Cách nhận biết, điều trị và ngăn ngừa bệnh tưa miệng

Bệnh tưa miệng có xu hướng ảnh hưởng đến người có hệ miễn dịch yếu nhưng cũng gặp ở những người hút thuốc, đeo răng giả hoặc dùng thuốc kháng sinh. Điều trị nhiễm nấm bằng kem chống nấm, thuốc bôi và thuốc mỡ. Cần vệ sinh răng miệng đều đặn để tránh nhiễm trùng. Dưới đây là các mô tả về từng triệu chứng, nguyên nhân gây ra tình trạng tưa miệng và cách điều trị.

Triệu chứng của bệnh tưa miệng

Bệnh nấm miệng hay còn được gọi là tưa miệng thường ảnh hưởng đến môi, lưỡi, cổ họng, vòm miệng, niêm mạc má và sau môi.

Các triệu chứng bao gồm:

• Xuất hiện các mảng màu trắng trên lưỡi, cổ họng và môi.
• Đỏ hoặc đau nhức.
• Các vết nứt và vết cắt nhỏ ở khóe miệng.
• Cảm giác như có bông trong miệng.
• Mất vị giác.
• Cảm thấy đau khi ăn và nuốt thức ăn.

Biến chứng của nhiễm nấm miệng

Bệnh tưa miệng tương đối hiếm gặp ở những người khỏe mạnh. Khi bị nhiễm trùng có thể giới hạn ở miệng và dễ dàng điều trị bằng thuốc chống nấm.

Tuy nhiên, nếu một người có hệ miễn dịch suy giảm nghiêm trọng thì nhiễm trùng nấm có thể lan ra từ miệng đến ống dẫn thức ăn (bệnh nấm Candida thực quản) và phát triển trên da (bệnh nấm Candida ở da) hoặc thậm chí là lây lan qua máu và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan (bệnh nấm Candida xâm lấn).

Những biến chứng này chủ yếu ở những người nhiễm HIV và không được điều trị.

Nguyên nhân gây tưa miệng

Candida albicans là một loại nấm xuất hiện tự nhiên trên cơ thể mà hệ thống miễn dịch thường có thể kiểm soát. Nhưng khi hệ thống miễn dịch suy yếu đáng kể, nấm có thể phát triển ngoài tầm kiểm soát và gây nhiễm trùng.

Bệnh tưa miệng thường xuất hiện ở những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương. Đây cũng là lý do vì sao nó còn được gọi với cái tên là “nhiễm trùng cơ hội”. Vì khi hệ thống miễn dịch yếu sẽ tạo điều kiện cho nó phát triển mạnh hơn.

Tưa miệng cũng có thể ảnh hưởng đến những người khỏe mạnh nếu nấm men được cung cấp “nhiên liệu” để phát triển, chẳng hạn như lượng đường trong nước bọt.

Các nguyên nhân dẫn tới nấm miệng:

• Tình trạng ức chế hệ miễn dịch như HIV và ung thư.
• Bệnh tiểu đường.
• Độ tuổi còn trẻ hoặc đã già (cả hai đều có hệ thống miễn dịch yếu).
• Thuốc ức chế miễn dịch.
• Steroid đường uống hoặc hít.
• Kháng sinh phổ rộng (làm thay đổi sự cân bằng vi khuẩn và nấm men trong miệng).
• Hút thuốc.
• Rối loạn tuyến nước bọt như sỏi nước bọt hoặc hội chứng Sjogren.
• Đeo răng giả (đặc biệt nếu không vệ sinh thường xuyên).
• Chế độ ăn nhiều carbohydrate (làm tăng lượng đường trong miệng).

Tưa miệng thường gặp ở người lớn và trẻ nhỏ nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh chưa có hệ miễn dịch phát triển đầy đủ, phổ biến nhất là trẻ dưới 6 tháng tuổi. Ngoài ra, nó còn có thể lây cho trẻ nhỏ trong thời gian cho con bú nếu ngực bị nhiễm trùng.

Chẩn đoán bệnh

Bệnh tưa miệng có thể được chẩn đoán bằng cách kiểm tra trực quan miệng và môi. Vì các loại bệnh khác cũng có thể gây ra mảng trắng trên môi và miệng nên bác sĩ có thể lấy băng gạc và cạo ra. Sau đó, mẫu dịch được đặt dưới kính hiển vi và nhuộm thuốc nhằm xác định có nấm Candida hay một số vi sinh vật khác không.

