Rifapentine - Thuốc kháng sinh chống lại vi khuẩn gây bệnh lao

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Rifapentine

Loại thuốc

Chống lao.

Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nén bao phim 150mg.

Điều trị bệnh lao (TB) hoạt động kết hợp với các thuốc chống lao khác.

Để điều trị lao phổi, rifapentine có thể được sử dụng trong cả giai đoạn tấn công và giai đoạn duy trì, ATC, CDC và IDSA đề nghị không sử dụng thuốc trong giai đoạn tấn công, nhưng có thể xem như thuốc chống lao đầu tay cho giai đoạn duy trì của phác đồ ngắt quãng được sử dụng để điều trị lao phổi.

Kinh nghiệm ở bệnh nhân nhiễm HIV còn hạn chế, tỷ lệ tái phát lao cao hơn được báo cáo ở những bệnh nhân nhiễm HIV được điều trị theo phác đồ rifapentine và isoniazid mỗi tuần một lần. ATS, CDC, IDSA và các chuyên gia khác tuyên bố rằng không nên sử dụng phác đồ rifapentine và isoniazid mỗi tuần một lần cho bệnh nhân nhiễm HIV.

Do kinh nghiệm còn hạn chế, ATS, CDC và IDSA cho rằng không nên sử dụng rifapentine để điều trị lao ngoài phổi.

Rifapentine ức chế RNA polymerase phụ thuộc DNA ở Mycobacterium tuberculosis nhạy cảm. Cả rifapentine và chất chuyển hóa chính của nó đều có hoạt tính kháng khuẩn.

Mycobacterium: Tác động in vitro và nhiễm trùng lâm sàng chống lại M. tuberculosis. Có một số tác động chống lại M. avium complex (MAC).

Vi khuẩn Gram âm: Tác động in vitro chống lại Brucella, Legionella, Neisseria, Haemophilus influenza, Bordetella pertussis và B. parapertussis.

Vi khuẩn Gram dương: Tác động in vitro chống lại liên cầu, tụ cầu, Corynebacterium pseudodiphtheriticum, Arcanobacterium haemolyticum (trước đây là Corynebacterium haemolyticum), A. pyogenes, Listeria, Turicella otitidis, Brevibacterium và Oerskovia.

Hấp thu

Dễ dàng hấp thụ từ đường tiêu hóa, nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được trong vòng 5 – 6 giờ. Nồng độ ở trạng thái ổn định đạt được vào ngày thứ 10 khi sử dụng chế độ một ngày một lần. Thức ăn làm tăng mức độ hấp thụ. So với khi dùng lúc đói, AUC tăng 43% và nồng độ đỉnh trong huyết tương tăng 44% khi dùng một liều 600mg duy nhất trong bữa ăn (850 calo, 33g protein, 55g chất béo, 58g carbohydrate).

Phân bố

Tích lũy trong các đại thực bào có nguồn gốc từ bạch cầu đơn nhân của con người, nồng độ nội bào cao hơn nồng độ ngoại bào. Liên kết protein huyết tương 97,7%.

Chuyển hóa và thải trừ

Chất chuyển hóa có hoạt tính (25-desacetyl rifapentine): 93,2%. Chuyển hóa bởi các enzym esterase thành 25-desacetyl rifapentine, chất chuyển hóa có hoạt tính chống lại vi khuẩn mycobacteria. Thải trừ qua phân (70%) và nước tiểu (17%). Thời gian bán thải 13,19 giờ.

Tương tác Rifapentine với các thuốc khác

Thuốc Rifapentine ảnh hưởng hoặc chuyển hóa bởi các enzym ở vi mô gan.

Tương tác dược động học có thể xảy ra với các thuốc được chuyển hóa bởi CYP3A4 hoặc CYP2C8/9, tăng chuyển hóa của các thuốc này.

Các chất ngăn chặn β-Adrenergic: Khả năng tăng chuyển hóa của tác nhân ngăn chặn β-adrenergic.

Thuốc kháng axit: Trong các nghiên cứu lâm sàng, bệnh nhân được khuyên dùng rifapentine 1 giờ trước hoặc 2 giờ sau khi dùng thuốc kháng axit.

Thuốc chống loạn nhịp tim (disopyramide, mexiletine, quinidine, tocainide): Khả năng tăng chuyển hóa của tác nhân chống loạn nhịp tim.

