Con cái ghẻ là gì? Có nguy hại đến sức khỏe không?

Trong số các bệnh ngoài da do ký sinh trùng gây ra, con cái ghẻ là nguyên nhân phổ biến khiến nhiều người ngứa ngáy, khó chịu và thậm chí mất ngủ. Loại ký sinh trùng này có tên khoa học là Sarcoptes scabiei, chuyên sống ký sinh dưới lớp biểu bì của da người. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, cái ghẻ có thể lan nhanh, gây tổn thương da nghiêm trọng và lây nhiễm cho người xung quanh.

Con cái ghẻ là gì?

Con cái ghẻ hay ký sinh trùng Sarcoptes scabiei thuộc nhóm côn trùng siêu nhỏ, thường không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng có hình bầu dục, màu trắng sữa và có tám chân. Cái ghẻ cái (con cái trưởng thành) là tác nhân chính gây bệnh. Sau khi xâm nhập vào da, chúng đào hầm trong lớp sừng của biểu bì để đẻ trứng.

Trứng con cái ghẻ nở thành ấu trùng, tiếp tục phát triển và gây ngứa dữ dội. Loài ký sinh trùng này chỉ sống được ngoài cơ thể người trong thời gian ngắn (từ 24 - 36 giờ) nhưng khi bám vào da, chúng có thể tồn tại và sinh sản liên tục.

Việc hiểu rõ đặc điểm của cái ghẻ sẽ giúp bạn nhận biết và phòng tránh tốt hơn, đặc biệt trong môi trường đông người như ký túc xá, trại giam, khu tập thể. Một số đặc điểm sinh học của con cái ghẻ gồm:

• Tên khoa học: Sarcoptes scabiei;
• Kích thước: 0,2 - 0,4 mm;
• Vòng đời: Khoảng 4 - 6 tuần;
• Môi trường sống: Dưới lớp biểu bì da người hoặc động vật.

Con cái ghẻ có nguy hiểm với sức khỏe không?

Không ít người chủ quan nghĩ rằng con cái ghẻ chỉ gây ngứa và không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên, thực tế ký sinh trùng Sarcoptes scabiei có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng phương pháp.

Mặc dù cái ghẻ thường không trực tiếp đe dọa tính mạng nhưng cần được điều trị đúng cách để loại bỏ hoàn toàn ký sinh trùng trên da. Đây là một bệnh da liễu khá phổ biến, có khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng. Ở những trường hợp ghẻ thông thường, triệu chứng chủ yếu là ngứa và khó chịu, ít khi ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình sức khỏe chung.

Tuy nhiên, nếu không xử lý triệt để và tiêu diệt hết bọ ve Sarcoptes scabiei, bệnh có thể tiến triển thành ghẻ đóng vảy (ghẻ Na Uy) với các biểu hiện nghiêm trọng hơn như phồng rộp, tổn thương sâu, để lại sẹo,... Ngoài ra, nguy cơ biến chứng của bệnh còn bao gồm:

• Xuất hiện lở loét diện rộng trên da;
• Nguy cơ nhiễm trùng máu;
• Rối loạn tim mạch;
• Ảnh hưởng chức năng thận;
• Lây nhiễm nhanh cho những người tiếp xúc gần.

Triệu chứng ở người nhiễm cái ghẻ

Triệu chứng của bệnh ghẻ thường dễ nhận biết, nhưng cũng dễ nhầm với các bệnh da liễu khác. Những dấu hiệu này không tự hết nếu không điều trị và có xu hướng lan rộng ra các vùng da khác. Vì vậy, việc nhận diện sớm sẽ giúp điều trị nhanh chóng và hạn chế lây lan. Các dấu hiệu thường gặp khi nhiễm Sarcoptes scabiei gồm:

• Ngứa dữ dội về đêm, đặc biệt khi cái ghẻ hoạt động và đào hầm dưới da.
• Xuất hiện rãnh ghẻ là những đường ngoằn ngoèo dài 2 - 5mm, nhìn kỹ sẽ thấy các đường này màu trắng hoặc xám trên da.
• Nổi mụn nước nhỏ li ti thường thấy ở kẽ tay, cổ tay, khuỷu tay, nách, vùng bụng và bộ phận sinh dục.
• Tổn thương da do gãi nhiều tạo vết xước, vảy tiết, có thể kèm nhiễm trùng da.

