Xét nghiệm máu có biết viêm màng não hay không?

Viêm màng não ở trẻ sơ sinh là một bệnh nghiêm trọng, cần được nhận diện và điều trị kịp thời để giảm thiểu nguy cơ biến chứng và tử vong. Việc sử dụng các phương pháp chẩn đoán chính xác là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ sơ sinh. Vậy xét nghiệm máu có biết viêm màng não hay không?

Bệnh viêm màng não

Viêm màng não ở trẻ sơ sinh là một bệnh hiếm gặp nhưng lại nguy hiểm, có thể gây đe dọa tính mạng của trẻ. Viêm màng não sơ sinh là do viêm lớp màng mỏng bao bọc não và hệ thần kinh cột sống, chủ yếu do vi trùng và siêu vi trùng từ các nơi khác trong cơ thể lan vào các dịch não tủy. Điều này có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như lác, câm, mù, điếc, hay các hội chứng não nước.

Nguyên nhân gây viêm màng não sơ sinh:

• Viêm màng não mủ: Xảy ra ở cả trẻ sơ sinh và trẻ lớn. Đây là loại phổ biến nhất và có nguy cơ gây biến chứng cao.
• Viêm màng não do lao: Thường gặp ở trẻ lớn hơn 2 tuổi và thường xuất hiện sau khi trẻ đã từng mắc bệnh lao.
• Viêm màng não tế bào lympho: Phổ biến ở cả trẻ sơ sinh và trẻ lớn.

Xét nghiệm máu có biết viêm màng não hay không?

Xét nghiệm máu không phải là phương pháp chẩn đoán trực tiếp viêm màng não, nhưng nó có vai trò quan trọng trong quá trình đánh giá tổng thể tình trạng nhiễm trùng và phản ứng miễn dịch của cơ thể. Dưới đây là một số chỉ số máu có thể cung cấp thông tin hữu ích liên quan đến viêm màng não:

• Tăng CRP (C-reactive protein): CRP là một chỉ số thường được đo trong xét nghiệm máu để đánh giá phản ứng viêm. Sự tăng cao của CRP có thể cho thấy sự hiện diện của viêm màng não, nhưng không phải là chẩn đoán chính xác mà chỉ là một chỉ báo rằng cơ thể đang phản ứng trước một quá trình viêm nào đó.
• Tăng Procalcitonin: Procalcitonin là một chỉ số khác thường được sử dụng để phân biệt giữa viêm nhiễm và các trường hợp nhiễm trùng khác. Tuy nhiên, nó cũng không phải là chỉ số đặc hiệu cho viêm màng não và cần được đánh giá kết hợp với các dấu hiệu lâm sàng và xét nghiệm khác.
• Số lượng và công thức bạch cầu (WBC): Viêm màng não có thể đi kèm với sự tăng số lượng bạch cầu, đặc biệt là các tế bào bạch cầu nhiễm bệnh. Tuy nhiên, sự tăng WBC không chỉ định chắc chắn là viêm màng não mà có thể xảy ra trong nhiều bệnh lý khác.
• Dịch tổng phân tích tế bào máu (CBC): Xét nghiệm CBC thường bao gồm đếm số lượng bạch cầu và các chỉ số khác như hemoglobin và tiểu cầu. Thay đổi trong CBC có thể cung cấp chỉ báo cho sự tổn thương tổng thể của cơ thể do viêm nhiễm, nhưng không đặc hiệu cho viêm màng não.
• Xét nghiệm cấy máu: Nếu có nghi ngờ viêm màng não, việc cấy máu để phát hiện vi khuẩn trong huyết thanh cũng là một xét nghiệm quan trọng. Tuy nhiên, thành công của xét nghiệm này phụ thuộc vào nồng độ vi khuẩn trong mẫu máu và kỹ thuật xử lý mẫu.

Do đó, mặc dù xét nghiệm máu không thể chẩn đoán viêm màng não một cách chính xác, nhưng nó cung cấp thông tin hữu ích để hỗ trợ quá trình đánh giá ban đầu và lựa chọn các xét nghiệm bổ sung cần thiết nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Chẩn đoán viêm màng não sơ sinh thường đòi hỏi kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như chọc dịch tủy, siêu âm não, CT/MRI, và dựa vào sự kết hợp giữa dấu hiệu lâm sàng và kết quả các xét nghiệm.

