Huyết áp tâm thu: Tầm quan trọng và những điều bạn cần biết

Chính vì lý do trên, bài viết sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về huyết áp tâm thu để có thể đánh giá tình trạng sức khỏe của mình và áp dụng những biện pháp phòng ngừa và điều trị khi cần thiết.

Huyết áp tâm thu là gì?

Khi đo huyết áp, chúng ta thường thấy hai chỉ số hiển thị trên máy điện tử là huyết áp tối đa (hay huyết áp tâm thu) và huyết áp tối thiểu (hay huyết áp tâm trương). Tuy nhiên, các chỉ số này không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa của chúng.

Huyết áp tâm thu được định nghĩa là áp lực của máu tác động lên động mạch khi tim co bóp. Đây là con số được quan tâm nhiều hơn, bởi nó phản ánh khả năng bơm máu của tim đưa máu đến các cơ quan trong cơ thể. Mỗi lần tim đập, một lượng máu được đẩy ra khỏi tim và áp lực của lượng máu đó đặt lên tường động mạch gọi là huyết áp tâm thu.

Huyết áp tâm thu phụ thuộc vào sức co bóp của tim và lượng máu được đẩy ra mỗi nhịp bóp. Khi tim co bóp mạnh hoặc lượng máu đẩy ra nhiều hơn, huyết áp tâm thu sẽ tăng lên và ngược lại. Với thiết bị đo huyết áp bằng huyết áp kế tay, sau khi xả bao hơi, tiếng tim đập đầu tiên ta nghe được sẽ là huyết áp tâm thu.

Huyết áp tâm trương là áp lực máu tác động lên thành động mạch khi tim giãn ra. Chỉ số huyết áp tâm trương ít được chú ý đến hơn vì đây là một yếu tố khó thay đổi phản ánh khả năng đàn hồi của thành mạch.

Sự chênh lệch giữa huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương tạo ra áp lực tưới máu cho các cơ quan. Tuy nhiên, sự chênh lệch này không bao giờ lớn hơn hoặc bằng 20 mmHg. Nếu sự chênh lệch này nhỏ hơn con số này, đó được coi là tình trạng huyết áp kẹp và yêu cầu điều trị khẩn cấp từ bác sĩ.

Chỉ số huyết áp tâm thu ở người khỏe mạnh

Một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu là: Huyết áp tâm thu bình thường là bao nhiêu? Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, mức huyết áp tâm thu bình thường là trong khoảng từ 90 đến 140 mmHg. Điều này rất quan trọng vì huyết áp tâm thu cho biết nền tảng tưới máu để các cơ quan hoạt động tốt. Nếu huyết áp tâm thu cao hơn 140 mmHg, đó là dấu hiệu của bệnh tăng huyết áp, bạn cần được theo dõi và điều trị kịp thời để tránh các di chứng đối với tim mạch và sức khỏe cơ thể nói chung. 

Việc kiểm tra huyết áp tâm thu thường xuyên cũng rất quan trọng để giúp phát hiện và điều trị sớm các vấn đề về sức khỏe liên quan đến huyết áp.

Tình trạng rối loạn huyết áp tâm thu

Huyết áp tâm thu khi được giữ ổn định, phản ánh thể tích máu đang lưu thông trong cơ thể và được tim bơm máu đầy đủ đến các cơ quan tim. Tuy nhiên, nếu huyết áp tâm thu tăng hoặc giảm đột ngột bất thường, điều này có thể gây khó chịu cho cơ thể và đôi khi gây ra những tình trạng nguy hiểm.

Trường hợp huyết áp tâm thu tăng đột ngột: Bệnh nhân có thể cảm thấy đau đầu nặng, mỏi vai gáy, tim đập nhanh, khó thở, nặng ngực, mắt mờ... Khi đo huyết áp, chỉ số huyết áp tâm thu có thể tăng nhanh, có thể lên đến 200 mmHg hoặc cao hơn. Nếu không được can thiệp kịp thời, huyết áp tâm thu quá cao có thể gây tổn thương cho mạch máu trên não, gây đột quỵ, tắc nghẽn mạch máu gây nhồi máu cơ tim, suy hô hấp do phù phổi, suy thận cấp, vỡ bóc tách động mạch chủ và dễ dẫn đến tử vong.

Trường hợp huyết áp tâm thu giảm đột ngột: Bệnh nhân cũng gặp tình trạng mệt mỏi, suy nhược cơ thể, cảm giác choáng váng, chóng mặt, hồi hộp, tim đập nhanh, và có thể làm ngất xỉu, lơ mơ, lú lẫn hoặc mất ý thức. Nguyên nhân của tình trạng này là do huyết áp tâm thu giảm đột ngột, khiến cho não và các cơ quan khác trong cơ thể không nhận được đầy đủ lượng máu giàu oxy và các chất dinh dưỡng từ tim cung cấp, dẫn đến thiếu máu não và bất hoạt não, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Rối loạn huyết áp tâm thu là một vấn đề sức khỏe cực kỳ nghiêm trọng, nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách thì có thể gây ra những hậu quả nguy hiểm cho sức khỏe của người bệnh

Các biện pháp giúp ổn định huyết áp tâm thu, tâm trương

Để duy trì huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương ổn định, bạn có thể tham khảo các gợi ý sau đây:

Thường xuyên tập thể dục

Điều này giúp đốt cháy mỡ thừa, cải thiện giấc ngủ. Ngoài ra, cần giữ cân nặng hợp lý để đảm bảo động mạch đàn hồi tốt và huyết áp ở mức bình thường. Nên chọn các hình thức vận động phù hợp với sức khỏe và tình trạng của cơ thể.

Chế độ ăn uống

Cần bổ sung nhiều chất xơ và ăn nhiều rau, quả, gạo lứt và hạn chế ăn đồ chế biến từ nội tạng động vật, dầu mỡ, cũng như các loại đồ muối như dưa muối, cà muối… Cung cấp đủ nước cho cơ thể sẽ giúp ổn định huyết áp.

Đối với người có huyết áp thấp, cần uống nhiều nước và ăn mặn hơn người bình thường cũng như ăn đủ bữa, đa dạng các loại thực phẩm. 

Lối sống lành mạnh

Duy trì lối sống điều độ, không làm việc quá nặng và nhiều, có thời gian nghỉ ngơi hợp lý. 

Cần tránh làm việc quá sức, thay đổi tư thế đột ngột, khi nằm ngủ cần gối đầu thấp và gác chân cao.

Không dùng bia, rượu

Tránh sử dụng rượu, bia, thuốc lá và các chất kích thích khác để duy trì một lối sống lành mạnh.

Theo dõi huyết áp định kỳ

Để đo huyết áp chính xác và phát hiện đúng tình trạng của cơ thể, cần lấy nhiều chỉ số huyết áp trong nhiều ngày và thời điểm khác nhau. Ngoài ra, cần đo huyết áp sau khi ngồi nghỉ ít nhất 15 phút, trong môi trường yên tĩnh, không lo lắng hay căng thẳng và không sử dụng cà phê hay thuốc lá.

Bài viết trên hy vọng đã cung cấp đầy đủ thông tin liên quan và các cách giúp duy trì mức ổn định của huyết áp tâm thu. Hãy thay đổi thói quen sống, thiết lập một chế độ ăn uống lành mạnh để các chỉ số huyết áp của bạn luôn ở mức bình thường.

Ngọc Trang

Nguồn tham khảo: vinmec.com, medlatec.vn