Hội chứng Zollinger-Ellison là gì? Bạn cần biết gì về tình trạng này?

Khi nhắc đến hội chứng Zollinger-Ellison, người ta thường nghĩ ngay đến loét dạ dày và tá tràng. Liệu hội chứng này cụ thể là gì và nguy hiểm như thế nào đối với sức khỏe con người. Trong bài viết hôm nay, Nhà Thuốc Long Châu sẽ giúp bạn giải đáp “tất tần tật” những vấn đề liên quan đến hội chứng này.

Hội chứng Zollinger-Ellison: Định nghĩa và tiên lượng

Hội chứng Zollinger-Ellison là một tình trạng bệnh lý được gây nên do sự hình thành của một hoặc nhiều khối u ở tụy hoặc tá tràng, gọi là u gastrin. Có từ 80 - 90% trường hợp khối u tiết gastrin có trong tuyến tụy hoặc thành tá tràng. Tỷ lệ hiếm gặp còn lại thuộc các vị trí từ rốn lách, dạ dày, mạc treo ruột, hạch lympho và buồng trứng.

Tụy và tá tràng là hai vị trí thường gặp của khối u tiết gastrin

Mỗi khối u tiết gastrin thường có đường kính nhỏ, dưới 1cm và khả năng phát triển là khá chậm. Tuy nhiên lại có đến 50% số u tiết gastrin đó là ác tính. Sở dĩ chúng được gọi là u gastrin bởi vì nó có khả năng tiết ra nhiều hormone gastrin nhằm kích thích dạ dày tăng tiết acid dịch vị. Điều này dẫn đến sự phát triển của niêm mạc dạ dày và tăng sinh của các tế bào thành phần và ECL.

Vì là một hội chứng sở hữu tỷ lệ mắc rất thấp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến tính mạng con người. Cho nên, việc luôn luôn theo dõi, thăm khám và phát hiện các dấu hiệu bệnh là điều bạn phải quan tâm:

• Đối với khối u chưa di căn thì sau khi phẫu thuật cắt bỏ, có đến 90% số bệnh nhân có cơ hội sống thêm từ 5 năm.
• Đối với trường hợp nguy hiểm hơn là đã di căn vào các bộ phận khác, đặc biệt là gan thì cơ hội sống đến 5 năm của bệnh nhân đã giảm đi chỉ còn lại khoảng 30%.

Nguyên nhân gây nên hội chứng Zollinger-Ellison

Đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có một nghiên cứu nào có thể xác định được nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng Zollinger-Ellison. Bởi vì hầu hết các trường hợp mắc phải bệnh lý này đều đến từ lý do không rõ ràng. Tuy nhiên, các chuyên gia y khoa cũng đã khám phá được bản chất và các chuỗi phản ứng xảy ra xung quanh cơ chế bệnh của nó.

Gastrin là một hormone dạng chuỗi peptide thẳng được sản xuất bởi tế bào G của tá tràng, hang vị và môn vị dạ dày. Sự hiện diện của hormone này sẽ kích thích các tế bào thành của dạ dày tiết ra acid hydrochloric (HCl). Khi nồng độ gastrin tăng nhiều hơn mức cần thiết trong máu thì sẽ gây ra lượng acid thừa. Từ đó có thể dẫn đến chứng loét dạ dày tá tràng.

Gastrin tham gia vào quá trình kích thích tiết HCl

Có khoảng 25% trường hợp mắc bệnh liên quan đến tình trạng gây ra khối u dị truyền gọi là u tuyến nội tiết loại 1. Đây là một hội chứng di truyền nhiễm sắc thể theo gen trội. Đặc điểm là tăng sản hoặc đôi khi là u tuyến cận giáp hay các khối u tế bào tiểu đảo tụy và tuyến yên.

Các dấu hiệu, triệu chứng chủ yếu của hội chứng Zollinger-Ellison

Viêm loét dạ dày và tá tràng là một biến chứng có thể gặp ở phần lớn bệnh nhân bị mắc hội chứng Zollinger-Ellison. Chính vì thế, khi đặt vấn đề về những biểu hiện của hội chứng này người ta thường dựa vào biến chứng này.

