Cảnh giác những biến chứng khôn lường của viêm tai xương chũm có cholesteatoma

Xương chũm là một bộ phận thuộc tai giữa với kết cấu xương xốp, lồi nằm ngay ở phía sau vành tai. Chúng ta có thể dễ dàng sờ thấy xương chũm. Về giải phẫu, xương chũm nằm ở phía sau, ngoài và dưới của xương thái dương, tiếp giáp với màng não, não, mạch máu và các dây thần kinh quan trọng.

Khi sờ xương chũm chúng ta sẽ thấy xương lồi và hơi rắn, tuy nhiên bên trong xương chũm lại mềm, xốp và có nhiều hốc khí to nhỏ khác nhau. Những hốc khí này được gọi là xoang chũm (tế bào hơi). Trong đó, sào bào (hang chũm) là xoang chũm lớn nhất có đường thông trực tiếp sang tai giữa (sào đạo). 2 bộ phần này đều được lót bởi lớp niêm mạc mỏng liên tiếp với niêm mạc hòm tai. Chính vì cấu tạo thông nhau của xương chũm nên vi khuẩn có thể dễ dàng lây lan từ tai giữa sang xương chũm nếu viêm tai không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách, dẫn đến viêm tai xương chũm có cholesteatoma.

Viêm tai xương chũm là bệnh tai mũi họng phổ biến ở mọi lứa tuổi

Viêm tai xương chũm có cholesteatoma là gì?

Viêm tai xương chũm là một bệnh lý của viêm tai giữa, xảy ra khi vi khuẩn tấn công qua lớp niêm mạc hòm tai và các xoang chũm. Một số trường hợp do độc tố của vi khuẩn quá mạnh hoặc ở các trẻ suy dinh dưỡng, quá trình viêm có thể không xảy ra ở tai giữa mà vào thẳng xương chũm. 

Viêm tai xương chũm có cholesteatoma xảy ra khi trên nền viêm tai giữa xuất hiện các khối cholesteatoma với kết cấu mềm trắng giống như bã đậu, được hình thành từ biểu mô vảy, bên trong có chứa lớp sừng keratin. Khối cholesteatoma này có khả năng ăn mòn, phát triển, phá hủy các thành phần của tai giữa và các bộ phận lân cận làm cho quá trình viêm tai giữa này càng lan rộng và gây ra biến chứng nặng nề. Bệnh viêm tai xương chũm cholesteatoma chiếm tỷ lệ khá cao trong các bệnh lý viêm tai ở Việt Nam

Những khối cholesteatoma đầu tiên thường khu trú ở thượng nhĩ, dần dần phát triển rộng ra gây viêm mê nhĩ với các triệu chứng điển hình như ù tai, chóng mặt, mất thăng bằng... Hoặc tấn công lên màng não, não gây sốt cao, đau đầu, nôn mửa, cứng gáy, thậm chí hôn mê và tử vong. 

Nguyên nhân dẫn đến viêm tai xương chũm có cholesteatoma

Hầu hết các giả thuyết đều cho rằng khối cholesteatoma hình thành trong quá trình viêm tai, các lớp biểu bì ống tai và màng nhĩ thông qua lỗ thủng hay túi co kéo dị nhập vào trong hòm tai. Từ đó, khối cholesteatoma phát triển dần lên giống như một bọc u với một lớp màng đáy sáng óng ánh và một lớp màng biểu mô có khả năng chế tiết các men gây ra tình trạng ăn mòn và phá hủy xương xung quanh. Khối cholesteatoma từ kích thước nhỏ ban đầu lớn lên và vỡ ra dưới áp lực của các thành phần bên trong. Cholesteatoma sau khi vỡ sẽ bị nhiễm khuẩn nên khi ta quan sát sẽ thấy chất tiết như bã đậu và có mùi hôi thối.

