Miễn dịch cộng đồng là gì? Vai trò của miễn dịch cộng đồng

Thông qua bài viết dưới đây, nhà thuốc Long Châu sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết hơn về khái niệm miễn dịch cộng đồng và vai trò của việc tiêm vaccine phòng ngừa dịch bệnh dưới góc độ cộng đồng.

Miễn dịch cộng đồng là gì?

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật Mỹ, miễn dịch cộng đồng là từ dùng để chỉ một cộng đồng có tỷ lệ nhất định người dân đạt miễn dịch với một loại truyền nhiễm nào đó. Khi tỷ lệ dân số nhất định miễn dịch với bệnh truyền nhiễm thì sẽ cung cấp sự bảo vệ cho cả những người không miễn dịch với bệnh. 

Miễn dịch cộng đồng sẽ giúp giảm nguy cơ người chưa có miễn dịch tiếp xúc mầm bệnh, do đó sẽ giảm khả năng lây lan. Tỷ lệ đạt miễn dịch không cần phải đạt 100% dân số, tùy vào từng loại dịch bệnh và khả năng lây lan mà tỷ lệ đạt miễn dịch cộng đồng sẽ khác nhau. 

Theo Cục y tế dự phòng, bệnh sởi là bệnh có tính lây truyền cao, chỉ có thể ngăn chặn hoàn toàn khi tỷ lệ người dẫn đã tiêm vaccine là 95% để đạt miễn dịch cộng đồng, trong khi đó, với đại dịch covid 19 thì tỷ lệ 70-80% được xem là đã đạt miễn dịch cộng đồng. 

Miễn dịch cộng đồng giúp giảm nguy cơ lây lan dịch bệnh

Vai trò của miễn dịch cộng đồng và của vaccine?

Vaccine được tạo ra để bảo vệ con người tránh các bệnh truyền nhiễm sau khi được tiêm vaccine. Bệnh truyền nhiễm có thể do nhiều tác nhân khác nhau gây ra như virus và vi khuẩn. Việc tiêm vaccine ở diện rộng giúp con người thanh trừ hoàn toàn virus gây bệnh đậu mùa. Tuy nhiên, nếu không tiếp tục tiêm vaccine này, khả năng trong tương lai, bệnh đậu mùa sẽ xuất hiện trở lại. 

Chương trình tiêm vaccine thành công nhờ vào miễn dịch cộng đồng hay miễn dịch bầy đàn. Khi có càng nhiều người trong cộng đồng được tiêm vaccine thì số lượng người nhiễm bệnh càng ít (những người chưa được tiêm chủng thường là trẻ em còn quá nhỏ hoặc bị suy giảm miễn dịch).

Khi số lượng người tiêm vaccine đủ cao thì chuỗi nhiễm trùng sẽ bị phá vỡ, khả năng lây lan trong công động bị chặn đứng. Ngược lại, khi tỷ lệ người được tiêm chủng bị giảm, nhiều người dễ bị mắc bệnh hơn, miễn dịch cộng đồng lúc này có thể sẽ bị phá vỡ, suy giảm, khiến khả năng lây lan của bệnh và tạo thêm nhiều đợt bùng phát dịch. 

Đẩy nhanh miễn dịch cộng đồng bằng cách tiêm vaccine

Tiêm vaccine bệnh sởi để đạt miễn dịch cộng đồng

Một ví dụ điển hình về việc miễn dịch cộng đồng bị phá hủy là sởi. Virus sởi là mầm bệnh truyền nhiễm lơ lửng trong không khí nên dễ lây lan, gây ra đốm đỏ và 30% người mắc sởi gặp biến chứng như tiêu chảy, co giật, giảm thính lực, phù não, viêm phổi. Trước loại vaccine đầu tiên hiệu quả cao được sử dụng vào năm 1960, trẻ em hầu như ai cũng sẽ mắc sởi. Vào năm 1971, một loại vaccine phối hợp tên là vaccine MMR, chống lại 3 bệnh gồm bệnh sởi, bệnh quai bị và rubella. Sau khi tiêm vaccine này, khả năng mắc 3 bệnh này sẽ rất thấp. Khi tiêm đủ 2 liều vaccine MMR phối hợp thì ước tính hiệu quả từ 97%-99% ngăn ngừa nhiễm virus sởi. 

Việc tiêm vaccine bệnh sởi cho trẻ sơ sinh và trẻ em đã giảm 75% tỷ lệ mắc bệnh trên toàn thế giới từ năm 2000 - 2003. Tuy nhiên, việc tiêm vaccine chưa diễn ra ở nhiều người và chưa thực hiện đầy đủ nên virus sởi vẫn gây ra khoảng 1457000 trường hợp tử vong/năm trên toàn thế giới. 

Ở Hoa kỳ, theo Trung tâm dự phòng và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, với tỷ lệ người dân tiêm chủng cao, giám sát dịch bệnh tốt, kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt nên bệnh sởi đã được loại bỏ hoàn toàn vào năm 2000. Tuy nhiên, vì tỷ lệ tiêm chủng suy giảm, khả năng miễn dịch cộng đồng suy giảm nên Mỹ một lần nữa bị điêu đứng giữa đợt bùng phát sởi với 178 người bị mắc bệnh ở 17 tiểu bang. 

Theo các nhà khoa học thì cần phải xác định tỷ lệ tiêm chủng đạt bao nhiêu thì mới thiết lập được khả năng miễn dịch cộng đồng như thế nào và ảnh hưởng của mầm bệnh đến sức khỏe con người ra sao. Bệnh sởi rất dễ lây lan, khi một người nhiễm bệnh thì khả năng lây nhiễm của họ cho 12-18 người, do đó, ngưỡng bao phủ của vaccine để duy trì miễn dịch cộng đồng là khoảng 95%, có nghĩa là phải ít nhất 95% người dân được tiêm chủng đầy đủ thì mới tạo ra được miễn dịch cộng đồng. 

Tình hình bệnh sởi còn trầm trọng hơn ở Tây Phi. Cuộc khủng hoảng Ebola diễn ra ở Guinea, Sierra Leone và Liberia đã khiến việc tiêm chủng cho trẻ em ở các quốc gia này bị giảm 25% trong giai đoạn 2013 - 2014. Các chuyên gia y tế tại đây ước tính rằng sự gián đoạn trong việc tiêm chủng đã khiến cho 1,1 triệu trẻ em không được tiêm chủng trong 18 tháng qua, khiến số lượng người mắc bệnh sởi tăng cao. Các chuyên gia ước tính đã có sự bùng phát 200.000 ca mắc bệnh, con số này vượt gấp đôi so với trước khi tiêm chủng và khiến 16.000 ca tử vong.

Bệnh sởi lây lan nhanh chóng ở trẻ sơ sinh và trẻ em

Như vậy, thông qua bài viết trên, nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn có thêm nhiều thông tin hơn về miễn dịch cộng đồng cũng như vai trò của miễn dịch cộng đồng trong sức khỏe con người. Hãy thực hiện tiêm vaccine phòng chống đầy đủ để ngăn ngừa dịch bệnh xảy ra bạn nhé.

Hoàng Trang

Nguồn tổng hợp