Hội chứng suy đa tạng: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và phương pháp chẩn đoán bệnh

Hội chứng suy đa tạng thường diễn biến rất phức tạp, đe dọa tính mạng người bệnh. Nguyên nhân gây bệnh có thể do nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm trùng, chấn thương nặng… Biểu hiện của hội chứng thường đa dạng, ảnh hưởng nhiều cơ quan từ hệ tiêu hóa, đường hô hấp hay hệ thống thận - tiết niệu. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ quyết định can thiệp y tế phù hợp từ kiểm soát triệu chứng, điều trị dự phòng và phục hồi chức năng cho bệnh nhân.

Tìm hiểu về hội chứng suy đa tạng

Suy đa tạng là một tình trạng y tế đặc biệt nguy hiểm và phức tạp, đặc trưng bởi sự suy giảm đồng thời ít nhất hai cơ quan quan trọng trong cơ thể như gan, phổi, tim mạch, thận cùng nhiều cơ quan khác. Đây là hậu quả của hội chứng rối loạn chức năng đa cơ quan, thường xảy ra sau các bệnh lý cấp tính như chấn thương nặng, nhiễm trùng huyết, bỏng diện rộng hoặc viêm tụy cấp.

Tình trạng suy đa tạng thường đặc trưng bởi tính chất sau đây:

• Suy đa tạng thường xuất hiện cấp tính, tiến triển nhanh chóng, đòi hỏi sự can thiệp ngay lập tức để duy trì sự sống của bệnh nhân.
• Tình trạng suy đa tạng có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể với có mức độ nặng nhẹ khác nhau. Một số bệnh nhân có thể bị ảnh hưởng nhiều cơ quan, trong khi người khác chỉ bị ảnh hưởng một số cơ quan nhất định, từ đó việc điều trị can thiệp cũng gặp nhiều khó khăn.
• Tỷ lệ tử vong cao nhất xảy ra khi người bệnh không được cấp cứu, điều trị tích cực nhanh chóng tại khoa hồi sức tích cực. Suy đa tạng đe dọa tính mạng người bệnh, yêu cầu quản lý chuyên sâu kết hợp đa chuyên khoa.

Nguyên nhân gây ra tình trạng suy đa tạng có thể khó xác định. Một số tác nhân thường gặp bao gồm:

• Chấn thương nặng có thể gây ra suy đa tạng, đặc biệt là sau các sự kiện như tai nạn giao thông hoặc chấn thương thể thao nghiêm trọng.
• Nhiễm trùng huyết là một tình trạng nhiễm khuẩn nghiêm trọng, khi mầm bệnh lây lan, phát triển trong cơ thể và tiết độc tố của chúng vào máu, từ đó lan tỏa đến nhiều cơ quan khác nhau.
• Trong các loại chấn thương thì bỏng là một trong những hình thức dễ gây suy đa tạng nhất. Bỏng nặng có thể gây mất nước nghiêm trọng, đồng thời gây mất cân bằng điện giải kèm nhiều rối loạn chuyển hóa khác làm thay đổi trạng thái của máu.
• Viêm tụy cấp là một loại viêm nhiễm dạng cấp tính cần được xử trí nhanh. Biến chứng bệnh có thể dẫn đến suy đa tạng nếu không được điều trị kịp thời.

Việc xác định nguyên nhân gây ra suy đa tạng là yếu tố quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả. Sau khi bệnh nhân được cấp cứu và ổn định, phác đồ điều trị phải tập trung vào nguyên nhân gốc để ngăn chặn tiến triển của tình trạng này cũng như cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.

Suy đa tạng là một thách thức lớn đối với ngành y tế, đòi hỏi sự quản lý đa chuyên ngành và tích cực để đảm bảo sự sống cũng như sức khỏe của người bệnh.