Triệu chứng thường gặp

Tùy vào tình trạng sức khỏe và cơ thể mà mỗi người sẽ có những triệu chứng viêm loét dạ dày và tá tràng khác nhau. Thậm chí là một số bệnh nhân viêm loét dạ dày tá tràng còn không triệu chứng. Theo đó, bệnh nhân sẽ thường phải đối mặt với các triệu chứng điển hình sau:

• Xuất hiện các cơn đau vùng thượng vị hoặc vùng bụng dưới ở phần sườn bên trái.
• Đau nhói hoặc đau rát vùng thượng vị sau bữa ăn khoảng 2 - 4 tiếng, khi bụng đang đói hoặc khi về đêm.
• Kèm theo các biểu hiện buồn nôn, nôn mửa.
• Cảm giác đầy bụng ợ hơi.
• Cảm giác bị trào ngược dạ dày.
• Luôn có cảm giác không được ngon miệng, lâu dài có thể gây suy nhược cơ thể.

Đau vùng thượng vị là một trong những biểu hiện đặc trưng

Triệu chứng nguy hiểm

Bên cạnh những triệu chứng lâm sàng phổ biến trên, bạn còn cần chú ý một số biểu hiện đáng báo động có khả năng biến chứng liên quan đến ung thư sau:

• Nôn mửa với tần suất dày đặc, trong đó có lẫn cả máu.
• Cơ thể giảm cân đột ngột không rõ nguyên nhân.
• Phân có màu đen hoặc có kèm theo máu đỏ.
• Khi ăn thường xuyên gặp tình trạng nghẹn, nuốt khó khăn hơn.
• Khi sờ vào bụng, cảm giác có khối u bất thường.

Nôn ra máu là dấu hiệu cho thấy tình trạng của bạn khá nguy hiểm

Nếu gặp một trong những trường hợp trên, bệnh nhân cần sớm đến bệnh viện để được thăm khám, phát hiện sớm và điều trị bệnh, nhằm tránh được vết loét sâu hơn và những biến chứng nghiêm trọng liên quan.

Chẩn đoán hội chứng Zollinger-Ellison

Khi một người nằm trong diện nghi mắc hội chứng Zollinger-Ellison, thì việc chẩn đoán bệnh kịp thời đóng vai trò vô cùng quan trọng. Trên cơ sở những biểu hiện và triệu chứng lâm sàng, bác sĩ sẽ làm những xét nghiệm cần thiết liên quan. Sau đó sẽ kết hợp chúng lại để chẩn đoán bệnh và đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp.

Khi xét nghiệm máu thì các bác sĩ có thể định lượng được nồng độ gastrin trong máu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp gastrin tăng nhưng không biểu thị sự hình thành của khối u. Đó là do các yếu tố khác gây nên ví dụ như gastrin tăng do người bệnh đang dùng thuốc giảm acid như thuốc ức chế bơm proton hoặc do dạ dày không tạo acid.

Chính vì thế, để chẩn đoán bệnh chính xác bằng xét nghiệm máu, yêu cầu bệnh nhân phải nhịn ăn trước xét nghiệm và không sử dụng các loại thuốc liên quan.

Bên cạnh xét nghiệm máu, có một số xét nghiệm khác cần thực hiện như:

• Đo nồng độ PH trong dạ dày: Nếu bệnh nhân có nồng độ gastrin quá cao, sẽ tăng tiết acid dạ dày. Chính vì thế, khi kiểm tra, nồng độ PH càng thấp thì khả năng người đó bị hội chứng này sẽ càng cao.
• Nội soi qua đường tiêu hóa: Bằng cách này, bác sĩ có thể xác định được vị trí chính xác cùng mức độ tổn thương của ổ loét dạ dày tá tràng. Đây là phương pháp có ưu điểm hạn chế sự chảy máu với những ổ loét có tiên lượng xuất huyết.
• Chụp CT bụng hoặc xạ hình: Đây là chỉ định kết hợp với thụ thể somatostatin để tìm vị trí u nguyên phát và bệnh di căn.
• Siêu âm nội soi: Trường hợp nếu không có dấu hiệu di căn và cả vị trí của khối u nguyên phát không chắc chắn, thì nên thực hiện siêu âm nội soi. Đây là phương pháp cận lâm sàng có thể kết hợp với nội soi dạ dày để phát hiện được những khối u ở vị trí đầu tụy hoặc tá tràng. 

Xét nghiệm máu là thông dụng nhất để chẩn đoán hội chứng Zollinger-Ellison

Qua những thông tin trên, chắc hẳn bạn cũng đã biết rằng hội chứng Zollinger-Ellison là một tình trạng hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm. Cùng theo dõi và đồng hành với nhà thuốc Long Châu trong những kiến thức về sức khỏe khác nữa nhé!

Ánh Vũ