Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý an toàn

Trong những tháng đầu đời, trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi thường khó chịu hơn do bé chủ yếu thở bằng mũi. Chỉ một chút tắc nghẽn cũng có thể khiến bé hắt hơi liên tục, khụt khịt hoặc bú ngắt quãng. Phần lớn trường hợp liên quan đến viêm nhẹ niêm mạc mũi do yếu tố môi trường hoặc virus thông thường, nhưng đôi khi đây cũng là dấu hiệu của vấn đề cần được thăm khám sớm.

Nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh là thế nào

Nghẹt mũi là tình trạng niêm mạc bên trong mũi bị sưng, viêm hoặc chứa nhiều dịch nhầy, khiến đường thở bị thu hẹp và không khí khó lưu thông. Ở trẻ sơ sinh, cấu trúc mũi vốn rất nhỏ và nhạy cảm, nên chỉ cần một lượng nhỏ dịch tiết cũng có thể gây cảm giác tắc nghẽn. Khi điều này xảy ra, bé thường phải thở bằng miệng, dẫn đến khó bú, ngủ chập chờn hoặc dễ cáu gắt.

Thực tế, đây là một phản ứng bảo vệ tự nhiên của cơ thể nhằm ngăn chặn bụi, tác nhân gây dị ứng hoặc vi sinh vật xâm nhập sâu hơn vào đường hô hấp. Tuy nhiên, do hệ miễn dịch và đường thở của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, tình trạng nghẹt mũi có thể khiến bé khó chịu hơn so với người lớn. Nếu không được chăm sóc đúng cách, nghẹt mũi còn có thể ảnh hưởng đến việc bú mẹ và khả năng tăng trưởng của trẻ trong những tháng đầu đời.

Biểu hiện trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi thế nào

Nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh thường không khó nhận biết, nhưng đôi khi cha mẹ có thể nhầm lẫn với các tình trạng khác như cảm lạnh hoặc dị ứng. Việc quan sát kỹ các biểu hiện sẽ giúp phát hiện sớm và chăm sóc kịp thời cho bé. Một số dấu hiệu thường gặp gồm:

• Bé thở khụt khịt, có tiếng rít nhẹ khi ngủ.
• Hắt hơi liên tục, nhất là khi thay đổi nhiệt độ môi trường.
• Khó bú, hay nhả ti hoặc bú ngắt quãng.
• Ngủ chập chờn, hay quấy khóc.
• Có dịch nhầy chảy ra từ mũi hoặc chỉ nghẹt mà không có dịch.

Nếu bé có kèm theo sốt, bú kém nhiều hoặc khó thở rõ rệt, đây có thể là dấu hiệu tình trạng đang trở nên nghiêm trọng hơn và cần được thăm khám tại cơ sở y tế để đảm bảo an toàn cho bé.

Nguyên nhân gây nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh

Nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ có hướng xử lý phù hợp và an toàn cho bé. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

• Nghẹt mũi sinh lý: Trong những tuần đầu đời, đường thở và niêm mạc mũi của trẻ vẫn đang trong quá trình thích nghi với môi trường bên ngoài. Lúc này, mũi có thể tiết dịch nhiều hơn bình thường, gây ra hiện tượng nghẹt tạm thời.
• Cảm lạnh hoặc nhiễm virus đường hô hấp: Khi bị virus tấn công, cơ thể bé sẽ phản ứng bằng cách tiết nhiều dịch nhầy để ngăn chặn tác nhân gây bệnh. Đây là nguyên nhân phổ biến khiến bé bị nghẹt mũi kèm hắt hơi, sổ mũi hoặc ho nhẹ.
• Không khí khô hoặc lạnh: Môi trường có độ ẩm thấp hoặc nhiệt độ thấp có thể làm khô lớp niêm mạc mũi, khiến cơ thể tăng tiết dịch để giữ ẩm, dẫn đến tình trạng nghẹt.
• Dị ứng: Dù ít gặp ở trẻ sơ sinh, nhưng một số bé có thể nhạy cảm với bụi, lông thú, phấn hoa hoặc mùi hương mạnh. Khi tiếp xúc, mũi sẽ phản ứng bằng cách tiết dịch và sưng nề nhẹ.
• Nguyên nhân bẩm sinh: Một số bé sinh ra đã có bất thường về cấu trúc đường thở, như hẹp khe mũi hoặc tắc mũi sau. Trường hợp này thường cần thăm khám và can thiệp y tế.

Mỗi nguyên nhân sẽ có cách chăm sóc và xử lý riêng. Vì vậy, thay vì chỉ dựa vào quan sát bên ngoài, cha mẹ nên chú ý đến thời gian kéo dài, các triệu chứng đi kèm và phản ứng của bé để xác định hướng xử lý phù hợp.

Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi bao lâu thì hết

Thời gian nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra và thể trạng của từng bé. Nếu tình trạng xuất phát từ nguyên nhân nhẹ, như thay đổi thời tiết, không khí khô hoặc cảm lạnh thông thường, bé có thể cải thiện rõ sau khoảng 7 - 10 ngày khi được chăm sóc đúng cách. Trong giai đoạn này, đường thở của bé sẽ dần thông thoáng hơn khi dịch nhầy loãng ra và niêm mạc mũi hồi phục.

Tuy nhiên, nếu nguyên nhân liên quan đến dị ứng, môi trường sống không phù hợp hoặc các bệnh lý hô hấp phức tạp hơn, thời gian hồi phục có thể kéo dài. Trẻ có sức đề kháng yếu hoặc sinh non cũng có thể mất nhiều thời gian hơn để tình trạng thuyên giảm.