Thuốc chống đông máu, đường uống (warfarin): Khả năng tăng chuyển hóa warfarin.

Thuốc chống co giật (phenytoin): Khả năng tăng chuyển hóa phenytoin.

Thuốc chống nấm, azoles (fluconazole, itraconazole, ketoconazole): Khả năng tăng chuyển hóa chất chống nấm.

Thuốc kháng retrovirus, thuốc ức chế sự xâm nhập của HIV (Maraviroc): Không nên sử dụng đồng thời.

Thuốc kháng retrovirus, thuốc ức chế protease HIV (PI) (Indinavir): Giảm AUC và nồng độ của indinavir, không ảnh hưởng đến dược động học của rifapentine. Atazanavir, fosamprenavir, lopinavir, nelfinavir, ritonavir, saquinavir: Nồng độ PI có thể giảm. Không nên sử dụng đồng thời với PI.

Quá mẫn với rifapentine, rifamycins khác (rifabutin, rifampin), hoặc bất kỳ thành phần nào trong công thức.

Liều dùng Rifapentine

Được sử dụng trong phác đồ điều trị lao nhiều loại thuốc ngắt quãng (một lần hoặc hai lần mỗi tuần), nhà sản xuất khuyến cáo khoảng cách giữa các liều ≥3 ngày (≥72 giờ).

Trẻ em

Trẻ em từ 12 – 15 tuổi: 600mg x 2 lần/tuần trong giai đoạn tấn công (2 tháng), sau đó 600mg x 1 lần/tuần trong giai đoạn duy trì (4 tháng).

Thanh thiếu niên ≥15 tuổi: 10mg/kg (lên đến 600mg) mỗi tuần một lần do ATS, CDC và IDSA khuyến nghị cho giai đoạn duy trì.

Người lớn

Liều 600mg x 2 lần/tuần trong giai đoạn tấn công (2 tháng), sau đó 600mg x 1 lần/tuần trong giai đoạn duy trì (4 tháng).

Liều 10mg/kg (lên đến 600mg) mỗi tuần một lần được khuyến cáo bởi ATS, CDC và IDSA cho giai đoạn duy trì, không khuyến khích sử dụng trong giai đoạn tấn công. Thời gian của giai đoạn duy trì là 4 tháng ở những người có kết quả xét nghiệm đờm âm tính khi hoàn thành giai đoạn đầu hoặc 7 tháng ở những người có kết quả xét nghiệm đờm dương tính khi hoàn thành giai đoạn đầu.

Cách dùng Rifapentine

Dùng đường uống.

Dùng chung với thức ăn có thể làm giảm buồn nôn, nôn mửa hoặc khó chịu GI ở những người nhạy cảm.

Sử dụng đồng thời pyridoxine (vitamin B 6) ở những người bị suy dinh dưỡng hoặc dễ mắc bệnh thần kinh (ví dụ: Người nghiện rượu, bệnh nhân tiểu đường) và thanh thiếu niên.

Thường gặp 

Rifapentine gây giảm bạch cầu trung tính, tăng AST / ALT, đái ra mủ.

Phân đen, ớn lạnh, sốt.

Ho, ho ra máu, khàn tiếng, viêm họng, khó thở khi gắng sức.

Đau lưng dưới hoặc đau một bên.

Đi tiểu đau hoặc khó khăn.

Da nhợt nhạt, phát ban da, vết loét hoặc đốm trắng trong miệng.

Chảy máu hoặc bầm tím bất thường.

Mệt mỏi hoặc suy nhược bất thường.

Ít gặp 

Chảy máu nướu răng, máu trong nước tiểu hoặc phân.

Bỏng, khô hoặc ngứa mắt, chảy nước mắt quá nhiều, đau mắt.

Tim đập nhanh, đau đầu, phát ban, ngứa.

Kích thích.

Đau khớp, cứng hoặc sưng.

Ăn mất ngon.

Đỏ da, sưng mí mắt, mặt, môi, bàn tay hoặc bàn chân.

Các tuyến bạch huyết sưng, đau hoặc mềm ở cổ, nách hoặc bẹn.

Tức ngực, khó thở hoặc khó nuốt.

Giảm cân.

Hiếm gặp

Đầy hơi, da xanh hoặc nhợt nhạt.

Cảm giác nóng ở ngực hoặc dạ dày.

