Block xoang nhĩ và nguyên nhân, triệu chứng cùng cách điều trị

Block xoang nhĩ là một tình trạng bất thường trong hoạt động truyền tín hiệu điện phát từ nút xoang đến tâm nhĩ, gây rối loạn nhịp tim. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh lý này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu đi vào tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh lý này trong bài viết dưới đây nhé!

Block xoang nhĩ là gì?

Block xoang nhĩ (SA Block) là một dạng rối loạn nhịp tim xảy ra do sự gián đoạn trong quá trình dẫn truyền xung điện từ nút xoang đến tâm nhĩ. Thông thường, xung động được tạo ra từ nút xoang (nút SA) sẽ di chuyển qua tâm nhĩ, sau đó truyền đến nút nhĩ thất (AV). Từ đây, tín hiệu sẽ được tiếp tục dẫn truyền qua bó His và các sợi Purkinje để kích hoạt sự co bóp của các tâm thất.

Khi bị block xoang nhĩ, các tín hiệu từ nút xoang đến tâm nhĩ có dấu hiệu bị chậm lại, ngắt quãng hoặc chặn hoàn toàn. Điều này sẽ dẫn đến rối loạn nhịp tim, làm giảm hiệu quả bơm máu của tim và gây ra các triệu chứng như chóng mặt, ngất xỉu hoặc cảm giác yếu ớt. Tình trạng này có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ cản trở dẫn truyền tín hiệu và có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây ra block xoang nhĩ

Block xoang nhĩ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và có liên quan đến các yếu tố như tuổi tác, tác dụng phụ của thuốc hoặc các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Viêm màng ngoài tim;
• Rối loạn chức năng nút xoang (SND);
• Nhồi máu cơ tim cấp hoặc tình trạng thiếu máu cục bộ;
• Tác dụng không mong muốn từ các loại thuốc như Digoxin, Amiodarone, thuốc chẹn beta hoặc thuốc chẹn canxi.

Cần lưu ý rằng, block xoang nhĩ đôi khi cũng là một hiện tượng sinh lý bình thường và không được coi là bệnh lý ở những vận động viên được đào tạo chuyên nghiệp.

Các triệu chứng của block xoang nhĩ

Mặc dù block xoang nhĩ thường không gây ra triệu chứng nghiêm trọng và cơ thể thường dung nạp tốt hơn so với block nhĩ thất (AV block), nhưng trong một số trường hợp vẫn có thể gặp phải các biểu hiện như:

• Bị ngất xỉu đột ngột;
• Cảm giác đau thắt ở ngực;
• Rối loạn tinh thần, chẳng hạn như mất tập trung hoặc bối rối;
• Lưu lượng máu giảm dẫn đến mệt mỏi hoặc yếu sức, đặc biệt trong lúc vận động;
• Triệu chứng sốc bao gồm da lạnh, nhợt nhạt hoặc nhịp tim tăng nhanh.

Những triệu chứng trên thường không phổ biến, nhưng khi xuất hiện cần được chú ý và đánh giá y tế kịp thời.

Phân loại block xoang nhĩ

Block xoang nhĩ được chia thành ba cấp độ dựa trên mức độ gián đoạn của các tín hiệu điện từ nút xoang đến tâm nhĩ trong quá trình dẫn truyền. Mỗi cấp độ thể hiện mức độ nghiêm trọng và tác động khác nhau đến hoạt động của tim:

Block xoang nhĩ độ 1

Đây là mức độ nhẹ nhất, trong đó quá trình dẫn truyền xung điện từ nút xoang đến tâm nhĩ bị chậm lại nhưng không bị gián đoạn hoàn toàn. Tình trạng này thường không thể hiện rõ ràng trên điện tâm đồ (ECG) và người bệnh hiếm khi có biểu hiện triệu chứng lâm sàng.

Thông thường, block xoang nhĩ độ 1 chỉ được phát hiện tình cờ trong các lần kiểm tra sức khỏe định kỳ và không cần can thiệp điều trị nếu bệnh nhân không mắc các bệnh lý đi kèm.

Block xoang nhĩ độ 2

Ở cấp độ này, xung điện từ nút xoang đến tâm nhĩ có sự gián đoạn rõ rệt hơn và thường được phân thành hai loại:

• Mobitz I (SA Wenckebach): Xung điện dần dần chậm lại trước khi bị gián đoạn hoàn toàn. Trên điện tâm đồ, hiện tượng này thường được thể hiện thông qua khoảng cách giữa các sóng P (P-P) rút ngắn dần cho đến khi một sóng P biến mất hoàn toàn, tạo ra một khoảng dừng ngắn tạm thời.
• Mobitz II: Trong trường hợp này, xung điện từ nút xoang bị chặn đột ngột mà không có dấu hiệu chậm dần trước đó. Điều này tạo ra một khoảng dừng trên điện tâm đồ với khoảng cách tương ứng với bội số của P-P. Dạng block xoang nhĩ này nghiêm trọng hơn và có thể gây ảnh hưởng đến chức năng tim nếu không được điều trị kịp thời.

