Cây Sim: Vị thuốc lâu đời mang nhiều công dụng

Tên gọi, danh pháp

Tên Tiếng Việt: Sim.

Tên gọi khác: Dương lê; nẫm tử; sơn nẫm; cương nẫm; đào kim nương; hồng sim.

Tên khoa học: Rhodomyrtus tomentosa (Ait.) Hassk. Tên đồng nghĩa: Rhodomyrtus parviflora Alston. Họ: Sim (Myrtaceae).

Đặc điểm tự nhiên

Đặc điểm

Cây sim có kích thước từ bụi lớn đến cây nhỏ, có thể cao tới 3,5 m.

Lá sim mọc đối, dài 5 – 7 cm và rộng 2 – 3,5 cm, có ba gân từ gốc, hình bầu dục, tù đến nhọn ở đầu, màu xanh bóng ở trên, màu xám đậm, hoặc hiếm khi có lông vàng ở phía dưới, với một cuống lá rộng và toàn bộ mép.

Hoa sim đơn độc hoặc thành cụm hai hoặc ba, đường kính 2,5 – 3 cm, có năm cánh màu trắng bên ngoài có màu hồng tía hoặc toàn bộ màu hồng.

Quả sim mọng hình elip có đường kính 1 – 1,5 cm. Quả chưa chín có vỏ xanh và vị chát. Chúng chuyển sang màu đen tía khi chín, mềm và ngọt.

Sinh sản

Hạt giống được phân tán bởi các loài chim ăn quả. Chim phân tán bằng cách thả hạt, vì nó không lây lan qua thực vật. Quả mọng thường chứa 40 - 45 hạt.

Cây sim có thể mọc trong rừng ẩm ướt ở độ cao tới 2400 m, trên đất cát nghèo dinh dưỡng. Nó chịu được cả nắng và ngập lụt. Nó ưa thích đất ẩm, hơi chua; không thích nghi tốt với đất đá vôi. Nó có thể xâm nhập nhiều loại môi trường sống, từ rừng thông đến đầm lầy ngập mặn. Nó phát triển ở nhiều loại đất, kể cả đất mặn ven biển, nhưng nhạy cảm với phun muối nặng.

Phân bố, thu hái, chế biến

Phân bố

Sim là thực vật có hoa trong họ Myrtaceae. Nó chủ yếu được tìm thấy ở các nước Đông Nam Á, đặc biệt là phần phía nam của Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Philippines và Malaysia.

Thu hái - chế biến

Lá thu hái vào mùa hè, dùng tươi hay phơi khô. Hoa nở nhiều vào mùa xuân. Quả chín hái vào mùa thu có thể ăn được, có thể được làm thành bánh nướng và mứt, hoặc dùng trong món salad. Quả còn là nguồn thức ăn cho các loài chim và động vật có vú. Rễ thu hái quanh năm, thái nhỏ, phơi khô.

Bộ phận sử dụng

Lá, quả và rễ được sử dụng.

Lá và quả sim được sử dụng làm thuốc

Cây sim đã được báo cáo có chứa các thành phần hóa thực vật khác nhau trong nhiều bộ phận của cây.

Cả cây chứa tanin.

Thân và lá sim có nhiều hợp chất triterpen như acid betulinic; taraxerol, betullin,…

Lá sim còn chứa nhiều chất ellagi tannim, rhodomyrtone.

Quả có chất béo, protein, glucid, thiamin, riboflavin, ethanol và piceatannol, acid nicotinic và vitamin A, lavon – glucosid, malvidin – 3 glucosid, các hợp chất phenol, các acid amin, đường và acid hữu cơ.

Theo y học cổ truyền

Tính vị

Theo Đông y, lá sim có vị ngọt, tính bình. Còn quả sẽ có vị ngọt chát nhưng tính bình. Rễ sim cũng có vị ngọt, hơi chua và tính bình.

Công năng, chủ trị

Cây sim đã được sử dụng làm thuốc cổ truyền từ lâu đời ở các nước Châu Á như Trung Quốc, Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và Malaysia.

Những người bản địa ở Malaysia sử dụng quả mọng như một phương thuốc chữa bệnh kiết lỵ và tiêu chảy. Các bộ phận của rễ và thân cây được dùng chữa bệnh dạ dày và làm thuốc đông y cho phụ nữ sau sinh. Sử dụng lá cây sim giã nát để điều trị vết thương.

Ở Thái Lan, cây sim được dùng làm thuốc hạ sốt, trị tiêu chảy và chống lỵ.

Ở Trung Quốc, sim được dùng để điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu.

Hơn nữa, Ở Singapore, lá làm thuốc giảm đau, rễ chữa ợ chua, hạt làm thuốc bổ cho tiêu hóa, và để điều trị rắn cắn.

