Tổng quan bệnh kiết lỵ: Triệu chứng, cách phòng và điều trị

Kiết lỵ là một bệnh nhiễm trùng trong ruột gây tiêu chảy ra máu. Nó có thể do ký sinh trùng hoặc vi khuẩn gây ra. Thời xa xưa thường được biết đến với tên gọi là bệnh chảy máu, là một loại viêm dạ dày ruột dẫn đến tiêu chảy ra máu.

Định nghĩa về bệnh kiết lỵ có thể khác nhau tùy theo khu vực và theo chuyên khoa y tế. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) giới hạn định nghĩa của nó là "tiêu chảy với máu có thể nhìn thấy" với mô ruột bị tổn thương nghiêm trọng đến mức các mạch máu bị vỡ, cho phép mất một lượng máu có thể nhìn thấy khi đại tiện. Một số định nghĩa thuật ngữ rộng hơn. Những khác biệt về định nghĩa này phải được tính đến khi xác định cơ chế.

Những dấu hiệu và triệu chứng của kiết lỵ

Kiết lỵ là một bệnh nhiễm trùng trong ruột gây tiêu chảy ra máu. Nó có thể do ký sinh trùng hoặc vi khuẩn gây ra.

Các triệu chứng có thể xuất hiện 1-3 ngày sau khi bị nhiễm bệnh. Ở một số người, các triệu chứng mất nhiều thời gian hơn để xuất hiện. Ở một số đối tượng khác thì ít thấy các triệu chứng rõ rệt. Mỗi loại bệnh kiết lỵ sẽ bao gồm các dấu hiệu biểu hiện khác nhau.

Bệnh lỵ trực khuẩn gây ra các triệu chứng như: Tiêu chảy kèm theo đau quặn bụng, sốt, buồn nôn và ói mửa, máu hoặc chất nhầy trong tiêu chảy.

Bệnh lỵ amip thường không rõ các dấu hiệu của bệnh. Các triệu chứng xuất hiện chậm sau 2 đến 4 tuần kể từ khi nhiễm bệnh với các dấu hiệu như: Buồn nôn, tiêu chảy, chuột rút ở bụng, giảm cân, sốt.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh kiết lỵ

Biến chứng phổ biến nhất của bệnh kiết lỵ, hoặc bất kỳ loại tiêu chảy nào, là mất nước.

Các biến chứng khác của bệnh kiết lỵ liên quan đến mất nước và có thể bao gồm:

Mức độ kali thấp nghiêm trọng, có thể gây ra thay đổi nhịp tim đe dọa tính mạng.

Co giật.

Hội chứng tan máu (một loại tổn thương thận).

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đi khám ngay nếu có bất cứ biểu hiện nào sau đây: Tiêu chảy ra máu hoặc tiêu chảy nặng đủ để gây ra tình trạng giảm cân và mất nước. Ngoài ra, hãy đi trao đổi với bác sĩ nếu bạn hoặc con bạn bị tiêu chảy và sốt 38ºC hoặc cao hơn. Chẩn đoán và điều trị sớm bệnh kiết lỵ sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Kiết lỵ là kết quả của nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn Shigella hoặc ký sinh trùng Entamoeba histolyca gây ra. Virus thường không gây ra bệnh. Những mầm bệnh này thường đến ruột già sau khi xâm nhập qua đường miệng, khi ăn phải thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm, tiếp xúc bằng miệng với đồ vật hoặc tay bị ô nhiễm... Mỗi tác nhân gây bệnh cụ thể có cơ chế hoặc cơ chế sinh bệnh riêng, nhưng nhìn chung, hậu quả là làm tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến các phản ứng miễn dịch gây viêm.

Điều này có thể gây ra nhiệt độ vật lý cao , co thắt đau đớn của cơ ruột ( chuột rút ), sưng tấy do chất lỏng rò rỉ từ các mao mạch của ruột ( phù nề) và tổn thương mô hơn nữa bởi các tế bào miễn dịch của cơ thể và các hóa chất, được gọi là cytokine , được giải phóng để chống lại nhiễm trùng.

Kết quả là có thể làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, mất quá nhiều nước và khoáng qua phân do phá vỡ các cơ chế kiểm soát trong mô ruột vốn thường loại bỏ nước khỏi phân và trong trường hợp nghiêm trọng, sự xâm nhập của các sinh vật gây bệnh vào máu. Thiếu máu cũng có thể phát sinh do mất máu do tiêu chảy.

Nhiễm trùng do vi khuẩn gây tiêu chảy ra máu thường được phân loại là có thể xâm nhập hoặc sinh độc tố. Các loài xâm lấn gây tổn thương trực tiếp bằng cách xâm nhập vào niêm mạc. Các loài sinh độc tố không xâm nhập, nhưng gây tổn thương tế bào bằng cách tiết ra chất độc, dẫn đến tiêu chảy ra máu. Điều này cũng trái ngược với các chất độc gây tiêu chảy ra nước, thường không gây tổn thương tế bào.

Một số vi sinh vật - ví dụ, vi khuẩn thuộc giống Shigella - tiết ra các chất được gọi là độc tố tế bào, giết chết và làm tổn thương mô ruột khi tiếp xúc. Shigella được cho là gây chảy máu do xâm nhập hơn là do độc tố, vì ngay cả các chủng không sinh độc tố cũng có thể gây bệnh kiết lỵ, nhưng E. coli có độc tố giống shiga không xâm nhập niêm mạc ruột, và do đó phụ thuộc vào độc tố.