Điều quan trọng là cha mẹ nên quan sát các dấu hiệu đi kèm như sốt, khó thở, bú kém hoặc quấy khóc nhiều. Nếu nghẹt mũi kéo dài trên 10 ngày hoặc có dấu hiệu nặng lên, cần đưa bé đến cơ sở y tế để được kiểm tra. Việc can thiệp kịp thời giúp ngăn ngừa biến chứng và đảm bảo bé nhanh chóng hồi phục.

Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi phải làm sao?

Khi bé bị nghẹt mũi, việc xử trí cần thật cẩn thận và ưu tiên những cách an toàn, phù hợp với lứa tuổi sơ sinh. Cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ sau:

• Nhỏ nước muối sinh lý: Sử dụng dung dịch nước muối 0,9% nhỏ vào mỗi bên mũi để làm loãng dịch nhầy, giúp quá trình làm sạch mũi dễ dàng hơn.
• Hút mũi bằng bóng cao su: Sau khi nhỏ nước muối, có thể hút nhẹ để lấy bớt dịch, giúp bé dễ thở hơn. Cần thao tác nhẹ nhàng, tránh hút quá mạnh vì có thể gây tổn thương niêm mạc.
• Dùng máy tạo ẩm không khí: Đặt máy tạo ẩm trong phòng ngủ của bé để duy trì độ ẩm ổn định, hạn chế tình trạng khô mũi và giúp bé thở dễ hơn.
• Tư thế ngủ hợp lý: Có thể kê cao đầu giường một chút hoặc bế bé ở tư thế đầu cao khi bé thức để giảm cảm giác nghẹt mũi. Tránh đặt gối dày trực tiếp dưới đầu bé.
• Giữ môi trường trong lành: Đảm bảo không gian xung quanh bé sạch sẽ, tránh khói thuốc, bụi bẩn, mùi hương mạnh và lông thú.
• Cho bé bú đủ: Đảm bảo bé bú mẹ hoặc bú bình đủ lượng cần thiết để cung cấp nước, hỗ trợ làm loãng dịch mũi tự nhiên.

Những cách trên có thể giúp bé dễ chịu hơn và hỗ trợ quá trình hồi phục. Tuy nhiên, nếu áp dụng vài ngày mà tình trạng không cải thiện hoặc bé xuất hiện dấu hiệu khó thở, bú kém, cha mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để được thăm khám.

Khi nào cần đưa bé đi khám?

Không phải trường hợp nghẹt mũi nào ở trẻ sơ sinh cũng có thể xử lý tại nhà. Cha mẹ cần đặc biệt lưu ý theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời đưa bé đến cơ sở y tế. Một số tình huống cần khám ngay gồm:

• Sốt từ 38°C trở lên, đặc biệt nguy hiểm nếu bé dưới 3 tháng tuổi.
• Thở nhanh, rút lõm lồng ngực hoặc tím tái ở môi, đầu ngón tay.
• Bỏ bú hoặc bú rất ít, dẫn đến nguy cơ mất nước.
• Nghẹt mũi kéo dài trên 10 ngày mà không có dấu hiệu cải thiện.
• Dịch nhầy vàng, xanh đặc kèm mùi hôi, có thể gợi ý tình trạng nhiễm trùng.

Việc nhận diện sớm và xử trí kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng, đồng thời đảm bảo bé được điều trị đúng nguyên nhân.

Những điều không nên làm khi trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi

Bên cạnh các biện pháp hỗ trợ an toàn, cha mẹ cũng cần tránh một số hành động có thể gây hại cho bé. Những sai lầm thường gặp gồm:

• Không tự ý dùng thuốc thông mũi, kháng sinh hoặc thuốc nhỏ mũi chứa thành phần co mạch.
• Không nhỏ mật ong, sữa mẹ hoặc dung dịch lạ vào mũi bé.
• Không hút mũi quá mạnh hoặc quá thường xuyên.

Việc tuân thủ nguyên tắc “an toàn trước hết” sẽ giúp quá trình chăm sóc bé hiệu quả hơn, đồng thời tránh những rủi ro không đáng có.

Cách phòng ngừa trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi

Phòng bệnh luôn là cách tốt nhất để giảm nguy cơ trẻ bị nghẹt mũi, giúp bé thở dễ dàng và ngủ ngon hơn. Cha mẹ có thể áp dụng những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả sau:

• Duy trì độ ẩm phòng 40 - 60%.
• Giữ ấm mũi và cơ thể bé khi thời tiết lạnh.
• Vệ sinh tay sạch trước khi chăm sóc bé.
• Tránh tiếp xúc với người đang bị cảm hoặc ho.

Câu hỏi thường gặp

Trong quá trình chăm sóc trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi, cha mẹ thường băn khoăn một số vấn đề sau:

Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi có nguy hiểm không?

Phần lớn trường hợp không nguy hiểm và sẽ tự hết, nhưng nếu bé khó thở, bú kém hoặc kèm sốt cao thì cần đi khám ngay.

Chữa ngạt mũi cho trẻ sơ sinh bằng dầu tràm an toàn không?

Hiện chưa có đủ bằng chứng khoa học chứng minh dầu tràm an toàn và hiệu quả cho trẻ sơ sinh. WHO khuyến cáo tránh dùng tinh dầu trực tiếp cho bé dưới 3 tháng tuổi vì nguy cơ kích ứng đường hô hấp.

Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi là tình trạng thường gặp nhưng vẫn cần được theo dõi và xử trí đúng cách. Cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp an toàn như nhỏ nước muối sinh lý, hút mũi nhẹ, giữ ẩm phòng và đảm bảo bé bú đủ. Quan trọng là nhận biết sớm dấu hiệu bất thường để đưa bé đi khám kịp thời.