Trong khi đó, quả sim đã được sử dụng để điều trị tiêu chảy, kiết lỵ và tăng cường hệ miễn dịch ở Việt Nam.

Sim được bán như một chất bổ sung thảo dược ở Châu Mỹ.

Theo y học hiện đại

Kháng viêm

Viêm có liên quan đến một loạt các sản xuất và phóng thích chất trung gian khởi động phản ứng viêm, kích hoạt các tế bào khác đến vị trí viêm. Tình trạng viêm quá mức hoặc kéo dài có thể có hại, góp phần vào cơ chế bệnh sinh của nhiều loại bệnh.

Trong nghiên cứu, GS.Jeong và các đồng nghiệp đã lần đầu tiên xác định hoạt tính chống viêm của cây sim trong ống nghiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng dịch chiết cồn từ lá sim có khả năng ức chế sản xuất NO và prostaglandin E2 (các hóa chất trung gian gây viêm).

Đáng chú ý, chiết xuất 80% ethanol và piceatannol từ quả sim làm giảm độc tính tế bào do tia UVB gây ra và sản xuất chất trung gian gây viêm của prostaglandin E2 trong tế bào sừng biểu bì bình thường của người.

Ngoài ra, rhodomyrtone từ lá sim làm giảm chứng viêm da ở chuột thí nghiệm. Nghiên cứu cho thấy, rhodomyrtone có hiệu quả trong điều trị bệnh vẩy nến, thông qua việc ức chế tăng sinh tế bào sừng.

Những kết quả này chỉ ra rằng sim và các thành phần của nó có tác dụng chống viêm, mở ra khả năng sử dụng các sản phẩm tự nhiên này để phát triển thêm các sản phẩm có lợi cho sức khỏe về phòng ngừa và/hoặc điều trị viêm.

Chống oxy hóa

Quá trình oxy hóa gây ra nhiều loại bệnh, gây phá vỡ tế bào và tổn thương DNA, biến đổi protein… Các chất chống oxy hóa cao từ các sản phẩm tự nhiên có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị các bệnh do gốc tự do gây ra. Trong số các sản phẩm tự nhiên như vậy, sim đã được xác định là một chất chống oxy hóa hiệu quả.

Nghiên cứu của Lavanya và cộng sự cho thấy chiết xuất từ ​​lá cây sim có khả năng ức chế đáng kể việc tạo ra các peroxit lipid ( là sản phẩm hóa học của quá trình oxy hóa).

Hay một nghiên cứu khác cho thấy chiết xuất giàu flavonoid quả sim làm ức chế quá trình oxy hóa.

Hoạt động kháng khuẩn

Vi khuẩn đang trở nên đề kháng với các loại thuốc được sử dụng trong lâm sàng và việc phát hiện ra các loại kháng sinh mới để chống lại các loài vi khuẩn kháng thuốc luôn là cần thiết.

Cây sim có hoạt tính kháng khuẩn mạnh và tiềm năng y học có giá trị để phát triển thành một loại thuốc hiệu quả.

Dịch chiết từ quả và lá của cây sim thể hiện các hoạt động chống lại Bacillus cereus và Candida albicans. Lá, thân, cành và quả của cây cho thấy hoạt động chống lại Salmonella typhi và Propionibacterium acnes.

Chiết xuất etanol của lá sim có hoạt tính kháng khuẩn sâu sắc chống lại tất cả các vi khuẩn tụ cầu được phân lập từ sữa với giá trị nồng độ ức chế tối thiểu (MIC) và nồng độ diệt khuẩn tối thiểu (MBC) nằm trong khoảng từ 16 đến 64 μg/mL và từ 64 đến 128 μg/mL.

Hoạt động chống ung thư

Ung thư có thể được định nghĩa là một căn bệnh trong đó một nhóm các tế bào bất thường phát triển không kiểm soát được bằng cách bất chấp các quy luật phân chia tế bào bình thường. Ung thư tiếp tục là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong trên toàn thế giới và mức độ tử vong đã tăng lên hàng năm.

Các liệu pháp kháng u điển hình như phẫu thuật, hóa trị và xạ trị đã có một số cải tiến. Tuy nhiên, việc sử dụng các liệu pháp này không cho kết quả mỹ mãn, thậm chí còn gây ra tác dụng phụ. Một cách tiếp cận đầy hứa hẹn được kết hợp với các sản phẩm tự nhiên có sẵn như các chất bảo vệ hóa học chống lại các bệnh ung thư thường xảy ra trên toàn thế giới.

Trong số đó, cây sim đã được báo cáo là một chất chống ung thư tự nhiên đầy hứa hẹn. Chiết xuất ethyl acetate của rễ sim cho thấy hoạt tính chống tăng sinh đáng kể trên HepG2 (là một tế bào gây ung thư gan) sau 72 giờ điều trị.

