Insulin và glucagon là gì? Tương tác giữa hormone insulin và glucagon

Insulin và glucagon là bộ đôi hormone đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa đường huyết con người. Vậy nên khi nồng độ của một trong hai loại hormone này tăng hay giảm đột ngột thì đường huyết có thể tăng hay giảm ngay lập tức theo đó. Nhà thuốc Long Châu sẽ giải thích về cơ chế điều hòa này trong bài viết dưới đây.

Hormone insulin

Insulin là một hormone quan trọng được sản xuất bởi tuyến tụy. Hormone insulin này đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mức đường huyết trong cơ thể. Chức năng chính của insulin bao gồm:

• Giảm glucose huyết: Insulin giúp đưa glucose từ máu vào các tế bào cơ, tế bào mỡ, và các tế bào khác trong cơ thể để sử dụng làm năng lượng hoặc lưu trữ dưới dạng glycogen trong gan và cơ.
• Kích thích sự tổng hợp protein: Insulin tăng cường quá trình tổng hợp protein, giúp xây dựng và duy trì cấu trúc tế bào cơ, tế bào mỡ và các tế bào khác.
• Ngăn cản quá trình phá hủy glycogen: Insulin ngăn chặn quá trình phá hủy glycogen thành glucose, giữ cho glucose được giữ lại trong dạng lưu trữ.
• Ngăn cản quá trình gluconeogenesis: Insulin cản trở quá trình gluconeogenesis, là quá trình tổng hợp glucose từ các nguồn không phải carbohydrate, như protein và mỡ.
• Điều chỉnh quá trình hấp thụ và lưu trữ chất béo: Insulin làm tăng quá trình hấp thụ chất béo và kích thích việc lưu trữ trong tế bào mỡ.

Insulin đóng vai trò quan trọng trong duy trì mức đường huyết ổn định. Khi mức đường huyết tăng, tuyến tụy sẽ sản xuất và tiết insulin để giúp giảm mức đường huyết. Ngược lại, khi mức đường huyết giảm, sản xuất insulin giảm xuống và các hormone khác như glucagon sẽ tăng để tăng cường sản xuất glucose từ glycogen hoặc qua gluconeogenesis. Cả hai quá trình này giúp duy trì sự ổn định của mức đường huyết trong cơ thể.

Hormone glucagon

Glucagon là một hormone đặc biệt, sản xuất bởi tuyến tụy. Cùng với insulin, glucagon đóng một vai trò quan trọng trong kiểm soát mức đường huyết trong cơ thể. Chức năng chính của glucagon là tăng cường mức đường huyết khi nó giảm xuống quá mức. Dưới đây là các chức năng chính của hormone glucagon:

• Tăng phá hủy glycogen: Glucagon kích thích quá trình phá hủy glycogen thành glucose trong gan. Glycogen là một dạng lưu trữ của glucose. Khi cần năng lượng, glucagon giúp giải phóng glucose từ glycogen để duy trì mức đường huyết.
• Kích thích quá trình gluconeogenesis: Glucagon kích thích quá trình gluconeogenesis, tức là tổng hợp glucose từ các nguồn không phải carbohydrate như amino acid và mỡ. Điều này cung cấp thêm glucose để duy trì mức đường huyết ổn định.
• Ngăn chặn glycogenesis: Glucagon ngăn chặn quá trình tổng hợp glycogen từ glucose. Điều này giúp đảm bảo rằng glucose sẽ được giữ lại trong dạng tự do để duy trì mức đường huyết.
• Kích thích quá trình lipolysis: Glucagon kích thích quá trình phá hủy chất béo (Lipolysis), giúp tăng cường sản xuất và giải phóng axit béo tự do và glycerol. Axit béo có thể được chuyển đổi thành năng lượng trong quá trình oxy hóa.

Khi mức đường huyết giảm xuống, glucagon được giải phóng để kích thích các quá trình trên và duy trì mức đường huyết ổn định. Mối quan hệ giữa insulin và glucagon là quan trọng để đảm bảo rằng cơ thể có thể duy trì sự cân bằng chính xác của mức đường huyết trong nhiều điều kiện khác nhau, bao gồm cả sau khi ăn, khi đang ở trạng thái đói, hoặc khi tập thể dục.

Tương tác giữa hormone insulin và glucagon

Hormone insulin và glucagon tương tác một cách chặt chẽ để duy trì sự ổn định của mức đường huyết trong cơ thể, một quá trình được biết đến là "hệ thống insulin - glucagon". Cả hai hormone này đều được sản xuất và tiết ra từ tuyến tụy và có tác động ngược nhau để duy trì cân bằng của mức đường huyết. Dưới đây là cách insulin và glucagon tương tác:

Mức đường huyết tăng

Khi bạn ăn uống, mức đường huyết tăng lên do quá trình tiêu hóa thức ăn, đặc biệt là glucose từ thức ăn. Khi đó, tuyến tụy phản ứng bằng cách sản xuất và tiết insulin vào máu để kích thích tế bào cơ và mỡ hấp thụ glucose từ máu và lưu trữ nó dưới dạng glycogen trong gan và cơ. Insulin cũng kích thích quá trình tổng hợp protein và lưu trữ chất béo.

Mức đường huyết giảm

Khi bạn đang ở trạng thái đói hoặc sau khi tập thể dục, mức đường huyết giảm xuống. Tuyến tụy phản ứng bằng cách sản xuất và giải phóng glucagon vào máu. Glucagon kích thích quá trình phá hủy glycogen trong gan để giải phóng glucose vào máu, cung cấp năng lượng cho cơ thể. Glucagon cũng kích thích gluconeogenesis, quá trình tổng hợp glucose từ các nguồn không phải carbohydrate, để tăng mức đường huyết.

Cân bằng và tương tác

Insulin và glucagon hoạt động như một cặp đôi để điều chỉnh mức đường huyết. Khi một hormone tăng, hormone kia giảm và ngược lại. Hệ thống này được điều chỉnh bởi nhiều yếu tố, bao gồm mức đường huyết, hormone khác như somatostatin và tình trạng dinh dưỡng của cơ thể. Tổng cộng, tương tác phức tạp giữa insulin và glucagon giúp cơ thể duy trì mức đường huyết ổn định, giúp cung cấp năng lượng và duy trì chức năng cơ bản của cơ thể.

Nhờ hoạt động hiệu quả của hệ thống insulin và glucagon nên đường huyết trong cơ thể được giữ ở mức ổn định. Nếu có sự bất thường trong hoạt động của hormone này sẽ dẫn đến các bệnh lý về nội tiết và cần được điều trị đúng cách, trong đó nổi bật là bệnh lý đái tháo đường hiện nay.

Xem thêm: Chích insulin và uống thuốc cái nào tốt hơn?