Bệnh ghẻ có lây không? Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa hiệu quả

Bệnh ghẻ là một trong những căn bệnh ngoài da phổ biến, gây ra bởi ký sinh trùng côn trùng nhỏ gọi là Sarcoptes scabiei. Tuy nhiên, một trong những câu hỏi mà nhiều người quan tâm chính là bệnh ghẻ có lây không? Điều này không chỉ ảnh hưởng đến việc điều trị mà còn liên quan đến cách phòng ngừa sự lây lan của bệnh trong cộng đồng. Để giải đáp thắc mắc này, chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách thức lây truyền và các biện pháp phòng tránh ghẻ. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Bệnh ghẻ có lây không?

Bệnh ghẻ có lây không? Câu trả lời là có. Bệnh ghẻ là một bệnh nhiễm trùng ngoài da do một loại ký sinh trùng nhỏ gọi là bọ ghẻ (Sarcoptes scabiei) gây ra. Loài ký sinh trùng này đào hang trong lớp biểu bì da, đẻ trứng và gây ngứa ngáy dữ dội. Điều đáng chú ý là bệnh ghẻ rất dễ lây từ người này sang người khác, đặc biệt qua tiếp xúc trực tiếp. Những môi trường sống chung như gia đình, trường học, ký túc xá hay nhà dưỡng lão thường là nơi bệnh ghẻ lây lan nhanh chóng.

Bọ ghẻ có kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng 0,3-0,4 mm, nên không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Khi xâm nhập vào da, chúng gây kích ứng và khiến người bệnh gãi liên tục, tạo điều kiện cho vi khuẩn khác tấn công, dẫn đến nhiễm trùng thứ phát.

Bệnh ghẻ lây lan chủ yếu qua hai con đường:

• Tiếp xúc da với da: Đây là cách lây truyền phổ biến nhất. Khi bạn tiếp xúc lâu dài với người bị ghẻ, chẳng hạn như bắt tay, ôm, ngủ chung giường hoặc chăm sóc người bệnh, bọ ghẻ có thể di chuyển sang da bạn. Thời gian tiếp xúc càng lâu, nguy cơ lây nhiễm càng cao.
• Sử dụng chung đồ vật: Mặc dù ít phổ biến hơn, bệnh ghẻ cũng có thể lây qua việc dùng chung chăn, gối, quần áo, khăn tắm hoặc các vật dụng cá nhân khác với người bị nhiễm. Bọ ghẻ có thể sống sót ngoài cơ thể người trong khoảng 48-72 giờ, đủ để lây sang người khác nếu điều kiện thuận lợi.

Bệnh ghẻ không lây qua không khí. Bạn không thể bị nhiễm ghẻ chỉ bằng cách hít thở không khí chung hay đứng gần người bệnh. Tuy nhiên, nếu có tiếp xúc gần gũi hoặc dùng chung đồ vật với người nhiễm, khả năng lây lan vẫn rất cao. Vì vậy, hiểu rõ cách lây truyền sẽ giúp bạn chủ động phòng tránh hiệu quả hơn.

Dấu hiệu nhận biết bệnh ghẻ

Bệnh ghẻ thường xuất hiện với các triệu chứng đặc trưng sau:

• Ngứa ngáy dữ dội: Đây là dấu hiệu điển hình nhất, đặc biệt ngứa nhiều hơn vào ban đêm hoặc khi cơ thể ấm lên (ví dụ sau khi tắm nước nóng). Ngứa do bọ ghẻ tiết ra chất gây kích ứng trong da.
• Phát ban đỏ: Trên da xuất hiện các nốt đỏ, mụn nước nhỏ hoặc sẩn, thường tập trung ở kẽ tay, cổ tay, khuỷu tay, nách, vùng bụng hoặc háng. Ở trẻ em, tổn thương có thể lan ra lòng bàn tay, bàn chân.
• Vết thương do cào gãi: Ngứa mạnh khiến người bệnh gãi nhiều, dẫn đến trầy xước, thậm chí nhiễm trùng da nếu không được xử lý kịp thời.

Triệu chứng thường xuất hiện từ 2-6 tuần sau khi nhiễm bệnh ở lần đầu tiên. Nhưng nếu bạn từng bị ghẻ trước đó, các dấu hiệu có thể xuất hiện sớm hơn, chỉ sau 1-4 ngày.

Phương pháp chẩn đoán bệnh ghẻ

Nếu bạn nghi ngờ mình bị ghẻ, việc đến gặp bác sĩ da liễu là rất quan trọng để được chẩn đoán chính xác. Bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

• Quan sát các tổn thương trên da bằng mắt thường hoặc sử dụng kính lúp để kiểm tra kỹ lưỡng.
• Lấy mẫu da bằng cách cạo nhẹ vùng da bị tổn thương, sau đó kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm kiếm sự hiện diện của bọ ghẻ, trứng hoặc phân của chúng.
• Chẩn đoán chính xác giúp phân biệt bệnh ghẻ với các tình trạng da khác như chàm, viêm da hay dị ứng, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị và ngăn ngừa sự lây lan của bệnh.

