Vai trò của oxytocin trong cơ thể

Oxytocin không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ và tình cảm mà còn đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của tâm lý, xã hội và sinh học của con người.

Hormone oxytocin là gì?

Oxytocin được phát hiện vào năm 1952 trong cơ thể do tuyến yên sản xuất có vai trò hỗ trợ quá trình tiết sữa và co bóp tử cung trong quá trình chuyển dạ, góp phần vào việc kiểm soát cầm máu sau sinh bằng cách kích thích các mạch máu cơ tử cung.

Ngoài các tác dụng sinh học cơ bản, oxytocin còn có những tác động đáng chú ý đến cả tình cảm và tâm lý của con người. Gần đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện rất nhiều chức năng khác của oxytocin, không chỉ ở phụ nữ mà còn ở nam giới. Hormone này được biết đến không chỉ làm kích hoạt các hiệu ứng vật lý mà còn có ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, từ tạo cảm giác an toàn, tăng cảm xúc đồng cảm đến việc tạo ra mối liên kết giữa con người.

Do những tác động tinh tế này, oxytocin thường được gọi là "hormone tình yêu" hay "hormone đồng cảm". Nó không chỉ giúp tạo ra môi trường thuận lợi cho việc hình thành quan hệ tình cảm mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội. Mặc dù vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ về tất cả các khía cạnh của oxytocin, nhưng vai trò đa dạng và ảnh hưởng sâu sắc của nó trong cả vùng sinh học và tâm lý đã thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng khoa học.

Vai trò của oxytocin

Oxytocin được ví như "hormone tình yêu," có những vai trò đa dạng bao gồm:

Giúp thúc đẩy quá trình chuyển dạ

Oxytocin có vai trò quan trọng trong việc kích thích co bóp tử cung. Ở phụ nữ mang thai, hormone này tác động lên các thụ thể oxytocin tại cơ tử cung, thúc đẩy co bóp tử cung với cường độ và tần suất tăng lên. Sự nhạy cảm của oxytocin đối với cơ tử cung phát triển từ tuần thứ 20 của thai kỳ và tăng dần cho đến tuần thứ 30, sau đó ổn định từ tuần thứ 34 trở đi, chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ.

Được phát hiện lâu nay, oxytocin đã trở thành cơ sở để tạo ra thuốc pitocin, được sử dụng trong ngành sản khoa để hỗ trợ quá trình sinh nở. Pitocin với cơ chế hoạt động tương tự như oxytocin tự nhiên, được sử dụng để tăng cường co bóp tử cung, giúp phụ nữ dễ dàng hơn trong quá trình sinh đẻ.

Oxytocin tăng đột ngột và đạt đỉnh cao khi đứa bé ra đời, thúc đẩy co bóp cơ tử cung giúp ống cổ tử cung thu hẹp lại và ngăn chặn sự mất máu sau sinh, một giai đoạn quan trọng và căng thẳng trong quá trình sinh nở.

Sự hiểu biết về vai trò và ứng dụng y học của oxytocin đã mở ra cánh cửa cho việc nghiên cứu sâu hơn về tác động và tiềm năng của hormone này trong việc hỗ trợ quá trình sinh sản, mang lại sự an toàn và hiệu quả trong việc chuyển dạ.

Kích thích tiết sữa

Cấu tạo của tuyến vú bao gồm các nang sữa chứa tế bào bài tiết sữa và được bao phủ bởi các tế bào cơ trơn. Khi những tế bào cơ trơn này co thắt, chúng kích thích quá trình đẩy sữa từ nang sữa ra theo các ống dẫn, giúp sữa tiếp tục lưu thông và được đưa ra bên ngoài.

Oxytocin đóng vai trò quan trọng trong quá trình này bằng cách kích thích co bóp của các tế bào cơ trơn, tạo điều kiện cho việc đẩy sữa ra ngoài. Hormone này được sản xuất nhiều sau khi sinh và trong quá trình cho con bú, đặc biệt trong 3 tháng đầu tiên của thai kỳ.

Tăng tình cảm và sự gắn kết giữa người mẹ với con

Tác động của oxytocin không chỉ làm tăng sự gắn kết giữa người mẹ và con, mà còn thúc đẩy một loạt các phản ứng tình cảm tích cực. Việc sản xuất oxytocin trong quá trình cho con bú giúp tăng cường mối quan hệ tình cảm giữa mẹ và bé, đồng thời tạo ra cảm giác bình an và niềm vui trong quá trình chăm sóc con. Oxytocin có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng cho mối quan hệ thân thiết giữa người mẹ và trẻ sơ sinh.

Giảm stress

Trong cơ thể, oxytocin có tác dụng làm giảm cortisol, một loại hormone gây ra stress và lo lắng, tạo cảm giác gần gũi và an ủi cho con người.

Các nghiên cứu trên chuột ở Anh đã chỉ ra rằng những con chuột được nuôi dưỡng trong môi trường cô lập thường trải qua cảm giác sợ hãi và stress cao. Tuy nhiên, khi chúng được tiêm oxytocin, các dấu hiệu lo âu này đã giảm dần.