Dấu hiệu nhận biết suy đa tạng

Do nhiều hệ thống cơ quan bị tổn thương, suy giảm chức năng nên triệu chứng suy đa tạng có thể rất phức tạp. Dưới đây là những triệu chứng nhận biết quan trọng của suy đa tạng tùy thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng, cụ thể:

• Hệ tiêu hóa: Tổn thương hệ thống tiêu hóa có thể gây teo niêm mạc kèm chảy máu tiêu hóa. Các triệu chứng khác bao gồm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng bị giảm khiến người bệnh dễ suy kiệt.
• Hệ thống hô hấp: Suy hô hấp làm tăng tính thấm mao mạch, dễ gây nhiễm toan chuyển hóa. Điều này có thể dẫn đến máu không trao đổi được với không khí hiệu quả làm suy giảm nồng độ oxy trong cơ thể. Bệnh nhân suy hô hấp thường gặp tình trạng thở nhanh, khó thở hoặc nhịp thở không đều.
• Triệu chứng tuần hoàn: Nếu bị suy tuần hoàn, bệnh nhân có thể bị tụt huyết áp, mạch đập nhanh, nhỏ hoặc thậm chí không thể bắt được mạch. Thân nhiệt có thể cao, thấp bất thường (trên 38 độ C hoặc dưới 36 độ C). Đồng thời, suy tuần hoàn thường kèm tình trạng nhiễm toan chuyển hóa, nhịp tim nhanh hoặc tiểu ít.
• Gan và mật: Nếu suy đa tạng ảnh hưởng đến gan mật sẽ diễn ra tình trạng rối loạn chức năng bao gồm giảm tổng hợp muối mật, kháng thể như IgA, tăng chuyển hóa và tăng dị hóa ngoại biên.
• Triệu chứng hệ thận - tiết niệu: Suy thận có thể dẫn đến thiểu niệu (đi tiểu ít), huyết áp không ổn định. Đồng thời, chỉ số creatinin tăng được theo dõi thông qua xét nghiệm máu.
• Triệu chứng thần kinh: Suy đa tạng có thể gây ra rối loạn thần kinh trung ương. Triệu chứng bao gồm thay đổi tri giác, mê sảng, lú lẫn, thậm chí hôn mê.

Phương pháp chẩn đoán hội chứng suy đa tạng

Để chẩn đoán hội chứng suy đa tạng nhanh chóng, bác sĩ cần dựa vào nhiều yếu tố, bao gồm triệu chứng và kết quả xét nghiệm cận lâm sàng. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán tình trạng này, cụ thể:

• Dựa theo bảng điểm SOFA (Sequential Organ Failure Assessment) giúp đánh giá mức độ suy đa tạng bằng cách ghi điểm cho mỗi hệ cơ quan cụ thể. Bệnh nhân được chẩn đoán là bị suy đa tạng nếu có điểm SOFA trên 3 điểm, đồng thời tổng điểm tăng ít nhất 1 điểm so với lúc nhập viện cũng như bệnh nhân có biểu hiện suy ít nhất 2 cơ quan trong vòng 24 giờ. Kết hợp quan sát triệu chứng, đánh giá mức độ suy giảm chức năng của các hệ cơ quan cụ thể để xác định mức độ nguy hiểm của bệnh nhân.
• Biểu hiện của nhiễm khuẩn nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn suy đa tạng cũng là một yếu tố quan trọng trong việc chẩn đoán suy đa tạng. Nhiễm trùng nặng thường đi kèm với sự suy giảm chức năng của nhiều cơ quan. Đồng thời, việc phân biệt giữa suy đa tạng liên quan và không liên quan đến nhiễm khuẩn là yếu tố quan trọng để quyết định phương pháp điều trị cụ thể.
• Nồng độ lactate trong máu có thể tăng lên ở bệnh nhân suy đa tạng. Đây là một chỉ số quan trọng cho sự suy giảm chức năng của cơ quan cũng như sự phá hủy của tế bào.

Thông qua bài viết này, hy vọng bạn đã có thêm nhiều thông tin hữu ích về hội chứng suy đa tạng bao gồm nguyên nhân tiềm tàng, dấu hiệu nhận biết cũng như phương pháp chẩn đoán bệnh kết hợp lâm sàng và xét nghiệm. Chẩn đoán hội chứng suy đa tạng là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phân tích kỹ lưỡng của các yếu tố lâm sàng cùng kết quả cận lâm sàng để đưa ra kết luận chính xác. Điều này giúp bác sĩ xác định mức độ nghiêm trọng, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.