Xét nghiệm chẩn đoán viêm màng não sơ sinh

Chọc dịch tủy sống

Chọc dịch tủy sống, hay còn gọi là chọc dịch não tủy, là một trong những xét nghiệm quan trọng và quyết định trong chẩn đoán viêm màng não sơ sinh. Quá trình này được thực hiện khi có các dấu hiệu nghi ngờ về viêm màng não trong lâm sàng. Viêm màng não gây tổn thương cho hệ thần kinh trung ương và dịch não tủy thường sẽ phản ánh những thay đổi tương ứng. Chọc dịch tủy sống là phương pháp thu thập mẫu dịch tủy sống, được sử dụng để xác định mức độ nghiêm trọng của viêm, tác nhân gây bệnh và đánh giá độ nhạy cảm của vi khuẩn đối với các loại kháng sinh. Đây là một kỹ thuật quan trọng và cần thiết nhất trong chẩn đoán bệnh viêm màng não sơ sinh.

Kết quả chọc dịch tủy sống có thể cho thấy:

• Dịch não tủy đục: Cho thấy sự hiện diện của mủ, với tế bào bạch cầu đa nhân và nhiều tế bào thoái hoá.
• Protein tăng và glucose giảm: Mối liên hệ giữa nồng độ glucose trong dịch não tủy và trong máu giúp phân biệt các loại viêm màng não.
• Cấy dịch não tủy: Dùng để phát hiện vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, dịch não tủy có thể không rõ ràng, hoặc có mặt máu hoặc có màu vàng chanh.
• Dịch não tủy không đục: Có thể là dấu hiệu của viêm màng não mủ ở giai đoạn sớm, khi dịch không bị đục. Tuy nhiên, thường thấy là viêm màng não mủ "mất đầu" (đã điều trị bằng kháng sinh và đang trong giai đoạn phục hồi), nhưng cần phải phân biệt với các loại viêm màng não nước trong khác hoặc phản ứng màng não.
• Dịch não tủy có máu: Có thể là dấu hiệu của viêm màng não mủ kèm xuất huyết, thường do viêm màng não cầu. Tuy nhiên, cần phải phân biệt với các tình huống xuất huyết dưới màng não do nguyên nhân khác hoặc do lỗi kỹ thuật khi chọc dịch.

Dịch não tủy màu vàng chanh: Có thể là dấu hiệu của viêm màng não mủ kèm xuất huyết, hoặc do sự thoái hoá của tế bào hồng cầu, hoặc có thể là viêm màng não do lao.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu là một phần quan trọng trong quá trình chẩn đoán viêm màng não sơ sinh, giúp đánh giá mức độ nhiễm trùng và định hướng nguyên nhân gây bệnh. Đặc biệt trong một số trường hợp, cần phải tiến hành cấy máu và xét nghiệm mẫu dịch tại vị trí nhiễm trùng để xác định tác nhân gây bệnh.

Công thức máu và bạch cầu: Giúp đánh giá mức độ viêm và xác định loại vi khuẩn gây bệnh.

Procalcitonin và CRP: Được sử dụng để đánh giá mức độ viêm trong cơ thể.

Siêu âm não

Siêu âm não là một công cụ hữu ích để chẩn đoán phân biệt giữa các trường hợp xuất huyết não và phát hiện các biến chứng của viêm não thất hay não úng thủy. Siêu âm sẽ tiếp cận qua cổng thóp của trẻ để thực hiện kiểm tra.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) và cộng hưởng từ (MRI)

Chụp CT và MRI được sử dụng để chẩn đoán các biến chứng của viêm màng não có thể ảnh hưởng đến não. Các loại chụp bao gồm chụp sọ, chụp xoang và chụp ống tai - xương chũm, nhằm phát hiện sự tăng áp lực nội sọ kéo dài và các nguy cơ khác của viêm màng não.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin rằng xét nghiệm máu có biết viêm màng não hay không? Việc chẩn đoán chính xác viêm màng não sơ sinh rất quan trọng để có thể can thiệp và điều trị kịp thời, từ đó giảm thiểu nguy cơ các di chứng nghiêm trọng cho sự phát triển của trẻ. Ngoài các dấu hiệu lâm sàng, các xét nghiệm như chọc dịch tủy sống, xét nghiệm máu, siêu âm não, CT, MRI và các xét nghiệm chuyên sâu khác cũng cần được thực hiện để đưa ra chẩn đoán chính xác và phương án điều trị thích hợp.

Xem thêm: Viêm màng não do lao hay do nguyên nhân nào khác nữa?