Có thể làm sinh thiết nếu nghi ngờ bệnh nấm Candida tăng sản mãn tính (CHC). Đây là một biến thể hiếm gặp gây ra tổn thương kéo dài và khó điều trị.

Một số tình trạng trông giống như bệnh nấm miệng và có thể cần được nghiên cứu để chẩn đoán phân biệt. Bao gồm:

• Bạch sản: Đây là tình trạng các tế bào trong miệng phát triển quá mức và xuất hiện dưới dạng các mảng trắng. Xảy ra ở những người hút thuốc lá và dấu hiệu báo trước của bệnh ung thư miệng. Không giống như nấm Candida, các mảng trắng này không thể cạo bỏ được.
• Lichen phẳng vùng miệng: Đây là một tình trạng liên quan đến miễn dịch gây ra các đường trắng nổi trên lưỡi nhưng không gây cảm giác đau. Nó có thể ảnh hưởng đến bên trong má và nướu.
• Viêm lưỡi địa lý: Là tình trạng mất đi các phần nhô ra giống như lông trên lưỡi, tạo thành các mảng màu đỏ mịn có viền trắng. Nó vô hại và thường sẽ tự khỏi.

Điều trị

Điều trị bệnh nấm miệng có thể khác nhau tùy theo mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và nguyên nhân cơ bản. Mặc dù thuốc chống nấm được coi là phương pháp điều trị đầu tiên, nhưng có những biện pháp điều trị tại nhà và thay đổi lối sống có thể hữu ích.

Biện pháp khắc phục tại nhà

Các trường hợp nhiễm nấm Candida nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị hoặc chỉ cần thay đổi thói quen (chẳng hạn như cải thiện vệ sinh răng miệng và làm sạch răng giả thường xuyên).

Chế độ ăn uống cũng góp phần ngăn ngừa. Ăn thực phẩm giàu lactobacillus như sữa chua, kefir hoặc dưa cải bắp và bổ sung men vi sinh có thể giúp khôi phục lại sự cân bằng tự nhiên của vi khuẩn và nấm men trong miệng.

Cân nhắc giảm lượng carbohydrate (trái cây, sữa, đường tinh luyện và thực phẩm chế biến sẵn) nếu bạn bị nhiễm nấm tái phát.

Súc miệng bằng nước muối có thể giúp giảm đau và viêm miệng.

Thuốc điều trị

Phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho tình trạng tưa miệng ở mức độ nhẹ đến trung bình là dùng thuốc chống nấm tại chỗ bôi vào bên trong miệng trong từ 7 đến 14 ngày.

Những loại thuốc theo toa này bao gồm: Oravig (miconazol), Statin sinh học (nystatin).

Cách ngăn ngừa bệnh tưa miệng

Nếu bạn dễ bị nhiễm nấm thì bạn có thể giảm nguy cơ bằng các cách sau:

• Ngừng hút thuốc: Hãy hỏi bác sĩ về các phương tiện hỗ trợ cai thuốc lá.
• Sử dụng miếng đệm trên ống hít: Miếng đệm là phần đính kèm mà bạn đặt trên ống ngậm của ống hít khí dung. Chúng hạn chế bạn tiếp xúc với steroid và các loại thuốc hít khác và giữ cho chúng không bám vào miệng bạn.
• Giữ gìn vệ sinh răng miệng: Ngoài việc đánh răng và dùng chỉ nha khoa thường xuyên, bạn có thể sử dụng nước súc miệng kháng khuẩn để giảm vi sinh vật truyền nhiễm trong miệng.

• Làm sạch răng giả thường xuyên: Tháo, ngâm và chải răng giả hàng ngày bằng dung dịch làm sạch răng giả không mài mòn và bàn chải lông mềm.
• Kiểm soát bệnh tiểu đường: Điều này không chỉ có nghĩa là dùng thuốc trị tiểu đường theo quy định mà còn phải quản lý chế độ ăn uống, duy trì cân nặng lý tưởng và tập thể dục thường xuyên.
• Giảm lượng đường ăn vào: Ngay cả khi bạn không mắc bệnh tiểu đường, đường vẫn thúc đẩy sự phát triển của nấm Candida. Hãy cố gắng cắt giảm đồ uống có đường, kẹo và bất kỳ đồ ngọt.

Trên đây là thông tin và cách điều trị bệnh tưa miệng, thông qua bài viết này hy vọng bạn có thể tìm được thông tin hữu ích cần thiết.