Các bệnh về dạ dày phổ biến hiện nay ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng

Dạ dày còn được gọi là bao tử, là một phần của hệ tiêu hóa con người. Dạ dày có chức năng chính là tiếp nhận, lưu trữ thức ăn và thực hiện một số quá trình tiêu hóa cần thiết. Các bệnh về dạ dày làm ảnh hưởng đến sức khỏe tiêu hóa của bệnh nhân.

Dạ dày là gì?

Dạ dày hay còn gọi là bao tử là một phần của hệ tiêu hóa, có hình dạng giống chữ J. Nằm trong phần trên của bụng, phúc mạc treo kết tràng ngang, nằm ở vùng thượng vị và ô dưới hoành trái. Phía trên, dạ dày kết nối với thực quản thông qua lỗ tâm vị, phía dưới kết nối với tá tràng qua lỗ môn vị. Chức năng chính của nó là lưu trữ thức ăn, nghiền và hấp thụ dịch vị thông qua sự co bóp của cơ trơn và việc phân huỷ thức ăn dưới tác động của các enzyme tiêu hóa dịch vị với độ pH phù hợp ở lớp niêm mạc. Dạ dày kết nối phức tạp với các bộ phận khác trong khoang bụng, được cấu tạo bởi lớp cơ chắc chắn và liên kết chặt chẽ, vì vậy có khả năng co bóp mạnh và có thể chứa khoảng 4,6 - 5,5 lít nước. 

Bên trong, dạ dày bao gồm 5 lớp từ ngoài vào bao gồm:

• Thanh mạc: Lớp phúc mạc bọc dạ dày.
• Tấm dưới thanh mạc.
• Lớp cơ: Gồm cơ dọc, cơ vòng và cơ chéo.
• Tấm dưới niêm mạc.
• Lớp niêm mạc: Chứa các tuyến sản xuất chất tiêu hóa. Các tuyến này tiết ra nhiều chất khác nhau, bảo vệ dạ dày và tiêu hóa thức ăn như axit dịch vị, men Pepsinogen, cũng như các chất nội tiết như gastrin, histamin hoặc yếu tố nội giúp hấp thụ vitamin B12.

Cấu trúc của dạ dày bao gồm các phần sau:

Tâm vị: Chiếm diện tích khoảng 4 - 6 cm², có lỗ tâm vị kết nối với thực quản. Không có cơ thắt hay van, chỉ có mô nếp niêm mạc phân chia thực quản và dạ dày.

Đáy vị: Nằm phía trên mặt phẳng đi qua lỗ tâm vị, chủ yếu chứa khí.

Thân vị: Là vùng chiếm nhiều diện tích nhất của dạ dày, thực hiện việc co bóp tiêu hóa thức ăn, chứa nhiều tuyến sản xuất acid dịch vị và Pepsinogen.

Môn vị: Gồm hang môn vị và ống môn vị, nơi tiết ra chất gastrine và có cơ khá phát triển. Vị trí môn vị nằm ngay bên phải đốt sống thắt lưng 1 và kết nối với tá tràng qua lỗ môn vị.

Thành trước dạ dày: Nằm ở vùng trên liên quan thùy gan trái, cơ hoành, màng phổi trái, màng ngoài tim và thành ngực, phần dưới liên quan tới thành bụng trước.

Thành sau: Liên quan tới cơ hoành, cũng như các cơ quan khác như thận, tụy, lách, tuyến thượng thận. Phần dưới của thành sau liên quan mạc treo kết tràng ngang, nối phần trung gian mạc treo kết tràng ngang với phần lên tá tràng.

Bờ cong vị bé: Có mạc nối nhỏ nối dạ dày, tá tràng và gan, giữa hai lá của mạc nối nhỏ có vòng mạch bờ cong vị bé.

Bờ cong vị lớn: Tiếp theo có mạc nối dạ dày với lách và có chứa các động mạch vị ngắn. Ở phần đoạn cuối cùng, có mạc nối lớn bám, giữa hai lá của mạc nối lớn chứa bờ cong vị lớn.

