Viêm màng não ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Viêm màng não là tình trạng sưng (viêm) các mô bao phủ não và tủy sống. Viêm màng não có thể do thuốc, chấn thương và các tình trạng như ung thư và lupus gây ra, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất là nhiễm trùng. Tìm hiểu về các loại viêm màng não ở trẻ sơ sinh, những trẻ nào có nguy cơ cao nhất, các dấu hiệu cần biết và các thông tin quan trọng khác qua bài viết dưới đây nhé.

Tổng quan về bệnh viêm màng não ở trẻ sơ sinh

Viêm màng não là tình trạng nhiễm trùng lớp màng bao bọc não và tủy sống gây ra bởi các tác nhân gây bệnh bao gồm vi khuẩn, virus và nấm.

Theo thống kê, mỗi năm có khoảng 600 ca mắc viêm màng não trong có có 14% số ca bệnh là viêm màng não do não mô cầu. Căn bệnh này được đánh giá là vô cùng nguy hiểm với khả năng lây lan cao. Tỷ lệ tử vong có thể lên đến 8 - 15% mặc dù bệnh được phát hiện sớm và điều trị tích cực.

Trẻ em nói chung và trẻ sơ sinh nói riêng là nhóm đối tượng rất dễ mắc viêm màng não bởi khi chào đời, hệ thống miễn dịch của trẻ còn non yếu và chưa hoàn thiện. Đây là điều kiện thuận lợi để các tác nhân gây bệnh này xâm nhập vào khoang dịch não tủy sẽ gây tổn thương hệ thần kinh. Điều này gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, tính mạng cũng như tương lai của trẻ.

Trên thực tế, viêm màng não ở trẻ sơ sinh có thể gây ra rất nhiều các biến chứng nguy hiểm như áp xe não, tổn thương dây thần kinh sọ não, tắc nghẽn dịch não tủy, biến chứng ngoài hệ thần kinh… Ngoài ra, trẻ có thể phải đối mặt với các biến chứng khác như câm, điếc, mù lòa, lác, hội ứng não úng thủy, rối loạn tâm thần… nếu không phát hiện bệnh sớm và điều trị bệnh kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến viêm màng não ở trẻ sơ sinh

Viêm màng não ở trẻ sơ sinh có thể gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, song tác nhân gây viêm màng não phổ biến nhất phải kể đến virus, vi khuẩn, nấm… Cụ thể:

Virus

Viêm màng não gây ra bởi virus được đánh giá là tình trạng bệnh lý ít nghiêm trọng và chỉ cần điều trị hỗ trợ như viêm màng não do nấm hoặc vi khuẩn. Một số loại virus có thể gây viêm màng não phải kể đến như Enterovirus, virus sởi, Influenza virus, virus quai bị… Một số loại virus gây viêm màng não nặng phải kể đến như virus Herpes simplex, virus Varicella…

Đối tượng có nguy cơ cao bị viêm màng não do virus là trẻ em dưới 5 tuổi, bao gồm cả trẻ sơ sinh. Nhóm đối tượng có tỷ lệ nhiễm virus gây bệnh nặng cao đó là trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi.

Vi khuẩn

Viêm màng não do vi khuẩn được đánh giá là vô cùng nghiêm trọng, bệnh dễ diễn tiến nặng đồng thời để lại nhiều di chứng về sau nếu không được chẩn đoán cũng như điều trị sớm.

Trong những tháng đầu sau sinh, viêm màng não do vi khuẩn có thể bắt nguồn từ các loại vi khuẩn dễ lây từ mẹ sang con như E.coli, Klebsiella pneumoniae, Streptococcus B, vi khuẩn Listeria monocytogenes.

Ở trẻ sơ sinh trên 1 tháng tuổi, viêm màng não có thể do một số loại vi khuẩn phổ biến như não mô cầu khuẩn, phế cầu khuẩn… Đây đều là những vi khuẩn dễ lây lan qua đường hô hấp hoặc dịch tiết mũi họng khi người bệnh ho và hắt hơi, gây bệnh cảm nặng.

Nấm

Trẻ bị viêm màng não do nấm là tình trạng hiếm gặp, thường chỉ ảnh hưởng đến nhóm đối tượng có sức đề kháng yếu. Trẻ sinh non và nhẹ cân là đối tượng có nguy cơ mắc viêm màng não cao bởi trẻ có thể bị nhiễm trùng máu từ nấm Candida trong bệnh viện sau khi sinh và sau đó nấm di chuyển đến não và gây tổn thương não.

Triệu chứng của viêm màng não ở trẻ sơ sinh

Trên thực tế, viêm màng não ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện thứ phát sau nhiễm trùng huyết. Thêm vào đó, các triệu chứng của viêm màng não thường không rõ ràng, do vậy các bậc cha mẹ rất dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm thông thường.

