Ký sinh trùng: Sinh vật ký sinh trên người

Bệnh do ký sinh trùng là gì?

Ký sinh trùng ở người là sinh vật ký sinh trên người và nhận được chất dinh dưỡng từ người (vật chủ). Có 3 loài ký sinh trùng:

• Động vật đơn bào nguyên sinh.

• Giun sán (giun).

• Kí sinh ngoài như ghẻ và chấy.

Bệnh ký sinh trùng thường gặp có một số đặc điểm giống nhau về đường lây nhiễm, các yếu tố nguy cơ nên được chia theo nhóm bệnh như bệnh giun truyền qua đất bao gồm giun đũa, giun tóc, giun móc; bệnh sán lá truyền qua thức ăn như sán lá gan, sán lá phổi, sán lá ruột; bệnh lây truyền từ động vật sang người như bệnh sán dây/ấu trùng sán lợn, bệnh ấu trùng giun đũa chó mèo, bệnh ấu trùng giun đầu gai, bệnh giun lươn, giun xoắn; ngoài ra còn có một số bệnh nấm, đơn bào khác.

Nhiều bệnh ký sinh trùng lây truyền qua thức ăn hoặc nước uống nhiễm bẩn từ phân Thường gặp ở những vùng có điều kiện vệ sinh và vệ sinh kém. Một số ký sinh trùng ví dụ giun móc có thể xâm nhập vào da khi tiếp xúc với đất bẩn hoặc trong trường hợp nhiễm sán máng khi tiếp xúc vùng nước ngọt. Những loại ký sinh trùng khác ví dụ sốt rét, véc tơ truyền bệnh là động vật chân đốt (muỗi). Hiếm khi, nhiễm ký sinh trùng lây truyền qua truyền máu hoặc kim tiêm hoặc từ mẹ sang con.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh do ký sinh trùng

Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng do ký sinh trùng gây ra khác nhau tùy thuộc vào sinh vật cư trú trong cơ thể. Một số dấu hiệu phổ biến nhất của nhiễm ký sinh trùng bao gồm:

• Đau và co thắt dạ dày.

• Buồn nôn hoặc nôn mửa.

• Mất nước.

• Giảm cân.

• Sưng hạch bạch huyết.

• Các vấn đề về tiêu hóa bao gồm táo bón không rõ nguyên nhân, tiêu chảy hoặc khí dai dẳng.

• Các vấn đề về da như phát ban, chàm, nổi mề đay và ngứa.

• Đau cơ và khớp liên tục.

• Mệt mỏi, ngay cả khi bạn ngủ đủ giấc.

• Trầm cảm hoặc cảm giác thờ ơ.

• Không bao giờ cảm thấy no, ngay cả sau một bữa ăn lớn.

• Đói liên tục, ngay cả khi bạn đã ăn đủ.

• Thiếu sắt/thiếu máu.

• Nghiến răng khi ngủ.

• Cảm giác lo lắng không giải thích được.

• Nhiễm trùng nấm men tái phát.

• Ngứa hậu môn hoặc âm đạo.

• Ngứa, đỏ, kích ứng và tiết dịch bất thường từ vùng sinh dục.

• Khó ngủ hoặc thức giấc nhiều lần trong đêm.

Các triệu chứng này có thể giống với các dấu hiệu và triệu chứng của các bệnh tiêu hóa khác. Do đó, điều cần thiết là phải xác nhận tình trạng của bệnh nhân bằng chẩn đoán.

Tác động của ký sinh trùng đối với sức khỏe

Bệnh ký sinh trùng có thể gây ra các tổn thương tại gan, não, phổi, thận, đường tiêu hoá ở người; gây ảnh hưởng đến dinh dưỡng, thể lực, phát triển cơ thể. Bệnh ký sinh trùng gây ảnh hưởng cấp tính và lâu dài đến sức khoẻ của người dân, tác động xấu tới sức khoẻ cộng đồng và gây ra những gánh nặng bệnh tật.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Với những người mắc bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường, ảnh hưởng đến sức khỏe. Vì thế, khi thấy có những nguy cơ mắc bệnh dù là dấu hiệu nhỏ nhất, bệnh nhân cũng nên đi xét nghiệm ký sinh trùng để chắc chắn mình có bị bệnh hay không. Đồng thời qua đó có biện pháp hiệu quả, kịp thời.

Một số biểu hiện của bệnh do ký sinh trùng gây ra nhắc nhở bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và thăm khám đó là:

• Người bệnh cảm thấy ngứa ngáy khó chịu và dị ứng ngoài da.

• Đau bụng, có khi nhầm lẫn với đau dạ dày.

• Táo bón hoặc tiêu chảy, có thể tiêu chảy kèm máu.

• Đầy bụng khó tiêu.

• Buồn nôn, nôn.

• Chán ăn, tắc ruột ở trẻ nhỏ do lòng ruột bị tắc vì chứa quá nhiều giun.

• Đau bụng dưới, đau thượng vị, đau quanh rốn.

• Dị ứng (phát ban, nổi mề đay).

• Thiếu máu (xanh xao, mệt mỏi).

• Ảnh hưởng thần kinh (kém tập trung, giảm trí nhớ, lo âu).

• Trẻ em có một số triệu chứng như: Nghiến răng, quấy khóc vào ban đêm, suy dinh dưỡng, bụng to, chậm lớn, ngứa hậu môn, học kém...

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bệnh nhân nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến nhiễm ký sinh trùng

Ở một số vùng trong nước ta, người dân có thói quen hay sở thích ăn một số món chưa qua chế biến như gỏi cá, thịt bò tái, thịt lợn tái, rau sống, cua nướng... cùng với khác biệt tập quán của từng vùng mà chế biến theo một cách riêng. Điều này gây nên những yếu tố thuận lợi cho vi khuẩn mắc các bệnh như sán như sán lá gan, sán lá phổi, sán dây, ấu trùng sán lợn… phát triển trong cộng đồng.