Bỏng, ngứa ran, tê hoặc đau ở bàn tay, cánh tay, bàn chân hoặc chân.

Đau ngực, có thể di chuyển đến cánh tay trái, cổ hoặc vai.

Nước tiểu đục hoặc sẫm màu.

Mồ hôi lạnh, táo bón, vết thâm tím sẫm.

Chóng mặt, ngất xỉu hoặc choáng váng khi đứng dậy đột ngột từ tư thế nằm hoặc ngồi.

Khô miệng, nhịp tim hoặc mạch nhanh hoặc bất thường.

Ợ nóng, khó tiêu.

Ngứa ở bộ phận sinh dục hoặc các vùng da khác.

Phân màu sáng.

Đau cơ, buồn nôn, đau hoặc rát trong cổ họng.

Đau bụng, bên hông hoặc bụng, có thể lan ra sau lưng.

Co giật, đau nhói.

Lưu ý chung

Sử dụng rifapentine ở bệnh nhân có xét nghiệm bất thường chức năng gan hoặc bệnh gan chỉ khi sử dụng được coi là cần thiết và cần thận trọng và giám sát y tế chặt chẽ. Ngừng thuốc nếu các dấu hiệu của bệnh gan phát triển hoặc nặng hơn. Xem xét khả năng độc trên gan của các thuốc chống lao khác (ví dụ, isoniazid, pyrazinamide) nếu những thuốc này được sử dụng với rifapentine.

Tăng bilirubin trong máu (do sự cạnh tranh giữa rifapentine và bilirubin về đường bài tiết trong gan) có thể xảy ra. 

Điều trị bằng thuốc chống nhiễm trùng, bao gồm cả rifamycins, có thể cho phép clostridia phát triển quá mức. Cân nhắc tiêu chảy và viêm đại tràng do C. difficile (CDAD - còn được gọi là tiêu chảy và viêm đại tràng liên quan đến kháng sinh hoặc viêm đại tràng giả mạc) nếu tiêu chảy phát triển và xử trí phù hợp.

Một số trường hợp CDAD nhẹ có thể đáp ứng với việc ngưng thuốc đơn thuần. Xử trí các trường hợp trung bình đến nặng bằng các chất bổ sung chất lỏng, chất điện giải và protein, điều trị chống nhiễm trùng thích hợp (ví dụ: Metronidazole uống hoặc vancomycin) được khuyến cáo nếu viêm đại tràng nặng. Thuốc ức chế nhu động chống chỉ định ở những bệnh nhân này.

Không nên sử dụng đồng thời với thuốc ức chế protease HIV (PI), thuốc ức chế men sao chép ngược không phải nucleoside (NNRTI) hoặc một số chất ức chế xâm nhập HIV nhất định.

Không nên dùng cho bệnh nhân rối loạn chuyển hóa porphyrin. Đã có những báo cáo riêng biệt về đợt cấp của rối loạn chuyển hóa porphyrin ở bệnh nhân dùng rifampin (rifampin có đặc tính cảm ứng enzym, bao gồm cảm ứng enzym delta amino levulinic acid synthetase), tác dụng tương tự có thể xảy ra với rifapentine.

Nước tiểu, mồ hôi, đờm, nước mắt và sữa mẹ có thể có màu đỏ cam trong khi điều trị bằng rifapentine. Kính áp tròng mềm và răng giả có thể bị ố vĩnh viễn.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Dùng rifampin trong vài tuần cuối của thai kỳ có thể gây xuất huyết sau sinh ở mẹ và trẻ sơ sinh cần điều trị bằng vitamin K. Các tác dụng tương tự có thể xảy ra với rifapentine. Các thông số đông máu thích hợp nên được đánh giá nếu việc sử dụng rifapentine được coi là cần thiết trong vài tuần cuối của thai kỳ.

Dữ liệu nghiên cứu ATS, CDC và IDSA không đủ để khuyến cáo sử dụng rifapentine ở phụ nữ mang thai.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Không biết liệu rifapentine có được phân phối vào sữa hay không, ngừng cho con bú hoặc thuốc. Sữa mẹ có thể có màu đỏ cam trong khi điều trị bằng rifapentine.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

Chưa có thông tin.

Quá liều và xử trí

Quá liều và độc tính

Chưa có thông tin.

Cách xử lý khi quá liều Rifapentine

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp hoặc gọi cho đường dây 115.

Quên liều và xử trí

Nếu quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.