Các chuyên gia khuyên cáo, để tránh bỏ lỡ thời gian vàng để điều trị, các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám nếu nhận thấy các triệu chứng sau đây:

• Thở không đều, thở rên hoặc xuất hiện các cơn ngừng thở.
• Giảm trương lực cơ, co giật, mất các phản xạ sơ sinh.
• Sốt, hạ thân nhiệt: Trẻ có thể bị sốt cao đột ngột hoặc từ từ, có thể kèm theo cơn động kinh, co giật. Trẻ có thể bị tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Thóp phồng: Khi quan sát và sờ phần thóp ở đầu trẻ, các bậc phụ huynh cần lưu ý đến dấu hiệu thóp phập phồng bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh báo viêm màng não.
• Rối loạn ý thức: Trẻ cảm thấy khó chịu, dễ bị kích thích và quấy khóc… Trong một số trường hợp, trẻ có thể ngủ li bì và khó đánh thức, vận động kém…
• Trẻ bỏ bú, không chịu bú, bú kém và nôn trớ…
• Một số trẻ có hiện tượng xuất hiện các mảng xuất huyết dưới da hoặc chảy máu cam.

Chẩn đoán và điều trị viêm màng não ở trẻ sơ sinh

Việc chẩn đoán viêm màng não sớm và điều trị kịp thời có thể giúp trẻ sơ sinh nhanh chóng hồi phục đồng thời ngăn ngừa các biến chứng sức khỏe nguy hiểm.

Chẩn đoán viêm màng não

Khi có triệu chứng kể trên, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Tại đây, trẻ sẽ được các bác sĩ thăm khám và đưa ra chẩn đoán bệnh.

Khi có dấu hiệu nghi ngờ viêm màng não, các bác sĩ sẽ chỉ định chọc dịch tủy sống của trẻ và làm xét nghiệm. Xét nghiệm này giúp chẩn đoán chính xác bệnh viêm màng não ở trẻ sơ sinh.

Ngoài ra, tùy theo tình trạng bệnh cũng như mức độ nặng hay nhẹ mà các bác sĩ có thể sẽ chỉ định cho trẻ làm thêm một số các xét nghiệm bổ sung như: Xét nghiệm máu, chụp X-quang, làm sinh thiết vùng cơ quan bị tổn thương, chụp CT, chụp MRI…

Điều trị viêm màng não

Khi xác định được tác nhân gây bệnh viêm màng não, tình trạng bệnh cũng như sức khỏe của trẻ, các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị sao cho phù hợp.

• Với tác nhân là virus, tình trạng bệnh có thể khỏi trong vòng 10 ngày mà hoàn toàn không cần điều trị nếu trẻ mắc viêm màng não do virus Enterovirus, virus quai bị, virus cúm… Tuy nhiên, nếu viêm màng não do một số loại virus khác như Varicella, Herpes simplex… trẻ cần được nhập viện và điều trị ngay bằng thuốc kháng virus.
• Với tác nhân gây bệnh là vi khuẩn thì trẻ cần được điều trị bằng kháng sinh. Ngoài ra, trẻ cần được điều trị kết hợp giữa điều trị kháng sinh, chống viêm dây thần kinh sọ não và giảm ICP. Đa số trẻ sơ sinh mắc viêm màng não đều phải nhập viện điều trị tại khoa hồi sức tích cực ICU.
• Với tác nhân là nấm thì thời gian điều trị thường kéo dài một tháng, thậm chí là lâu hơn. Tại viện, trẻ sẽ được điều trị bằng thuốc kháng nấm IV.

Trên thực tế, nếu trẻ sơ sinh mắc viêm màng não do virus không nguy cơ, tình trạng bệnh sẽ tự thuyên giảm mà không cần đến can thiệp điều trị. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn hàng loạt các tác nhân khác gây viêm màng não đe dọa trực tiếp đến sức khỏe của trẻ. Chính vì thế mà cha mẹ hãy đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh.

Như vậy, có thể thấy rằng, viêm màng não ở trẻ sơ sinh là tình trạng vô cùng nguy hiểm và có thể cướp đi tính mạng của trẻ nhanh chóng. Chính vì vậy, việc các bậc cha mẹ trang bị đầy đủ các thông tin cần thiết về bệnh là vô cùng cần thiết. Nhà thuốc Long Châu hy vọng rằng, bài viết sức khỏe hôm nay sẽ có thể giúp cho các bậc cha mẹ có nhiều thông tin hữu ích về bệnh lý viêm màng não ở trẻ sơ sinh.

Xem thêm:

• Amip ăn não do đâu? Triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa
• Tổn thương não: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị