Cách làm giảm sưng nướu răng khôn, hạn chế đau nhức

Khi răng khôn bắt đầu mọc, nhiều người gặp phải tình trạng sưng đau nướu, gây khó khăn trong việc nhai nuốt và sinh hoạt hàng ngày. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề răng miệng tiềm ẩn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ sưng nướu răng khôn là gì, nguyên nhân do đâu và cách xử lý hiệu quả để giảm đau, ngăn ngừa biến chứng.

Sưng nướu răng khôn là gì?

Sưng nướu răng khôn là một biểu hiện viêm mô mềm quanh răng khôn, là chiếc răng hàm thứ ba mọc cuối cùng trong cung hàm, thường xuất hiện trong độ tuổi từ 17-25. Do lúc này xương hàm đã phát triển hoàn chỉnh và không còn đủ không gian, răng khôn có xu hướng mọc lệch, mọc ngầm hoặc mọc kẹt, gây áp lực lên tổ chức quanh răng, đặc biệt là mô nướu. Nếu nghi ngờ bị sưng nướu do răng khôn, người bệnh nên đến cơ sở nha khoa để được khám và xử trí đúng chuyên môn.

Dấu hiệu bị sưng nướu răng khôn

Dưới đây là các dấu hiệu đặc trưng giúp nhận biết sớm tình trạng sưng nướu do răng khôn:

• Sưng, đỏ hoặc tím nướu: Nướu vùng răng khôn sưng to, căng phồng, màu sắc chuyển đỏ hoặc tím tùy mức độ viêm.
• Đau nhức âm ỉ hoặc dữ dội: Cơn đau có thể khu trú tại vùng răng khôn hoặc lan sang vùng má, tai, thái dương, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Khó nhai, nuốt: Việc ăn uống trở nên khó khăn do cử động hàm gây đau, đặc biệt khi nhai ở vùng răng khôn.
• Hôi miệng: Mùi hôi phát sinh do tích tụ mảng bám, vi khuẩn và mảnh thức ăn tại vùng viêm.
• Chảy máu nướu: Nướu dễ chảy máu khi tác động nhẹ như đánh răng, súc miệng hoặc dùng chỉ nha khoa.
• Sốt, đau đầu: Là biểu hiện của phản ứng viêm lan rộng hoặc nhiễm trùng mô mềm quanh răng.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ: Hạch có thể nổi rõ, đau khi sờ, là dấu hiệu hệ miễn dịch đang phản ứng với ổ viêm.
• Mệt mỏi, khó chịu: Cơ thể có thể uể oải, giảm tập trung do cơn đau kéo dài.

Nguyên nhân gây sưng lợi răng khôn

Sưng lợi (nướu) quanh răng khôn là tình trạng thường gặp ở thanh thiếu niên và người trưởng thành trong độ tuổi mọc răng số 8. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến gây sưng lợi răng khôn:

Răng khôn mọc lệch, kẹt trong nướu

Răng khôn thường là chiếc răng mọc sau cùng trong cung hàm, khi xương hàm đã phát triển ổn định và không còn nhiều không gian trống. Do đó, răng dễ mọc lệch hướng, mọc nghiêng hoặc chỉ nhú một phần trên nướu. Hiện tượng mọc lệch này gây áp lực cơ học lên các mô mềm và răng lân cận, dẫn đến viêm nhiễm, sưng nề và đau nhức vùng lợi quanh răng khôn.

Mô nướu bị kích ứng bởi thân răng mới nhú

Khi răng khôn mới bắt đầu mọc, phần thân răng có thể làm rách hoặc kích ứng mô nướu bao quanh. Đặc biệt, phần nướu trùm lên răng khôn thường mỏng và dễ tổn thương do cọ sát trong quá trình nhai hoặc đánh răng. Sự ma sát liên tục này làm mô nướu bị viêm, sưng đỏ và đau rát. Trong nhiều trường hợp, lớp nướu trùm không chỉ gây sưng mà còn tạo túi lợi dễ tích tụ thức ăn và vi khuẩn.

Vệ sinh răng miệng kém

Do răng khôn nằm sâu trong cùng của cung hàm, việc vệ sinh vùng này gặp nhiều khó khăn, dễ dẫn đến tích tụ mảng bám và thức ăn thừa. Nếu không được làm sạch đúng cách, môi trường này trở nên lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi, gây viêm lợi, hôi miệng và có thể dẫn đến viêm nha chu cục bộ. Vi khuẩn cũng làm tăng nguy cơ hình thành túi mủ hoặc viêm mô tế bào quanh răng khôn.

Sưng nướu răng khôn có gây nguy hiểm không?

Sưng nướu răng khôn tuy là tình trạng phổ biến nhưng không nên chủ quan, bởi nếu không được xử lý kịp thời, nó có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Tình trạng viêm kéo dài có thể dẫn đến nhiễm trùng, đau dữ dội, ảnh hưởng đến khả năng ăn uống và sinh hoạt. Một số trường hợp còn ghi nhận biến chứng như áp xe, viêm mô tế bào, thậm chí lan rộng nhiễm trùng lên vùng đầu mặt cổ. Để hiểu rõ hơn, dưới đây là những biến chứng tiềm ẩn do sưng nướu răng khôn gây ra.

Biến chứng khi không điều trị sưng nướu răng khôn

Dưới đây là những biến chứng phổ biến khi không điều trị sưng nướu răng khôn:

Viêm nhiễm lan rộng

Khi mô nướu bị viêm, vi khuẩn có thể xâm nhập vào các mô mềm và mô quanh răng, khiến tình trạng viêm lan rộng trong khoang miệng. Viêm lan có thể gây áp lực lên các mô xung quanh, làm tăng nguy cơ hình thành ổ áp xe, một ổ mủ chứa vi khuẩn và mô hoại tử. Áp xe răng nếu không được dẫn lưu kịp thời có thể lan vào xương hoặc mô mềm lân cận, gây đau dữ dội và nguy hiểm cho sức khỏe.

Viêm nướu mủ

Răng khôn nằm sâu trong cung hàm, khiến việc làm sạch trở nên khó khăn. Mảng bám, thức ăn thừa tích tụ lâu ngày tại vùng răng số 8 là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn gây bệnh phát triển, dẫn đến viêm nướu mưng mủ. Triệu chứng thường gặp gồm: Sưng nướu, mủ chảy ra từ kẽ răng, hơi thở hôi và đau nhức dai dẳng. Nếu không điều trị, viêm có thể tái phát và lan rộng.

Chức năng nhai bị ảnh hưởng

Sưng nướu quanh răng khôn gây đau đớn mỗi khi ăn nhai hoặc nuốt. Về lâu dài, điều này ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, giảm hấp thu dinh dưỡng, gây mệt mỏi, sút cân và giảm chất lượng cuộc sống.

Mất răng

Viêm nướu kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến mô mềm mà còn phá hủy mô liên kết và xương ổ răng, những cấu trúc nâng đỡ răng. Khi đó, chân răng mất đi sự vững chắc, dễ bị lung lay. Trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể mất răng vĩnh viễn nếu không được can thiệp kịp thời.

Viêm mô tế bào lan tỏa vùng hàm mặt

Vi khuẩn từ vùng nướu bị sưng có thể lan sâu vào mô mềm của vùng hàm mặt, gây viêm mô tế bào, là một tình trạng nhiễm trùng cấp tính, đặc trưng bởi sưng đau, nóng, đỏ và lan nhanh. Viêm mô tế bào không được điều trị có thể ảnh hưởng đến vùng cổ, dưới hàm, thậm chí gây tắc nghẽn đường thở và đe dọa tính mạng.

Áp xe răng, viêm xương hàm

Khi viêm không được kiểm soát, vi khuẩn có thể xâm nhập sâu vào xương hàm, gây áp xe quanh răng hoặc viêm xương hàm. Bệnh nhân thường biểu hiện đau dữ dội, sưng to vùng mặt, có thể sốt cao, khó mở miệng.

