Tìm hiểu về chức năng của gan trong cơ thể con người

Gan là một trong những cơ quan nội tạng lớn nhất, cũng là một tuyến có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Mỗi ngày, gan phải thực hiện hơn 500 nhiệm vụ thiết yếu để duy trì sức khỏe. Điều này thể hiện sự đa năng và tính quan trọng của gan đối với sức khỏe tổng thể. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về chức năng của gan với những chia sẻ sau đây đến từ Nhà thuốc Long Châu.

Cấu tạo của gan

Gan là một cơ quan của các động vật có xương sống bao gồm cả con người, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và thực hiện nhiều chức năng khác trong cơ thể như dự trữ glycogen, tổng hợp protein huyết tương và thải độc. Nó cũng sản xuất dịch mật, một yếu tố quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Gan được xem như là "nhà máy hóa chất" của cơ thể vì nó thực hiện và điều chỉnh nhiều phản ứng hóa học quan trọng, mà một số phản ứng này chỉ xảy ra ở một số tổ chức đặc biệt của cơ thể.

Gan có trọng lượng dao động từ 1.100 đến 1.800 gram tùy thuộc vào kích thước và trọng lượng của từng người, nằm dưới lồng ngực phải, cách phổi bởi cơ hoành. Phụ nữ thường có gan nhỏ hơn so với nam giới. Gan được chia thành hai thùy chính - thùy phải và thùy trái - dựa trên vị trí của dây chằng liềm (falciform ligament). Tuy nhiên, sự phân chia này không phản ánh cơ cấu thực sự của lá gan. Hiện nay, người ta thường chia gan thành 8 phân thùy (segment) dựa trên phân phối của mạch máu.

Gan được bao bọc bên ngoài bởi vỏ chứa nhiều dây thần kinh, được gọi là Gibson’s Capsule. Với cấu trúc và hệ mạch phức tạp, gan được coi là một cơ quan kỳ diệu.

Tế bào gan không có dây thần kinh cảm giác, do đó khi gan bị tổn thương, thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Chỉ khi gan sưng phồng lên, vỏ Gibson bị căng ra, có thể gây ra đau hoặc khó chịu ở vùng bụng trên bên phải, gần giới hạn với lồng ngực dưới. Điều này thường xảy ra trong các trường hợp viêm gan cấp hoặc khi lá gan phình to do suy tim bên phải. Gan được bảo vệ bởi xương sườn, giúp giảm thiểu nguy cơ tổn thương so với các cơ quan khác trong bụng như tụy, lá lách, v.v.

Gan là cơ quan duy nhất trong cơ thể nhận máu từ hai nguồn khác nhau: Khoảng 30% từ tim và 70% từ tĩnh mạch cửa. Máu từ tim mang các dưỡng chất và nhiên liệu cần thiết để nuôi dưỡng tế bào gan, trong khi máu từ tĩnh mạch cửa chứa các chất dinh dưỡng từ các cơ quan khác nhau trong bụng như dạ dày, lá lách, tụy, túi mật, ruột non, ruột già, v.v. Gan là cơ quan đầu tiên tiếp nhận các chất dinh dưỡng và hóa chất từ hệ thống tiêu hóa, trở thành trung tâm lọc máu và quá trình biến đổi chất trong cơ thể. Do đó, gan thường là nơi mà ung thư từ các cơ quan khác có thể lan sang một cách dễ dàng.

Vai trò và chức năng của gan

Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, không chỉ có chức năng ngoại tiết và nội tiết mà còn là kho dự trữ của nhiều chất, trung tâm chuyển hóa quan trọng và mang tính chất sinh mạng.

Chức năng chuyển hóa

Quá trình chuyển hóa các chất cơ bản như glucid, lipid và protid xảy ra tại nhiều cơ quan và tổ chức khác nhau trong cơ thể, nhưng ở gan, sự chuyển hóa này diễn ra mạnh mẽ và quan trọng.