Con cái ghẻ có thể tấn công và trú ngụ ở bất cứ đâu trên cơ thể. Tuy nhiên một số vị trí hay bị cái ghẻ tấn công là:

• Kẽ ngón tay, cổ tay;
• Vùng bụng, hông, ngực;
• Bộ phận sinh dục nam và nữ;
• Thường thấy ở lòng bàn tay, bàn chân và mặt trẻ nhỏ.

Nên làm gì khi bị nhiễm cái ghẻ?

Khi phát hiện dấu hiệu nghi ngờ nhiễm con cái ghẻ, bạn cần chủ động thăm khám ngay để tránh bệnh lan rộng và lây cho người khác. Dưới đây là các bước nên thực hiện khi có triệu chứng nhiễm cái ghẻ:

• Khám da liễu: Bác sĩ sẽ dùng kính hiển vi kiểm tra mẫu da để xác định người bệnh có ký sinh trùng Sarcoptes scabiei trên da không, từ đó đưa ra kết luận bệnh.
• Cách ly đồ dùng cá nhân: Quần áo, chăn ga, khăn tắm,... nên giặt riêng bằng nước nóng và phơi dưới ánh nắng, tránh phơi nơi ẩm ướt tạo điều kiện cho ký sinh trùng phát triển.
• Hạn chế tiếp xúc gần: Không nên nằm chung giường ngủ hoặc mặc chung quần áo với người khác, tốt hơn hết nên tự cách ly trong thời gian điều trị.
• Giữ vệ sinh cơ thể: Nên tắm rửa, thay quần áo sạch thường xuyên, cắt móng tay ngắn để tránh làm tổn thương da khi gãi.

Cách điều trị bệnh do con cái ghẻ

Điều trị bệnh ghẻ cần kết hợp thuốc bôi, thuốc uống và vệ sinh môi trường sống. Mục tiêu điều trị là tiêu diệt toàn bộ ký sinh trùng Sarcoptes scabiei và trứng của chúng, đồng thời làm dịu triệu chứng ngứa. Phác đồ điều trị phổ biến gồm:

• Thuốc bôi diệt ký sinh trùng: Thường kê đơn Permethrin 5% dùng bôi toàn thân (trừ mặt) từ cổ trở xuống, để qua đêm và lặp lại sau 7 ngày. Ngoài ra thuốc Benzyl benzoate cũng cần bôi hàng ngày theo hướng dẫn bác sĩ. Với trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai, thuốc thường dùng là lưu huỳnh để hạn chế tác dụng phụ.
• Thuốc uống: Kê đơn Ivermectin trong trường hợp nhiễm nặng hoặc ghẻ đóng vảy.
• Thuốc kháng histamin: Giảm ngứa và giúp người bệnh ngủ ngon hơn.
• Điều trị biến chứng: Nếu có nhiễm trùng da cần dùng thêm thuốc kháng sinh.

Bên cạnh việc dùng thuốc theo đúng chỉ định, người bệnh cũng cần vệ sinh môi trường sống để tăng tốc độ điều trị và giảm nguy cơ tái phát:

• Giặt và sấy nóng toàn bộ quần áo, chăn ga, gối;
• Dùng máy hút bụi làm sạch ghế sofa, thảm, giường;
• Cất giữ quần áo không dùng vào túi nilon kín trong 72 giờ để ký sinh trùng chết hoàn toàn.

Con cái ghẻ tuy là loại ký sinh trùng siêu nhỏ nhưng lại gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ đặc điểm, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bạn phòng tránh và xử lý kịp thời khi gặp phải triệu chứng bệnh. Nếu nghi ngờ nhiễm Sarcoptes scabiei, hãy đi khám da liễu sớm và tuân thủ phác đồ điều trị để loại bỏ hoàn toàn ký sinh trùng này.