Phương pháp điều trị và phòng ngừa bệnh ghẻ

Bệnh ghẻ là một căn bệnh ngoài da do ký sinh trùng gây ra, có thể lây lan nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vì vậy việc hiểu rõ phương pháp điều trị và phòng ngừa là rất quan trọng để ngừng sự lây lan và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Điều trị bệnh ghẻ hiệu quả

Bệnh ghẻ hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu được điều trị đúng cách. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:

• Thuốc mỡ và kem trị ghẻ: Bác sĩ thường kê đơn kem chứa permethrin 5% hoặc thuốc uống ivermectin. Permethrin được bôi lên toàn bộ cơ thể từ cổ trở xuống, để qua đêm và sau đó rửa sạch. Ivermectin thường được chỉ định cho các trường hợp ghẻ nặng hoặc ghẻ có vảy.
• Điều trị toàn bộ gia đình: Vì bệnh ghẻ có thể lây lan nhanh chóng, nếu một thành viên trong gia đình bị ghẻ, tất cả những người sống chung hoặc tiếp xúc gần đều cần điều trị đồng thời, ngay cả khi chưa có triệu chứng, để tránh nguy cơ tái nhiễm.
• Vệ sinh môi trường: Để ngăn ngừa sự lây lan của bọ ghẻ, cần giặt sạch quần áo, chăn ga bằng nước nóng (ít nhất 60°C) và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.

Thời gian điều trị thường kéo dài từ 1-2 tuần, nhưng ngứa có thể vẫn tiếp tục trong vài tuần sau khi bọ ghẻ đã bị tiêu diệt, do phản ứng dị ứng của da.

Biện pháp phòng ngừa bệnh ghẻ

Để tránh lây nhiễm hoặc tái phát bệnh ghẻ, bạn có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Tắm rửa hàng ngày, thay quần áo sạch và giặt đồ thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ bọ ghẻ xâm nhập.
• Tránh tiếp xúc gần gũi với người bị ghẻ: Hạn chế các hành động tiếp xúc như bắt tay, ôm hoặc ngủ chung giường với người bị nhiễm bệnh cho đến khi họ hoàn toàn được điều trị.
• Khử trùng đồ dùng cá nhân: Giặt chăn, gối, quần áo của người bệnh bằng nước nóng và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời. Các vật dụng không thể giặt được, như ghế sofa, nên được hút bụi hoặc để cách ly trong vòng 72 giờ để tiêu diệt bọ ghẻ còn sót lại.

Những biện pháp này sẽ giúp bạn phòng tránh được việc lây nhiễm hoặc tái phát bệnh ghẻ.

Dịch tễ học liên quan đến bệnh ghẻ

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh ghẻ ảnh hưởng đến khoảng 200 triệu người trên toàn cầu mỗi năm. Bệnh ghẻ đặc biệt phổ biến ở các khu vực có điều kiện vệ sinh kém, dân số đông đúc như trại tị nạn, nhà tù hoặc vùng nhiệt đới. Tại Việt Nam, ghẻ thường xuất hiện theo mùa, nhất là vào mùa mưa khi độ ẩm cao tạo điều kiện cho bọ ghẻ phát triển. Những đợt bùng phát ghẻ có thể lây lan nhanh chóng trong cộng đồng nếu không được kiểm soát.

Những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh ghẻ có thể kể đến như:

• Người sống trong môi trường đông đúc: Những nơi như ký túc xá, trại tị nạn, hoặc gia đình đông người là môi trường thuận lợi cho sự lây lan của ghẻ do tiếp xúc gần gũi giữa các cá nhân.
• Trẻ em và người già: Hệ miễn dịch của trẻ em và người già thường yếu hơn, làm cho họ dễ bị nhiễm bệnh và khó hồi phục hơn so với người trưởng thành khỏe mạnh.
• Người có vệ sinh kém: Những người không có điều kiện tắm rửa thường xuyên hoặc giặt giũ quần áo sạch sẽ dễ gặp phải nguy cơ mắc ghẻ do môi trường sống không đảm bảo vệ sinh.

Vậy bệnh ghẻ có lây không? Câu trả lời là có, và nó lây chủ yếu qua tiếp xúc da với da hoặc dùng chung đồ vật với người bệnh. Tuy nhiên, bệnh ghẻ không phải là vấn đề nan giải. Với điều trị đúng cách bằng thuốc và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của nó. Hãy duy trì vệ sinh cá nhân tốt, tránh tiếp xúc gần với người nhiễm ghẻ và thăm khám bác sĩ ngay nếu phát hiện dấu hiệu bất thường. Hiểu biết và hành động kịp thời sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe bản thân và những người xung quanh khỏi căn bệnh khó chịu này.