Bí quyết phòng chống dịch bạch hầu hiệu quả

Ở nước ta, bệnh bạch hầu vẫn chưa được loại trừ hoàn toàn dù đã có vắc-xin phòng ngừa bệnh bạch hầu. Do đó, việc nắm những kiến thức phòng chống dịch bạch hầu sẽ giúp bạn và người thân hạn chế tối đa nguy cơ mắc căn bệnh này.

Sơ lược về bệnh bạch hầu

Bệnh bạch hầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính có giả mạc ở tuyến hạnh nhân, thanh quản, hầu họng, mũi. Bệnh có thể xuất hiện ở da, kết mạc mắt hoặc bộ phận sinh dục.

Ô chứa vi khuẩn bạch hầu Corynebacterium diphtheriae là người bệnh và người khỏe mạnh mang vi khuẩn. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc với người bị nhiễm vi khuẩn bạch hầu. Bên cạnh đó, sữa tươi cũng có thể là phương tiện lây truyền vi khuẩn bạch hầu. Sau khi nhiễm vi khuẩn bạch hầu, người bệnh thường ủ bệnh trong khoảng 2 - 5 ngày hoặc hơn.

Đặc tính của vi khuẩn bạch hầu

Vi khuẩn bạch hầu rất nhạy cảm với các yếu tố lý, hoá bao gồm:

• Dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp, vi khuẩn bạch hầu sẽ bị chết sau vài giờ;
• Dưới ánh sáng khuếch tán, vi khuẩn bạch hầu sẽ bị diệt sau vài ngày;
• Ở nhiệt độ 58 độ C, vi khuẩn bạch hầu sống được 10 phút;
• Ở môi trường phenol 1% và cồn 60 độ, vi khuẩn có thể chỉ sống được 1 phút.

Bạch hầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính có giả mạc ở tuyến hạnh nhân, thanh quản, hầu họng, mũi.

Năm 1923, các nhà khoa học đã nghiên cứu và tìm ra được một loại vắc-xin có khả năng giải độc tố bạch hầu. Từ đó đến nay, mức độ nghiêm trọng của bệnh dịch bạch hầu đã được thay đổi theo chiều hướng tích cực trên toàn thế giới.

Tiêm vắc-xin phòng bệnh bạch hầu

Cách phòng ngừa bệnh bạch hầu hiệu quả nhất là tiêm vắc-xin. Vắc-xin phòng bệnh bạch hầu có mặt trong tất cả các loại vắc-xin kết hợp như: vắc-xin 3 trong 1, vắc-xin 4 trong 1, vắc-xin 5 trong 1 hay vắc-xin 6 trong 1 dành cho trẻ từ độ tuổi 6 tuần tuổi cho đến 6 tuổi.

• Vắc-xin 6 trong 1 có thể phòng ngừa 6 bệnh: ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan b, bại liệt và bệnh do Hib.
• Vắc-xin 5 trong 1 phòng 5 bệnh: ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt và bệnh do Hib
• Vắc-xin thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia ComBE Five giúp phòng 5 bệnh: ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm màng não mủ/viêm phổi do Hib và viêm gan B.
• Vắc-xin 4 trong 1 giúp phòng ngừa các bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt.
• Vắc-xin 3 trong 1 giúp phòng ngừa các bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván.

Lịch tiêm chủng vacxin bạch hầu:

Trẻ em từ 2 tháng tuổi đã có thể bắt đầu các tiêm bạch hầu với 4 mũi tiêm cơ bản lúc 2 - 3 - 4 tháng tuổi và tiêm liều nhắc lại là mũi thứ tư cách mũi thứ ba khoảng 1 năm. Tiêm nhắc lại sau 7 năm và tiếp theo cứ 10 năm tiêm nhắc lại 1 lần. Nếu trẻ được tiêm mũi đầu tiên khi trẻ trên 6 tuổi thì tiến hành tiêm 2 mũi cách nhau 30 ngày và nhắc lại bằng mũi thứ 3 sau 6 - 9 tháng sau mũi thứ 2.