Tác động lên răng xung quanh

Răng số 8 mọc lệch hoặc ngầm có thể chèn ép vào răng số 7, gây tiêu chân răng, sâu răng do tích tụ mảng bám, làm sai lệch khớp cắn hoặc thậm chí gây gãy răng kế bên. Sự tổn thương liên tục này không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn làm giảm hiệu quả chức năng nhai.

Nhiễm trùng huyết

Một trong những biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm là nhiễm trùng huyết. Khi vi khuẩn từ ổ viêm quanh răng đi vào tuần hoàn máu, chúng có thể lan đến nhiều cơ quan, gây rối loạn hệ miễn dịch và tổn thương đa cơ quan. Nhiễm trùng huyết là tình trạng cấp cứu y tế và có nguy cơ tử vong cao nếu không điều trị kịp thời.

Chẩn đoán tình trạng sưng nướu răng khôn thế nào?

Chẩn đoán sưng nướu do răng khôn cần kết hợp khám lâm sàng và cận lâm sàng nhằm xác định nguyên nhân, mức độ viêm cũng như nguy cơ biến chứng.

• Khám lâm sàng tại chỗ: Bác sĩ kiểm tra vùng răng khôn để ghi nhận dấu hiệu sưng, đỏ, đau, mủ hoặc mùi hôi miệng.
• Chụp X-quang răng: Hình ảnh X-quang giúp xác định hướng mọc, mức độ mọc ngầm của răng khôn, đồng thời phát hiện các tổn thương răng kế cận, ổ viêm hoặc tiêu xương quanh chân răng.
• Đánh giá toàn thân: Các biểu hiện như sốt, sưng hạch dưới hàm, mệt mỏi cho thấy tình trạng viêm có thể lan rộng và cần can thiệp kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng.

Cách trị sưng nướu răng khôn

Điều trị tại nhà

Trong trường hợp viêm nướu nhẹ, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà để giảm sưng tạm thời:

• Súc miệng bằng nước muối sinh lý: Giúp sát khuẩn, giảm viêm và làm sạch khoang miệng. Nên thực hiện 2-3 lần/ngày.
• Chườm lạnh ngoài má: Làm giảm sưng và đau bằng cách co mạch ngoại biên. Chườm 15-20 phút/lần, cách nhau vài giờ.
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau và hạ sốt, tuy nhiên cần dùng đúng liều lượng, tránh lạm dụng.
• Bổ sung thực phẩm chống viêm: Trà gừng, trà xanh hoặc thực phẩm giàu omega-3 giúp hỗ trợ giảm phản ứng viêm.

Điều trị chuyên sâu

Khi triệu chứng kéo dài hoặc diễn tiến nặng, người bệnh cần đến cơ sở nha khoa để được xử lý đúng cách:

• Làm sạch vùng viêm: Nha sĩ tiến hành vệ sinh, hút mủ, cạo vôi và hướng dẫn chăm sóc răng miệng tại chỗ.
• Kê toa kháng sinh: Áp dụng trong trường hợp nhiễm trùng lan rộng, thường là amoxicillin hoặc erythromycin kết hợp thuốc chống viêm.
• Chỉ định nhổ răng khôn: Khi răng khôn mọc lệch, ngầm hoặc gây biến chứng lặp lại, nhổ răng là hướng điều trị triệt để nhằm ngăn ngừa viêm tái phát.

