Chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào?

Trẻ bị uốn ván rốn là do cắt rốn không vô khuẩn như bằng nứa, bằng liềm, dao kéo bẩn v.v.. thường là do đẻ tại nhà, đẻ rơi,... Vậy cần phải chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào?

Uốn ván rốn trẻ sơ sinh là gì?

Trước khi hiểu rõ chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào cho đúng cách, các bạn cũng nên biết uốn ván rốn trẻ sơ sinh là gì. Uốn ván rốn là một bệnh nhiễm khuẩn nhiễm độc do trực khuẩn Clostridium tetani, gram (+) gây ra, là loại bệnh hay gặp ở các nước đang phát triển, có tỉ lệ tử vong cao (34 - 50%) tuỳ từng thông báo của từng nước, số điều trị qua được cũng có tỉ lệ di chứng (động kinh, kém phát triển tinh thần, vận động...) không ít.

Uốn ván rốn là một bệnh nhiễm khuẩn nhiễm độc do trực khuẩn Clostridium tetani, gram (+) gây ra.

Theo đó, khi trực khuẩn gram(+) có tên là Nicolaier (Clostridium tetani) ở dạng hoạt động hay dạng kén (nha bào) xâm nhập vào cơ thể trẻ sơ sinh qua vết cắt rốn sẽ gây ra bệnh uốn ván rốn. Được biết, nha bào uốn ván có nhiều trong đất, bụi, nước, phân súc vật (trâu bò) ở dạng nha bào. Vi khuẩn uốn ván có thể chịu đựng được với nhiệt độ cao ở 120°c trong 15 phút, ở 90°c trong 2 giờ và điều kiện thích hợp để nha bào trở thành dạng hoạt động là nhiệt độ 35 - 37°C và pH : 6,8 - 7,4.

Vi khuẩn uốn ván tiết ra hai loại độc tố: Độc tố thứ nhất tác động lên hệ thống vận động của thần kinh gây cơn co giật và co cứng, độc tố này rất mạnh, chỉ cần 1/50.000 - 1/90.000 của lml đủ gây chết chuột lang. Độc tố thứ hai gây vỡ hồng cầu nhưng yếu, dễ bị phá huỷ. Đây là một căn bệnh nguy hiểm và vô cùng phổ biến. Vậy nếu trẻ bị nhiễm vi trùng uốn ván, thì các mẹ cần phải chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho con?

Các triệu chứng lâm sàng của bệnh uốn ván rốn

Thời kỳ ủ bệnh

Kể từ khi cắt rốn tới khi có dấu hiệu cứng hàm là thời kỳ không có gì báo trước về bệnh uốn ván, thời gian ủ bệnh từ 4 - 15 ngày, trung bình là 7 ngày. Tuy nhiên, thời gian ủ bệnh càng ngắn thì bệnh càng nặng.

Thời kỳ khởi phát

Trẻ quấy khóc, bỏ bú, miệng chúm chím lại, trẻ đói nhưng không bú được nên càng khóc, lúc này nếu đè lưỡi ấn xuống thì thấy phản ứng tại đó là dấu hiệu cứng hàm (trismus). Thời kỳ khởi phát này nhanh chóng chuyển sang thời kỳ toàn phát (từ vài giờ đến một ngày). Do đó, các mẹ cần phải lưu ý các biểu hiện cụ thể của trẻ để có biện pháp chăm sóc trẻ uốn ván rốn phù hợp.

Thời kỳ toàn phát

Bệnh thể hiện rõ ràng, cứng hàm càng rõ, xuất hiện hai triệu chứng chính là cơn co giật và co cứng. Các cơn co giật xảy ra một cách tự phát hay kích thích (ánh sáng, khám, bế cho ăn). Lúc đó nét mặt trẻ nhăm nhúm lại, miệng chúm chím, sùi bọt mép, hai tay nắm chặt.

Bệnh thể hiện rõ ràng, cứng hàm càng rõ, xuất hiện hai triệu chứng chính là cơn co giật và co cứng.

