Gãy 1/3 dưới xương chày: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Gãy 1/3 dưới xương chày là một loại chấn thương rất dễ xảy ra do tai nạn giao thông và thể thao. Xương chày - Một trong hai xương lớn của cẳng chân, khi bị gãy ở phần 1/3 dưới thường gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Một vài biến chứng lâu dài có thể xảy ra như biến dạng xương hoặc mất chức năng vận động. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu khám phá những thông tin chi tiết và hữu ích nhất về gãy 1/3 dưới xương chày nhé.

Gãy 1/3 dưới xương chày là gì?

Cấu trúc của vùng cẳng chân bao gồm hai xương chính: Xương chày và xương mác. Trong đó, xương chày (xương ống chân) là xương lớn nằm ở phía trong và chịu trọng lực chính của cơ thể. Xương mác có kích thước nhỏ và mỏng hơn nằm ở phía ngoài nhằm hỗ trợ ổn định chân.

Xương chày kéo dài từ đầu gối đến mắt cá chân và chia thành ba phần: 1/3 trên, 1/3 giữa và 1/3 dưới. Phần trên có kích thước lớn nhất và nhỏ dần thành hình trụ tròn khi xuống dưới nên đây là vị trí rất dễ bị gãy. Xương chày được bao quanh bởi các cơ, dây chằng và màng xương giúp bảo vệ và hỗ trợ cho chức năng vận động.

Tuy nhiên, các khối cơ quanh xương chày không được phân bố đồng đều: Mặt ngoài và sau của xương có nhiều khối cơ chắc khỏe hơn, trong khi mặt trước của xương không có cơ và xương nằm ngay dưới da. Khi bị gãy, xương dễ chọc thủng phần da mềm phía trước gây vết thương hở. Càng xuống 1/3 dưới cùng, các cơ đã chuyển thành gân và mạch máu nuôi xương càng ít, làm cho việc phục hồi xương chày ở vùng này trở nên khó khăn hơn.

Nguyên nhân - Cơ chế gãy xương

Tình trạng gãy 1/3 dưới xương chày thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp. Nếu vết thương do nguyên nhân trực tiếp tạo ra thì gãy xương có thể đi kèm với tổn thương phần mô mềm nghiêm trọng dẫn đến vết thương hở. Nếu do nguyên nhân gián tiếp thì khả năng cao vị trí gãy xương thường sẽ xa nơi bị tác dụng lực và tạo ra các đường gãy chéo hoặc xoắn.

• Nguyên nhân trực tiếp: Va chạm mạnh trong tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc thể thao gây gãy xương do lực tác động trực tiếp vào cẳng chân.
• Nguyên nhân gián tiếp: Lực tác động dạng xoắn, vặn hoặc uốn cong chân quá mức, thường xảy ra trong các hoạt động thể thao hoặc tai nạn sinh hoạt.

Ngoài ra, các yếu tố khác như loãng xương, thiếu dinh dưỡng hoặc đã từng mắc các bệnh lý về xương cũng có thể làm tăng nguy cơ gãy 1/3 dưới xương chày.

Triệu chứng

Việc nhận biết được các triệu chứng khi gãy 1/3 dưới xương chày là rất quan trọng nhằm phát hiện và điều trị kịp thời. Khi xương chày bị gãy ở phần này, bệnh nhân thường trải qua các triệu chứng phổ biến như đau đớn, sưng tấy,... Dưới đây là những triệu chứng phổ biến nhất khi bị gãy 1/3 dưới xương chày mà bạn cần lưu ý.

Triệu chứng lâm sàng khi gãy 1/3 dưới xương chày

Trước khi tiến hành các phương pháp chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu, các bác sĩ sẽ trực tiếp quan sát và chạm vào vết thương để chẩn đoán lâm sàng cho bệnh nhân. Từ đó, nhận diện các triệu chứng phổ biến cũng như xác định được vị trí vết thương:

• Cảm giác đau và sưng tấy: Bệnh nhân bị đau dữ dội và sưng tấy tại vị trí gãy, không thể vận động chân gãy và không thể đứng dậy được.
• Chân gãy có thể bị biến dạng: Các dấu hiệu bị biến dạng rõ rệt như chân ngắn hơn, bàn chân xoay ra ngoài, gập góc mở ra sau và ra ngoài.
• Vết thương gãy hở: Có thể thấy vết thương chảy máu, váng mỡ hoặc đầu xương gãy lộ ra ngoài.
• Sờ thấy đầu xương gãy: Khi chạm vào vị trí gãy có thể cảm nhận được đầu xương gãy gồ lên dưới da ở và cảm giác đau chói cố định tại ổ gãy.
• Cử động bất thường và có tiếng lạo xạo: Hầu như các bác sĩ sẽ không cố gắng kiểm tra dấu hiệu này vì dễ gây đau và tổn thương thứ phát.
• Biến chứng chèn ép động mạch khoeo hoặc chày sau: Bác sĩ sẽ kiểm tra mạch ở mu chân, đánh giá mức độ phù nề cẳng chân và kiểm tra cảm giác cũng như khả năng vận động các ngón chân.

Triệu chứng khi chẩn đoán hình ảnh bằng chụp X - quang

Chụp X - quang cẳng chân thẳng và nghiêng là phương pháp chẩn đoán quan trọng để xác định tổn thương khi gãy 1/3 dưới xương chày. Hình ảnh X - quang cần lấy cả khớp gối bên trên và khớp cổ chân bên dưới để đánh giá chính xác kiểu gãy, các tổn thương kết hợp và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Phương pháp này giúp bác sĩ thấy rõ được mức độ di lệch xương và xác định các biến chứng có thể xảy ra, từ đó đưa ra kế hoạch điều trị hiệu quả nhất cho bệnh nhân.

Điều trị gãy 1/3 dưới xương chày

Trong cơ thể chúng ta, các xương vùng cẳng chân đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ và di chuyển. Chính vì vậy, chấn thương gãy 1/3 dưới xương chày có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống nếu không được điều trị phù hợp.

Dựa trên những yếu tố về mức độ tổn thương, nguyên nhân và tình trạng sức khỏe mà bác sĩ có thể đưa ra phương án điều trị phù hợp. Hiện nay có 2 phương pháp điều trị được ứng dụng nhiều là điều trị nội khoa và điều trị phẫu thuật:

• Điều trị nội khoa: Các bác sĩ tiến hành bó bột để hạn chế việc vận động cơ chân gây ảnh hưởng đến quá trình phục hồi, kê thuốc giảm đau và chỉ định liệu trình tập luyện vật lý trị liệu.
• Điều trị phẫu thuật: Trong một vài trường hợp nhất định, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật để cố định xương chắc chắn hơn bằng ốc vít, thanh nẹp,....

Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã nhận biết được nguy cơ chấn thương gãy 1/3 dưới xương chày phổ biến. Chính vì vậy, bệnh nhân cần kịp thời điều trị theo chỉ định của bác sĩ nhằm tránh những di chứng không mong muốn sau này. Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu trên, hãy đến bệnh viện để được thăm khám ngay nhé.