• Chuyển hóa glucid: Glucid cung cấp năng lượng chính cho cơ thể và quá trình chuyển hóa glucid tại gan bao gồm tổng hợp glycogen để dự trữ năng lượng cho cơ thể, cũng như phân giải glycogen để cung cấp năng lượng cho các hoạt động của cơ thể.
• Chuyển hóa lipid: Gan chủ yếu tham gia vào quá trình chuyển hóa lipid. Các axit béo được chuyển hóa thành triglyceride, phospholipid và cholesterol ester tại gan. Gan tổng hợp lipoprotein từ các chất này và đưa chúng vào máu để vận chuyển đến các tổ chức và tế bào khắp cơ thể.
• Chuyển hóa protid: Gan đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa protid. Nó là nơi dự trữ protein dưới dạng enzyme và các protein chức năng. Khi cần thiết, các protein này được phân giải thành các axit amin và đưa vào máu để cung cấp cho các tế bào khác trong cơ thể.

Chức năng chống độc

Gan được coi như một lá chắn bảo vệ cơ thể, ngăn chặn sự xâm nhập của các chất độc qua đường tiêu hóa và giảm độc tính bằng cách loại bỏ một số chất cặn do quá trình chuyển hóa tạo ra.

Gan thực hiện chức năng chống độc thông qua hai cách sau:

• Phản ứng hóa học: Đây là cơ chế chính để biến các chất độc hại thành các chất không độc hoặc ít độc hơn, sau đó loại bỏ chúng qua đường thận. Các phản ứng hóa học bao gồm phản ứng tạo ure, phản ứng liên hợp và phản ứng oxy hóa khử.
• Cố định và thải trừ kim loại nặng và các chất cặn: Gan giữ lại một số kim loại nặng và các chất màu mà nó nhận được mà không biến đổi chúng, sau đó loại bỏ chúng qua đường mật.

Chức năng tạo mật

Mật được sản xuất liên tục từ tế bào gan và lưu trữ dày đặc trong túi mật. Sau đó, nó được bơm vào ruột non trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Mật có vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn chứa dầu bằng cách giúp tan chất béo và hấp thu chất dinh dưỡng cho cơ thể.

Chức năng dự trữ

Gan đóng vai trò quan trọng trong việc dự trữ các loại vitamin và khoáng chất quan trọng cho cơ thể:

• Dự trữ các vitamin tan trong dầu: Gan tham gia vào quá trình tăng hấp thu các vitamin tan trong dầu thông qua chức năng bài tiết mật và cũng là nơi dự trữ các loại vitamin như vitamin A, D và E.
• Dự trữ vitamin B12: Sau khi hấp thụ, vitamin B12 được vận chuyển đến gan và được dự trữ ở đó. Lượng dự trữ vitamin B12 ở gan lớn đến mức có thể cung cấp cho cơ thể sử dụng trong khoảng 2 năm trong điều kiện bình thường.
• Dự trữ sắt: Sắt được liên kết với apoferritin và dự trữ tại gan. Từ gan, sắt được vận chuyển đến tủy xương để tham gia vào quá trình tạo hồng cầu.
• Dự trữ máu: Gan là cơ quan nhận được lượng máu lớn nhất trong cơ thể. Cấu trúc đặc biệt của gan làm cho nó dễ dàng giãn ra và chứa được nhiều máu hơn, thực hiện chức năng dự trữ máu.

Trên đây là tổng hợp các chức năng của gan, cùng với các phương pháp xét nghiệm chức năng gan và các biện pháp bảo vệ gan khỏe mạnh. Hy vọng rằng thông qua những chia sẻ này, người bệnh sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích để tự bảo vệ sức khỏe gan, chu đáo trong việc phòng ngừa bệnh tật, đồng thời đề cao tinh thần theo dõi sức khỏe và thăm khám định kỳ, từ đó giảm thiểu nguy cơ phát sinh các biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm: Kiểm tra chức năng gan là gì? Khi nào cần kiểm tra chức năng gan?