Cơn co giật có thể kéo dài vài phút. Cũng có khi tới 5 - 6 giờ liền, nếu cơn co giật mạnh liên tục, dễ kèm theo cơn ngừng thở kéo dài 2 - 3 phút, thậm chí đến 20 - 30 phút do cơ thanh quản bị co thắt. Lúc đó tiếng tim đập chậm lại, nếu kéo dài tiếng tim rời rạc, mạch khó bắt, chân tay lạnh, mỗi cơn ngừng thỏ là một lần có thể đe doạ tính mạng bệnh nhi, hoặc dễ bị bội nhiễm và toan hoá máu. Được biết, nhiệt độ có thể bình thường nhưng thường tăng trên 37°c đến 40 - 41°C là yếu tố phối hợp làm các cơn co giật xảy ra.

Cơn co cứng cơ: Người trẻ uốn cong, đầu ngả ra sau, hay tay khép chặt, nó thường xuyên hiện sau cơn co giật đầu tiên và kéo dài suốt thời gian trị bệnh. Bên cạnh đó, rốn thường rụng sớm (100%) và nhiễm khuẩn, có thể rốn ướt, có mủ hay thối, lấy mủ ở rốn cấy có thế thấy vi khuấn uốn ván mọc. Bệnh kéo dài 2 - 3 tuần, dễ tử vong ở tuần thứ nhất và thứ hai trong cơn co giật, hoặc biến chứng viêm phổi.

Thời kỳ lui bệnh

Những trẻ qua được tuần thứ hai, thứ ba thường tiến triển tốt dần, cơn co cứn giảm dần và bệnh nhi bắt đầu mở mắt, khóc được, trước nhỏ sau to dàn. Trong thời gian này vẫn còn tăng trương lực. Vài hôm sau, bệnh nhi có thể bú mẹ được. Như vậy, độ một tháng kể từ khi bệnh phát thì bệnh nhi bú được. Nhưng phải từ 1,5 - 2 tháng thì trương lực cơ mới trở lại bình thường.

Chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào cho đúng cách?

Chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào cho đúng cách luôn là một câu hỏi khiến nhiều bật phụ huynh đau đầu. Theo đó, khi nghi ngờ trẻ bị uốn ván rốn, các mẹ cần phải chuyển trẻ đi bệnh viện nhanh chóng, trước khi chuyển đi, có thế chăm sóc trẻ uốn ván rốn bằng những cách sau:

Khi nghi ngờ trẻ bị uốn ván rốn, các mẹ cần phải chuyển trẻ đi bệnh viện nhanh chóng.

• Đặt trẻ nơi yên tĩnh, nằm phòng tối, đồng thời lau sạch cổ, bẹn, nách, vùng có nếp gấp.
• Rửa rốn hay vết thương bằng nước đun sôi để nguội hoặc nưóc muối sinh lý 9%, cồn 70°.
• Hút hoặc lau sạch chất dịch ở mũi họng cũng là một trong những việc cần phải làm để chăm sóc trẻ uốn ván rốn.
• Các mẹ cũng nên vắt sữa cho trẻ ăn bằng thìa nhỏ, có thể tiêm một lần penicilin 200.000 UI cho trẻ và uống Seduxen 5mg X 1/2 viên trưóc khi chuyển đi.

Các loại thuốc hỗ trợ điều trị uốn ván rốn trẻ sơ sinh

Trung hoà độc tố: SAT X 20.000 đơn vị (bắp 1 lần).

Chống co giật: Diazepan (Valium, Seduxen): 0,5 - 1 mg/kg/24 giờ chia 3 giờ một lần, tiêm bắp, uống.

Phenobarbital (gacdenan) : 10 - 20 mg/kg/24 giờ chia 4 giờ một lần, tiêm bắp hoặc uống.

Chống cơn ngừng thở: Thở oxy qua lều với nồng độ oxy 40%. Đặt nội khí quản thở máy.

Chống nhiễm khuẩn: Ampicilin 50 - 100 mg/kg/24 giờ, chia 4 lần tiêm bắp hoặc tĩnh mạch. Gentamicin 2 - 4 mg/kg/24 giờ, chia 4 lần tiêm bắp hoặc tĩnh mạch.

Vậy, cần phải chăm sóc trẻ uốn ván rốn như thế nào cho đúng cách, sử dụng thuốc gì để hỗ trợ điều trị uốn ván hiệu quả cho trẻ sơ sinh, các mẹ đã biết rồi phải không? Cơ thể con người không có miễn dịch tự nhiên với vi khuẩn này, do đó muốn có miễn dịch phải tiêm vắc xin phòng bệnh uốn ván. Đồng thời, các mẹ cũng nên biết cách chăm sóc trẻ uốn ván rốn để bảo vệ an toàn tuyệt đối cho con.

Linh Lê