Block xoang nhĩ độ 3

Đây cấp độ nghiêm trọng nhất, xảy ra khi xung điện từ nút xoang đến tâm nhĩ bị gián đoạn hoàn toàn. Điều này khiến cho sóng P biến mất trên điện tâm đồ. Tình trạng này còn được gọi là ngừng xoang, làm gián đoạn nhịp tim nghiêm trọng. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như chóng mặt, ngất xỉu và thậm chí đối mặt với nguy cơ đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

Điều trị bệnh block xoang nhĩ

Trong 3 cấp độ của block xoang nhĩ, chỉ có mức độ 3 mới cần can thiệp điều trị. Mục tiêu của việc điều trị chủ yếu là xác định và xử lý nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này. Một số phương pháp điều trị thường được áp dụng:

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc được sử dụng nhằm tăng nhịp tim và hỗ trợ cải thiện các triệu chứng. Phổ biến nhất bao gồm:

• Atropine: Loại thuốc này có khả năng ức chế hoạt động của hệ thần kinh đối giao cảm, từ đó giúp kích thích tăng nhịp tim, cải thiện cung lượng tim và kiểm soát huyết áp.
• Ephedrine và Norepinephrine: Hai loại thuốc này hoạt động bằng cách kích thích hệ thần kinh giao cảm thông qua các thụ thể adrenergic. Từ đó giúp tăng nhịp tim, mạch máu co lại, cải thiện tình trạng huyết áp thấp và tăng cường lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng như não và mạch vành.

Sử dụng máy tạo nhịp tim

Máy tạo nhịp tim là một thiết bị điện tử giúp duy trì nhịp tim ổn định bằng cách phát ra các xung điện. Thiết bị này được kết nối với tim qua một hoặc hai dây dẫn, có thể đi qua tĩnh mạch vào khoang tim hoặc đặt bên ngoài tim.

Máy tạo nhịp có thể được sử dụng tạm thời hoặc cấy vĩnh viễn. Với loại vĩnh viễn, thiết bị được đặt dưới da ở vùng ngực của bệnh nhân. Khi nhịp tim bất thường, máy sẽ phát xung điện để điều chỉnh và đưa nhịp tim trở lại trạng thái bình thường.

Phương pháp cấy máy tạo nhịp tim thường được chỉ định đối với những trường hợp block xoang nhĩ gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Biện pháp phòng ngừa block xoang nhĩ

Để phòng ngừa block xoang nhĩ, cần phải tập trung vào việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh. Một số biện pháp có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng này như:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Thiết lập thực đơn cân bằng, giàu dinh dưỡng với các loại rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại protein ít béo. Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa, vì chúng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim mạch.
• Duy trì vận động thường xuyên: Tích cực tham gia các hoạt động thể dục như đi bộ, tập yoga hoặc bơi lội. Những bài tập này không chỉ cải thiện sức khỏe tim mạch mà còn giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
• Quản lý căng thẳng: Có thể áp dụng một số phương pháp như hít thở sâu, thiền hoặc tham gia các hoạt động thư giãn. Căng thẳng cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc block xoang nhĩ.
• Hạn chế sử dụng rượu và thuốc lá: Giảm thiểu tối đa việc tiêu thụ đồ uống có cồn và bỏ hút thuốc lá, bởi cả hai đều gây hại trực tiếp đến hệ tim mạch và làm gia tăng nguy cơ tổn thương.
• Quản lý tốt các bệnh lý nền: Đảm bảo kiểm soát hiệu quả các bệnh lý như tăng huyết áp, tiểu đường và rối loạn lipid máu để bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm thiểu nguy cơ bị block xoang nhĩ.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Thường xuyên kiểm tra sức khỏe để kịp thời phát hiện những bất thường liên quan đến tim mạch. Điều này sẽ giúp nhận diện sớm và xử lý các nguy cơ tiềm ẩn trước khi chúng trở nên nghiêm trọng.

Block xoang nhĩ là một dạng rối loạn nhịp tim cần được nhận diện và xử lý kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp phòng ngừa sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ mắc bệnh.