Cách phòng ngừa sưng lợi răng số 8

Để giảm thiểu nguy cơ viêm nướu quanh răng khôn, người bệnh cần xây dựng thói quen chăm sóc răng miệng khoa học:

• Chải răng đúng kỹ thuật: Sử dụng bàn chải lông mềm cùng kem đánh răng chứa fluor, chải ít nhất 2 lần/ngày để loại bỏ mảng bám và hạn chế hình thành vi khuẩn gây viêm.
• Dùng chỉ nha khoa hằng ngày: Làm sạch mảng bám và vụn thức ăn tại kẽ răng.
• Súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn: Giúp kiểm soát hệ vi sinh khoang miệng, giảm nguy cơ viêm nướu.
• Khám nha khoa định kỳ mỗi 6 tháng: Giúp phát hiện sớm các bất thường liên quan đến răng số 8, đồng thời làm sạch sâu và xử lý kịp thời khi có dấu hiệu viêm nướu hoặc mọc răng lệch.

Câu hỏi thường gặp

Sưng nướu răng nên chườm nóng hay lạnh?

Chườm lạnh có thể giúp giảm đau tức thì và hạn chế tình trạng phù nề cấp tính nhờ cơ chế co mạch. Chườm ấm có tác dụng tăng tuần hoàn máu cục bộ, hỗ trợ quá trình giảm viêm mạn tính và hồi phục mô tổn thương. Người bệnh nên lựa chọn phương pháp phù hợp theo từng giai đoạn sưng: Giai đoạn cấp tính ưu tiên chườm lạnh, sau 1-2 ngày, có thể chuyển sang chườm ấm để hỗ trợ hồi phục.

Sưng nướu răng khôn bao lâu thì hết?

Thời gian lành bệnh dao động từ 3 đến 7 ngày, tùy vào mức độ viêm, cơ địa và cách chăm sóc răng miệng. Nếu điều trị sớm và đúng cách, tình trạng sưng nướu có thể cải thiện sau vài ngày mà không để lại di chứng.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Người bệnh nên đến cơ sở nha khoa khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Nướu răng sưng đỏ, chảy máu tự phát hoặc khi đánh răng, ăn nhai.
• Hơi thở có mùi hôi kéo dài, không cải thiện dù đã vệ sinh kỹ.
• Răng khôn mọc lệch, gây đau lan vùng má, thái dương hoặc khớp hàm.
• Sốt nhẹ, sưng hạch cổ, toàn trạng mệt mỏi, dấu hiệu cho thấy viêm đã lan rộng.
• Xuất hiện ổ mủ, vết loét hoặc khối u nhỏ quanh vùng răng khôn.

Sưng nướu răng khôn uống thuốc gì?

Tùy theo mức độ đau và tình trạng viêm, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc sau:

• Acetaminophen (Paracetamol): Giảm đau mức độ nhẹ đến vừa. Cần tuân thủ đúng liều lượng (không vượt quá 4 g/ngày ở người lớn) để tránh độc tính trên gan.
• Ibuprofen: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có tác dụng giảm đau và chống viêm, phù hợp trong trường hợp viêm nướu răng khôn kèm sưng. Không dùng cho người bị loét dạ dày, tá tràng, suy thận hoặc dị ứng NSAID.
• Kháng sinh: Chỉ định khi có dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng, sốt hoặc sưng to, thường dùng amoxicillin hoặc amoxicillin + acid clavulanic. Nếu dị ứng penicillin có thể dùng clindamycin. Kháng sinh phải do bác sĩ kê toa.

Không khuyến cáo sử dụng aspirin thường quy để giảm đau răng do nguy cơ gây kích ứng niêm mạc dạ dày, rối loạn đông máu và hội chứng Reye ở trẻ em.

Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kéo dài hoặc lạm dụng thuốc giảm đau, kháng sinh mà không có hướng dẫn chuyên môn. Việc điều trị triệu chứng chỉ là biện pháp tạm thời, nguyên nhân gốc (răng khôn mọc lệch, mọc ngầm…) cần được bác sĩ nha khoa xử lý triệt để.

Sưng nướu răng khôn không chỉ gây đau nhức, khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được xử lý đúng cách. Trong trường hợp sưng nướu kéo dài, đau dữ dội hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, người bệnh cần thăm khám nha sĩ để được chẩn đoán và can thiệp chuyên sâu.