Oxytocin cũng được biết đến là một loại biệt dược giảm đau, đặc biệt là trong việc điều trị đau đầu mạn tính. Trước khi trạng thái cảm xúc đạt đến mức cực khoái, lượng endorphins - một loại hormone giảm đau - tăng gấp 5 lần so với mức bình thường. Thông thường, oxytocin sẽ bắt đầu có tác dụng giảm đau sau khoảng 4 giờ và mất hiệu quả sau 24 giờ.

Cải thiện trí nhớ

Oxytocin không chỉ ảnh hưởng tích cực đến trí nhớ của con người, đặc biệt là với những ký ức từ thời xa xưa, mà còn có vai trò quan trọng trong sự cải thiện "chuyện ấy" đối với nam giới.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ trên 31 người đàn ông đã chứng minh rằng hormon oxytocin tổng hợp có tác động lớn đối với ký ức tuổi thơ, đặc biệt là những mối quan hệ mẫu tử, khiến chúng hiện lên nhanh chóng. Sự xuất hiện của oxytocin mang lại lợi ích lớn trong việc cải thiện trí nhớ, đặc biệt là với những ký ức xa xưa.

Cải thiện "chuyện ấy" cho nam giới

Trong lĩnh vực tình dục, oxytocin được kích thích qua việc tiếp xúc da thịt và lan tỏa trong cơ thể, tạo ra cảm giác khoan khoái và thoải mái.

Nghiên cứu gần đây trên chuột đực đã cho thấy oxytocin có tác dụng cải thiện cường cứng và tăng ham muốn tình dục. Kết quả chỉ ra rằng oxytocin đã giúp cải thiện sự phấn khích ở cả chuột đực và cái, tạo điều kiện thuận lợi cho sức khỏe tình dục nam giới.

Kéo dài tuổi thọ

Oxytocin với tác dụng làm giảm stress và tăng sự gắn kết, còn có những lợi ích đặc biệt đối với sức khỏe và độ dẻo dai của cơ thể.

Các nghiên cứu tại Mỹ đã tiêm oxytocin vào cơ bắp bị tổn thương và phát hiện rằng chúng phục hồi một cách đáng kể trong vòng 9 ngày mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Tại Australia, nghiên cứu tương tự đã chỉ ra rằng khi oxytocin được sản xuất trong cơ thể trong quá trình tình dục hoặc cho con bú, nó hỗ trợ duy trì và phục hồi cơ bắp bị lão hóa. Điều này mở ra triển vọng mới trong việc chống lão hóa và điều trị các vấn đề liên quan đến sức khỏe cơ bắp.

Hormone này cũng được biết đến với tác dụng giảm cân và duy trì cân nặng ổn định, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh và tăng tuổi thọ. 

Giảm cơn nghiện

Ngoài ra, oxytocin có tác dụng tích cực trong việc giảm cơn nghiện, như nghiện thuốc lá, rượu, cocain và các chất gây nghiện khác. Tác động này đã mở ra những triển vọng tiềm năng trong việc điều trị và hỗ trợ cho các chương trình cai nghiện.

Gia tăng tình cảm hôn nhân

Oxytocin không chỉ giúp giảm stress mà còn tạo ra sự ổn định trong các mối quan hệ, đặc biệt là trong hôn nhân. Hormon này được biết đến với tên gọi "hormone tình yêu" vì tác dụng tạo ra sự lãng mạn và gắn kết mạnh mẽ trong các mối quan hệ tình cảm.

Những người có nồng độ oxytocin cao trong máu thường thể hiện sự gắn bó mạnh mẽ hơn với đối tác của họ. Đôi vợ chồng với hàm lượng oxytocin cao thường thể hiện sự gần gũi và ấm áp hơn, tạo nên một môi trường hôn nhân ổn định và bền vững.

Hàm lượng oxytocin cao cũng ảnh hưởng đến người đàn ông trong mối quan hệ hôn nhân. Họ có xu hướng tránh xa các cám dỗ bên ngoài, tập trung vào việc duy trì mối quan hệ hiện tại. Điều này góp phần tạo nên một môi trường tin cậy và ổn định cho hôn nhân.

Từ oxytocin có thể dự đoán tính chất của một mối quan hệ, xác định sự nghiêm túc và độ bền lâu của nó. Hàm lượng cao oxytocin có thể chỉ ra một môi quan hệ tình cảm có tiềm năng để phát triển và kéo dài, trong khi mối quan hệ dựa trên tình một đêm thường không tạo ra hàm lượng oxytocin đáng kể trong máu.

Cởi mở hơn

Oxytocin không chỉ ảnh hưởng tích cực đến các mối quan hệ cá nhân mà còn giúp bạn cảm giác cởi mở trong giao tiếp xã hội, đặc biệt là ở những người mắc chứng tự kỷ.

Người tự kỷ thường thiếu oxytocin, và việc sử dụng oxytocin trong điều trị đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng của họ. Oxytocin giúp hỗ trợ giảm sự căng thẳng, lo lắng và tạo điều kiện thuận lợi cho họ để thể hiện cảm xúc và tương tác xã hội một cách tự nhiên hơn.

Sử dụng oxytocin có thể giúp giảm tần suất và cường độ các triệu chứng tự kỷ, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân đem lại cảm giác thoải mái hơn, tăng cường khả năng thích nghi và hòa nhập trong môi trường xã hội.