Các động mạch: Vòng mạch bờ cong vị lớn, vòng mạch bờ cong vị bé và động mạch vị ngắn. Ngoài ra, còn có động mạch vị ngắn, động mạch đáy vị sau, động mạch cho tâm vị và thực quản, động mạch thân tạng, động mạch vị trái, động mạch lách và động mạch gan chung.

Bạch huyết của dạ dày: Các nốt bạch huyết dạ dày nằm dọc theo bờ cong vị bé, vị - mạc nối. Các nốt bạch huyết vị - mạc nối nằm dọc vòng mạch bờ cong vị lớn. Các nốt bạch huyết tuỵ lách nằm ở mạc nối vị lách.

Chức năng của dạ dày

Dạ dày đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình tiêu hóa và chuyển hóa thức ăn. Chức năng của nó không chỉ giữ vai trò lưu trữ chất dinh dưỡng mà còn thực hiện quá trình nghiền nát, nhào trộn thức ăn với dịch vị, cũng như hấp thu một phần chất dinh dưỡng. Hai chức năng chính của dạ dày bao gồm:

Co bóp nghiền trộn thức ăn và thấm acid dịch vị:

Dạ dày hoạt động như một bộ trộn với khả năng co bóp mạnh mẽ để nghiền nát thức ăn. Đây là giai đoạn khi thức ăn được tiếp nhận từ dạ dày và tiếp tục quá trình nghiền nát được khởi đầu từ việc nhai và tiếp tục trong dạ dày. Trong thời gian này, thức ăn tiếp tục tiếp xúc với acid dịch vị để tiếp tục phân hủy, giúp quá trình tiêu hóa dễ dàng hơn.

Chuyển hóa thức ăn nhờ hệ enzyme tiêu hóa trong dịch vị:

Dạ dày chứa các enzyme tiêu hóa trong dịch vị, đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa thức ăn. Các enzyme này giúp phân giải các thành phần của thức ăn, bắt đầu quá trình tiêu hóa để các chất dinh dưỡng có thể được hấp thụ và sử dụng bởi cơ thể.

Quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra qua nhiều giai đoạn, bắt đầu khi thức ăn được nghiền nát một phần thông qua quá trình nhai và tiếp tục được phân hủy bởi men có trong nước bọt. Thức ăn sau đó được chuyển đến dạ dày thông qua thực quản.

Các bệnh về dạ dày phổ biến hiện nay ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng

Có một số loại bệnh dạ dày thường gặp như sau:

Bệnh viêm loét dạ dày tá tràng: Các triệu chứng thường gặp bao gồm ợ hơi, ợ chua, chán ăn, buồn nôn và cảm giác mệt mỏi.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: Do thức ăn, dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây ra những triệu chứng như buồn nôn, ợ chua, nóng miệng, và cảm giác nóng rát ở thực quản.

Bệnh viêm hang vị dạ dày: Hang vị là phần cuối của dạ dày. Khi niêm mạc ở hang vị bị viêm, người bệnh sẽ cảm thấy đau đớn. Bệnh này có thể xảy ra ở nhiều độ tuổi, nhưng thường xuất hiện ở người trên 35 tuổi.

Bệnh xuất huyết dạ dày: Nếu viêm loét dạ dày không được điều trị, có thể dẫn đến việc vết loét trở nên nghiêm trọng và gây ra xuất huyết dạ dày. Triệu chứng chính bao gồm nôn ra máu, phân đen, cảm giác mệt mỏi, và trạng thái xanh xao.

Nhiễm vi khuẩn Hp dạ dày: Vi khuẩn Helicobacter pylori sống trong niêm mạc dạ dày và tá tràng. Khi có cơ hội, chúng có thể gây viêm. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, việc xét nghiệm là cách thường được sử dụng để xác định vi khuẩn này.

Ung thư dạ dày: Ở giai đoạn đầu, ung thư dạ dày thường không có triệu chứng rõ ràng. Các dấu hiệu điển hình bao gồm đau bụng, phân đen, nôn ra máu và chán ăn.

Mặc dù bệnh dạ dày đơn giản thường có thể được điều trị bằng thuốc, nhưng khi xuất hiện dấu hiệu của bệnh, không nên tự ý sử dụng thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau. Hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và lấy ý kiến về liệu pháp cần thiết để giúp bệnh thuyên giảm nhanh chóng.