Hơn nữa, rhodomyrtone từ lá cây sim có thể làm chậm quá trình phân bào, gây ra chết tế bào ung thư theo quá trình tự nhiên, ức chế tăng sinh tế bào ung thư ở biểu bì.

Sim có tác dụng làm giảm các tế bào ung thư

Các lợi ích khác

Chống trầm cảm

Chai và cộng sự đã đánh giá tác dụng chống trầm cảm từ lá sim ở chuột mắc chứng trầm cảm nhẹ mãn tính không thể đoán trước do căng thẳng.

Giảm hình thành xơ vữa động mạch

Maskam và cộng sự đã xác định tác dụng phòng ngừa của chất chiết xuất từ ​​quả sim chống lại sự hình thành xơ vữa động mạch ở thỏ trắng New Zealand. Người ta quan sát thấy rằng cholesterol toàn phần, LDL (Cholesterol xấu) giảm đáng kể trong khi HDL (Cholesterol tốt) tăng rõ rệt ở những con thỏ được cho ăn với chế độ ăn kiêng 1% cholesterol và chiết xuất trái sim 50 mg/kg so với nhóm chỉ ăn kiêng 1% cholesterol.

Có tác dụng trong bệnh tiểu đường

Hoạt động chống tiểu đường của dịch chiết lá sim cũng đã được báo cáo bởi Hasibuan và cộng sự. Việc sử dụng chiết xuất dịch chiết lá sim làm giảm lượng đường trong máu ở chuột mắc bệnh tiểu đường ở liều 100 mg/kg.

Giảm loét

Theo Geetha, sử dụng mô hình loét mãn tính do axit acetic gây ra ở chuột để xem hoạt động giảm loét của sim. Kết quả cho thấy hoạt động chống loét được biểu thị bằng việc giảm chỉ số loét và giảm quá trình oxy hóa.

Liều lượng thích hợp của các sản phẩm phụ thuộc vào một số yếu tố như tuổi tác, sức khỏe của người dùng và một số tình trạng khác. Tại thời điểm này, không có đủ thông tin khoa học để xác định liều lượng thích hợp cho cây sim.

Lưu ý, trên đây chỉ là những thông tin tham khảo về liều lượng dùng. Mỗi bài thuốc sẽ có một liều dùng riêng, một công thức riêng. Do đó, cần đảm bảo làm theo các hướng dẫn có liên quan trên nhãn sản phẩm và tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác trước khi sử dụng.

Quả

Phụ nữ mang thai thiếu máu; người mới khỏi bệnh cơ thể suy yếu, thần kinh suy nhược: Dùng khoảng 15- 20g quả sim khô đem sắc với nước, chia nhiều lần uống trong ngày.

Chảy máu mũi: Dùng quả sim khô 20g sắc với 3 bát nước 3 bát. Sắc còn nửa bát, uống hết trong một lần.

Đại tiện xuất huyết: Dùng quả sim khô 20g sắc với 2 bát nước. 10 phần sắc còn 8 phần, chia 2 lần uống trong ngày; uống liên tục trong 1 tuần.

Lá

Viêm dạ dày, viêm ruột cấp: Dùng lá sim tươi 50-100g sắc nước uống.

Đau đầu kinh niên: Dùng lá và cành sim tươi 30g, cho vào nồi đổ ngập nước, đun còn nửa bát ; uống liên tục 2-3 ngày.

Vết thương: Dùng lá sim tươi, rửa sạch, giã nát, đắp vào chỗ vết thương.

Rễ

Phong thấp đau nhức xương, lưng đau mỏi: Dùng rễ sim 40g, sắc với nước, chia 2 lần uống trong ngày, vào buổi sáng và buổi tối.

Hen suyễn: Dùng rễ sim khô 60g, sắc nước uống.

Rễ sim sắc nước uống chữa được nhiều bệnh

Khi dùng cây sim để trị bệnh, người dùng nên lưu ý một số điều sau:

• Người bệnh không nên tự ý bỏ thuốc Tây khi dùng các bài thuốc từ cây sim. Nếu muốn bỏ điều trị bằng thuốc tây cần có sự xem xét và đồng ý của bác sĩ chuyên khoa.

• Những bài thuốc từ cây sim được dân gian lưu truyền có thể phù hợp hoặc không phù hợp với cơ địa, trường hợp riêng biệt của từng bệnh nhân. Vì vậy, trong quá trình sử dụng các bài thuốc từ cây sim, nếu cơ thể có các triệu chứng kỳ lạ, người bệnh nên tạm ngưng dùng và khai báo ngay cho bác sĩ.