Chế độ ăn Địa Trung Hải làm giảm nguy cơ ung thư liên quan đến béo phì

Nghiên cứu mới đây cho thấy việc tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải có thể giảm nguy cơ mắc các loại ung thư liên quan đến béo phì, bao gồm ung thư gan và thận. Nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò của chế độ ăn uống trong việc phòng ngừa ung thư.

Béo phì ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư như thế nào?

Từ năm 1975 đến 2016, tỷ lệ béo phì và thừa cân đã tăng đáng kể ở cả nam và nữ trưởng thành. Một nghiên cứu gần đây ước tính rằng 39% dân số toàn cầu hiện nay được coi là béo phì hoặc thừa cân. Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế đã báo cáo rằng trọng lượng cơ thể dư thừa có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư cao hơn ở 13 vị trí giải phẫu khác nhau, bao gồm thận, gan, vú, nội mạc tử cung và thực quản.

Nhiều nghiên cứu dịch tễ học và thử nghiệm lâm sàng đã chỉ ra rằng chế độ ăn Địa Trung Hải có tác dụng tích cực trong việc giảm cân và giảm mỡ bụng. Ví dụ, nghiên cứu EPIC tại Tây Ban Nha đã xác định mối quan hệ nghịch giữa việc tuân thủ chế độ Địa Trung Hải và nguy cơ béo phì ở những người có cân nặng quá mức. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy chế độ Địa Trung Hải cải thiện tỷ lệ sống sót sau khi được chẩn đoán mắc ung thư vú.

Nghiên cứu EPIC cho thấy nguy cơ ung thư nói chung giảm 4% cho mỗi hai điểm tăng trong điểm chế độ Địa Trung Hải, với điểm số cao hơn phản ánh mức độ tuân thủ chế độ ăn này cao hơn. Những quan sát tương tự cũng được công bố trong một phân tích tổng hợp gần đây, báo cáo rằng việc tuân thủ chế độ Địa Trung Hải cao hơn làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư và tỷ lệ mắc các loại ung thư cụ thể.

Một số yếu tố như tính nhạy cảm di truyền, tình trạng thiếu oxy, kháng insulin, adipokine, tế bào mô đệm, tình trạng viêm và các yếu tố tăng trưởng có liên quan đến mối quan hệ giữa béo phì và ung thư. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu tình trạng béo phì có làm trung gian cho vai trò có lợi của chế độ Địa Trung Hải trong các bệnh ung thư liên quan đến béo phì hay không.

Nghiên cứu về chế độ ăn Địa Trung Hải và nguy cơ ung thư liên quan đến béo phì

Nghiên cứu này đã xem xét mối liên hệ giữa việc tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải và nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến béo phì trong nhóm nghiên cứu EPIC. Nhóm này bao gồm 521.324 người từ 35 đến 70 tuổi, thuộc 23 trung tâm ở 10 quốc gia. Các nhà nghiên cứu cũng đánh giá liệu chỉ số khối cơ thể (BMI) và tỷ lệ vòng eo trên vòng hông (WHR) có đóng vai trò trung gian trong mối liên hệ này hay không.

Những người đã được chẩn đoán ung thư từ trước, thiếu thông tin chẩn đoán hoặc theo dõi, và không có dữ liệu về chế độ ăn uống hay lối sống đã bị loại khỏi phân tích.

Phân tích bao gồm 14 nhóm thực phẩm và chất dinh dưỡng, ước tính lượng tiêu thụ hàng ngày của từng thành phần trong chế độ ăn và tổng năng lượng nạp vào. Mức độ tuân thủ chế độ Địa Trung Hải được đánh giá dựa trên hai thang điểm: MedDiet (MDS) và điểm MedDiet tương đối (rMedDiet). Các ca ung thư trong nghiên cứu EPIC được xác định trong thời gian theo dõi kéo dài 14,9 năm.

Kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu bao gồm 450.111 người tham gia (29,2% nam và 70,8% nữ), với độ tuổi trung bình là 51,1 tuổi, BMI trung bình là 25,3 và tỷ lệ WHR trung bình là 0,8. Trong quá trình theo dõi, khoảng 4,9% số người tham gia phát triển béo phì. Tỷ lệ mắc bệnh là 0,053; 0,049 và 0,043 trên mỗi năm-người ở các nhóm tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải thấp, trung bình và cao.

Những người có điểm MDS cao hơn thường có trình độ học vấn cao hơn, trẻ tuổi hơn, không hút thuốc, ít hoạt động thể chất hơn và tiêu thụ năng lượng cao hơn. Việc tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải cao hơn có liên quan đến nguy cơ mắc béo phì thấp hơn.

Mối liên hệ tương tự cũng được quan sát giữa mức độ tuân thủ chế độ Địa Trung Hải trung bình và nguy cơ béo phì. Tuy nhiên, khi đánh giá MDS dưới dạng biến liên tục, không có mối liên hệ đáng kể nào được tìm thấy. Các phân tích độ nhạy, sử dụng rMedDiet và mô hình điều chỉnh đa biến, cũng cho kết quả tương tự.

Phân tích theo từng loại ung thư cho thấy tuân thủ cao chế độ ăn Địa Trung Hải giúp giảm nguy cơ mắc ung thư gan, đại trực tràng và thận. Đối với ung thư thực quản, mức tuân thủ trung bình chế độ ăn Địa Trung Hải cũng có tác dụng bảo vệ, nhưng không có mối liên hệ đáng kể đối với ung thư vú sau mãn kinh, ung thư nội mạc tử cung và ung thư buồng trứng.

Phân tích phân tầng cho thấy việc tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải có tác dụng bảo vệ rõ rệt nhất ở những người từng hút thuốc. Ngoài ra, việc giảm nguy cơ béo phì có liên quan đến tiêu thụ rượu vừa phải và ăn ít thịt đỏ hơn. Tuy nhiên, phân tích trung gian không tìm thấy mối liên hệ đáng kể giữa mức độ tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải và nguy cơ béo phì thông qua BMI hoặc WHR.

Như vậy, kết quả nghiên cứu xác nhận rằng tuân thủ cao chế độ ăn Địa Trung Hải có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến béo phì. Mức độ tuân thủ trung bình cũng mang lại lợi ích nhất định, nhưng ở mức độ thấp hơn. Trong tương lai, cần có thêm nghiên cứu để làm rõ các cơ chế sinh học đứng sau mối quan hệ này.