gia tăng gốc tự do

Sau đây là một số yếu tố điển hình làm gia tăng gốc tự do trong cơ thể:

• Thể chất và tinh thần bị căng thẳng quá mức do lao động quá sức, thường xuyên xuất hiện các cảm xúc tiêu cực như lo lắng, áp lực, buồn bã.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh như khẩu phần ăn có quá nhiều chất béo làm rối loạn chuyển hóa lipid, thừa năng lượng. Thiếu các loại vitamin như B, PP, C, A, E. Thiếu các loại acid amin thiết yếu, cơ thể dung nạp các loại thực phẩm không an toàn.
• Sống trong môi trường thiếu oxy, môi trường bị ô nhiễm hóa chất, phóng xạ.
• Tuổi càng cao thiếu cung cấp antioxydant trong thức ăn sẽ khiến làm giảm lượng chất này trong cơ thể khiến quá trình oxy hóa diễn ra nhanh hơn.

Ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân khiến các gốc tự do phát triển mạnh hơn.

Tác hại của gốc tự do đối với cơ thể như thế nào?

Theo thuyết gốc tự do về lão hóa được công bố vào năm 1956, tế bào sẽ bị các gốc tế bào phá hủy theo thời gian.

Khả năng cơ thể chống lại các tác động của gốc tự do sẽ giảm xuống khi già đi. Các gốc tự do này sẽ ngày càng một nhiều, quá trình stress oxy hóa tăng lên làm tổn hại đến nhiều tế bào. Kết quả là cơ thể sẽ bị thoái hóa, lão hóa tự nhiên.

Sau đây là một số bệnh có mối liên hệ với sự stress oxy hóa gây ra bởi gốc tự do.

• Mất trí nhớ, Alzheimer, các bệnh ở hện thần kinh trung ương.
• Tắc động mạch dẫn đến bệnh tim mạch.
• Bệnh tự miễn - hệ thống miễn dịch bị rối loạn, viêm.
• Bị đục thủy tinh thể, thị lực bị giảm do tuổi tác.
• Ngoại hình thay đổi theo tuổi tác như da nhăn nheo mất độ đàn hồi, tóc bạc xuất hiện, thường xuyên bị rụng tóc.
• Bị bệnh đái tháo đường.
• Bị các bệnh về thoái hóa di truyền như Huntington, Parkinson.

Ngăn ngừa gốc tự do như thế nào?

Duy trì một lối sống khoa học để cơ thể khỏe mạnh, phòng chống được nhiều bệnh.

Mặc dù không thể loại bỏ các gốc tự do nhưng vẫn có thể ngăn chặn sự phát triển của các phân tử này trong cơ thể bằng một số cách hiệu quả sau:

• Tập thói quen ăn uống lành mạnh, các gốc tự do có thể tấn công vào cơ thể bằng đường ăn uống, vì vậy hãy tránh xa các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, nhiều chất hóa học, các chất kích thích như bia rượu, nước ngọt.
• Hãy luôn giữ một tâm trạng lạc quan, yêu đời tránh lo âu căng thẳng, ngủ đủ giấc để cơ thể được hồi phục sau một ngày làm việc.
• Sống một lối sống khoa học, tập thể dục thể thao nâng cao sức khỏe, luyện tập trí nhớ bằng cách đọc sách, giải trí bằng các hoạt động ngoài trời.

Gốc tự do rất nguy hiểm vì không chỉ khiến cơ thể nhanh lão hóa mà còn có mối liên quan đến hơn 100 căn bệnh nguy khác. Vì vậy, nếu bạn có một lối sống chưa lành mạnh hay thay đổi ngay bây giờ để cải thiện sức khỏe nhé.

Hoàng Minh

Nguồn tham khảo: Tổng hợp