Dấu hiệu nhận biết viêm tai xương chũm cholesteatoma

Ngoài các triệu chứng của viêm tai xương chũm thông thường như tai chảy mủ kéo dài, giảm thính lực,… thì viêm tai xương chũm có cholesteatoma có một số dấu hiệu đặc trưng gồm:

• Suy giảm thính lực rõ rệt: Người bệnh sẽ nhận thấy khả năng nghe kém đi rỗ rệt. Nguyên nhân là do cholesteatoma tăng kích thước làm cản trở dao động, ăn mòn, phá hủy khối xương con.
• Dịch mủ có mùi hôi, thối: Do cholesteatoma vỡ ra nên dịch mủ chảy ra ở tai sẽ có mùi rất nồng nặc, đặc trưng, kèm theo màu trắng lổn nhổn như bã đậu. Bên cạnh đó, khi thả vào nước sẽ thấy nước nổi váng màu vàng như mỡ gà.
• Nhìn thấy lỗ thủng màng tai: Lỗ thủng “nguy hiểm’’ khi có cholesteatoma thường xuất hiện ở vị trí góc sau trên, sát khung xương, nham nhở và có thể ăn sâu vào một phần da ống tai

Một số triệu chứng của viêm tai xương chũm có cholesteatoma dễ bị bỏ qua, chính vì thế khi thăm khám lâm sàng cần phải tìm ra các dấu hiệu sớm của biến chứng.

Chóng mặt cũng là dấu hiệu của viêm tai xương chũm có cholesteatoma

Với những triệu chứng rầm rộ dễ nhận thấy như viêm màng não, hồi viêm, áp-xe não, viêm tắc tĩnh mạch bên, xuất ngoại… Người bệnh cần chú ý đến các dấu hiệu ngầm như chóng mặt thoáng qua hoặc liệt mặt ngoại biên. Việc thăm khám sớm sẽ giúp đánh giá chính xác tình trạng của người bệnh để có hướng điều trị thích hợp.

 Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện chụp cắt lớp vi tính (CT) vùng xương thái dương để xác định mức độ bệnh, từ đó đánh giá xem tổn thương do ăn mòn xương, hay đường rò không hoặc chỉ định chụp thêm MRI nếu nghi ngờ có tổn thương não.

Biến chứng khôn lường của viêm tai xương chũm cholesteatoma

Viêm tai xương chũm có cholesteatoma không điều trị sớm có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng của người bệnh như:

• Hủy bao tai ở ống bán khuyên bên gây chóng mặt, viêm mủ mê nhĩ.
• Suy giảm thính lực nghiêm trọng do biến chứng mê nhĩ.
• Liệt dây thần kinh mặt do biến chứng hủy cống Fallop.
• Thoát vị não, viêm màng não, chảy dịch não tủy, áp xe não, biến chứng nội sọ do hủy trần thượng nhĩ.
• Biến chứng xuất ngoại.

Điều trị viêm tai xương chũm có cholesteatoma bằng cách nào?

Viêm tai xương chũm cholesteatoma thường được điều trị bằng hai phương pháp gồm điều trị nội khoa và phẫu thuật. Trong đó, điều trị nội khoa và dẫn lưu dịch, mủ trong tai chỉ mang tính tạm thời để làm giảm triệu chứng, kìm hãm sự phát triển của bệnh trong thời gian chuẩn bị phẫu thuật hoặc trường hợp người bệnh không thể phẫu thuật. 

Phẫu thuật viêm tai xương chũm để tiêu diệt vùng tổn thương

Phương pháp phẫu thuật sẽ nhằm mục đích loại bỏ khối cholesteatoma và tạo hình màng nhĩ, và có thể cần cắt xương chũm trong trường hợp tổn thương lan rộng.

Viêm tai xương chũm có cholesteatoma là một bệnh lý viêm tai nguy hiểm, cần được phát hiện kịp thời và loại bỏ càng sớm càng tốt để tránh biến chứng. Do đó, khi bị viêm tai xương chũm hay viêm tai giữa, người bệnh không nên chủ quan tự ý mua thuốc điều trị mà hãy đến thăm khám tại các chuyên khoa tai mũi họng uy tín nhằm phát hiện sớm sự tồn tại của cholesteatoma nếu có.

An An 

Nguồn Tổng hợp