Tiêm vắc-xin bạch hầu cho người lớn được thực hiện với 1 mũi vắc-xin tổng hợp theo chu kỳ 10 năm, bắt đầu từ mũi tiêm chủng cuối cùng trong độ tuổi 14 - 16 tuổi.

Cách phòng ngừa bệnh bạch hầu hiệu quả nhất là tiêm vắc-xin.

Nếu trường hợp đối tượng tiêm ngừa không nhớ lần cuối cùng tiêm bạch hầu khi nào thì cần tiến hành tiêm 2 mũi cách nhau 30 ngày và tiêm nhắc lại với mũi thứ 3 sau 6 - 9 tháng sau mũi 2.

Biện pháp dự phòng bệnh bạch hầu toàn xã hội

Tổ chức tiêm bạch hầu đầy đủ theo Chương trình tiêm chủng mở rộng.

Tuyên truyền giáo dục sức khỏe để cung cấp những thông tin cần thiết về bệnh bạch hầu, đặc biệt nhất là cho các bà mẹ, thầy cô giáo để nhận biết và phát hiện sớm bệnh, cách ly, phòng bệnh bằng cách tiêm bạch hầu đầy đủ.

Tất cả bệnh nhân mắc chứng viêm họng giả mạc nghi ngờ bạch hầu cần phải được đưa vào viện để cách ly nghiêm ngặt cho đến khi có kết quả xét nghiệm âm tính (-) với vi khuẩn bạch hầu 2 lần. Các mẫu bệnh phẩm phải được lấy cách nhau 24 giờ và lấy không quá 24 giờ sau khi bệnh nhân được điều trị kháng sinh.

Những người tiếp xúc mật thiết với người bệnh cần phải được xét nghiệm vi khuẩn và theo dõi trong vòng 7 ngày. Tiêm 1 liều kháng sinh Penicillin hoặc uống kháng sinh Erythromycin từ 7 - 10 ngày cho những người bị phơi nhiễm với vi khuẩn bạch hầu.

Nếu bệnh nhân có xét nghiệm vi khuẩn dương tính (+) thì phải được điều trị kháng sinh và tạm thời nghỉ việc tại các trường học hoặc cơ sở chế biến thực phẩm đến khi có kết quả xét nghiệm vi khuẩn âm tính (-).

Những người tiếp xúc mật thiết với người bệnh cần phải được xét nghiệm vi khuẩn bạch hầu

Những người tiếp xúc với người bệnh bạch hầu và đã được gây miễn dịch trước đây vẫn nên tiêm nhắc lại một liều giải độc tố bạch hầu.

Trong trường hợp không có điều kiện thực hiện các xét nghiệm thì phải cách ly người bệnh sau 14 ngày điều trị bằng kháng sinh.

Nhà ở, nơi giữ trẻ, lớp học phải thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.

Tăng cường giám sát, phát hiện các trường hợp viêm họng giả mạc tại những nên có ổ dịch cũ.

Tiến hành ngoáy họng bệnh nhân cũ và những người lân cận (nếu được) để xét nghiệm tìm người lành mang vi khuẩn bạch hầu.

Cách khoảng 5 năm nên tiến hành đánh giá tiêm chủng một lần và/hoặc thực hiện phản ứng Schick để đánh giá tình trạng miễn dịch bạch hầu.

Sát trùng, tẩy uế tất cả các đồ vật có liên quan đến bệnh nhân bằng cresyl, cloramin B; bát đũa, dĩa, chăn màn, quần áo của người bệnh... phải được luộc sôi; sách, vở, đồ chơi... phải được phơi nắng.

Bệnh bạch hầu có thể dẫn tới nhiều biến chứng khó lường ở tim, phổi thậm chí gây tử vong. Vì vậy, cần áp dụng các biện pháp phòng bệnh như đảm bảo vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường, cách ly người mang vi khuẩn bạch hầu và tiêm vắc-xin giải độc tố bạch hầu đúng phác đồ.

Thanh Hoa

Nguồn Tham khảo: Tổng hợp