Nghiên cứu cho thấy việc cho con bú lâu hơn thúc đẩy sự phát triển não bộ và kỹ năng tư duy

Từ lâu, các chuyên gia y tế đã khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu đời để đảm bảo sức khỏe và phát triển toàn diện. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây đã hé lộ thêm một góc nhìn khác: Khi thời gian cho con bú càng dài, não bộ của trẻ trong giai đoạn vị thành niên càng phát triển vượt trội, từ cấu trúc vỏ não cho đến khả năng tư duy linh hoạt. Những phát hiện này không chỉ củng cố thêm các khuyến nghị y tế hiện nay mà còn mở ra nhiều triển vọng về cách nuôi dưỡng trí tuệ trẻ em từ sớm, với sữa mẹ đóng vai trò then chốt ngay cả khi trẻ đã lớn hơn nhiều so với thời kỳ sơ sinh.

Vai trò của sữa mẹ trong phát triển não bộ của trẻ

Sữa mẹ từ lâu đã được biết đến là nguồn dinh dưỡng tối ưu cho trẻ trong những năm tháng đầu đời. Trong giai đoạn đầu đời, não bộ của trẻ phát triển mạnh mẽ và nhạy cảm với môi trường nuôi dưỡng. Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng sữa mẹ giúp hỗ trợ phát triển nhận thức, khả năng học hỏi và cảm xúc của trẻ nhỏ.

Tuy nhiên, một câu hỏi vẫn khiến giới khoa học quan tâm: Liệu những lợi ích về nhận thức và phát triển não bộ của sữa mẹ có kéo dài đến giai đoạn sau của cuộc đời, đặc biệt là tuổi thiếu niên hay không?

Để trả lời câu hỏi này, các nhà nghiên cứu đã thực hiện một nghiên cứu quy mô lớn kéo dài nhiều năm, sử dụng dữ liệu từ dự án Phát triển Nhận Thức và Não bộ Thiếu niên (ABCD – Adolescent Brain Cognitive Development Study) tại Hoa Kỳ. Nghiên cứu này theo dõi hơn 5.000 trẻ em từ 9–10 tuổi và phân tích mối liên hệ giữa thời gian bú mẹ và các chỉ số về não bộ cũng như tư duy.

Kết quả đã cho thấy một điểm vô cùng đáng chú ý: Thời gian bú mẹ càng dài thì càng có liên hệ tích cực đến độ dày vỏ não, diện tích bề mặt não, độ myelin hóa (tức lớp bao phủ sợi thần kinh giúp truyền tín hiệu nhanh hơn), và đặc biệt là năng lực tư duy linh hoạt, hay còn gọi là "fluid cognition".

Bú mẹ lâu hơn giúp tăng độ dày vỏ não, khả năng giải quyết vấn đề và hiệu quả truyền tín hiệu thần kinh

Trong nghiên cứu này, thời gian bú mẹ được chia thành bốn nhóm:

• Không bú mẹ;
• Bú mẹ từ 1 – 6 tháng;
• Bú mẹ từ 7 – 12 tháng;
• Bú mẹ trên 12 tháng.

Nhóm trẻ bú mẹ lâu hơn, đặc biệt là trên 12 tháng cho thấy có những khác biệt rõ rệt trong cấu trúc và chức năng não so với nhóm không bú mẹ hoặc bú mẹ ít hơn.

Tăng độ dày vỏ não và diện tích bề mặt não

Các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng việc bú mẹ lâu hơn có liên hệ với việc tăng độ dày của vỏ não và mở rộng diện tích bề mặt não ở 31 và 45 khu vực khác nhau trên tổng số 148 khu vực được quét MRI. Vỏ não đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc xử lý thông tin, học hỏi và điều khiển hành vi.

Đáng chú ý, việc gia tăng diện tích bề mặt não còn được chứng minh là trung gian giữa thời gian bú mẹ và năng lực tư duy linh hoạt. Nói cách khác, chính sự phát triển cấu trúc của não bộ đã góp phần nâng cao khả năng tư duy của trẻ ở độ tuổi lớn hơn.

Cải thiện khả năng tư duy linh hoạt

Fluid cognition là khả năng giải quyết các vấn đề mới mẻ mà không dựa vào kiến thức đã học. Trong nghiên cứu này, nhóm trẻ bú mẹ lâu hơn có điểm số cao hơn trong các bài kiểm tra về khả năng phản ứng, xử lý thông tin và ghi nhớ. Đây là một năng lực vô cùng cần thiết trong môi trường học tập hiện đại.

Điều thú vị là mối liên hệ này diễn ra theo kiểu “dose-response” nghĩa là thời gian bú mẹ càng dài thì kết quả tư duy linh hoạt càng tốt.

Ảnh hưởng đến myelin và tốc độ truyền dẫn thần kinh

Myelin là lớp vỏ bao quanh các sợi thần kinh, giúp tăng tốc độ truyền tín hiệu giữa các tế bào não. Trẻ bú mẹ lâu hơn cũng cho thấy có sự gia tăng độ myelin ở nhiều vùng não bộ, đặc biệt rõ ràng sau hai năm theo dõi. Điều này cho thấy các thành phần trong sữa mẹ có thể có vai trò lâu dài trong việc hỗ trợ phát triển não bộ cả về mặt cấu trúc và chức năng.

Ý nghĩa thực tiễn và khuyến nghị cho cha mẹ hiện đại

Kết quả nghiên cứu không chỉ là bằng chứng khoa học mà còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc gửi đến các bậc cha mẹ trong xã hội hiện đại.

Rất nhiều cha mẹ hiện nay vì điều kiện công việc, áp lực thời gian hoặc các yếu tố khách quan khác mà chuyển sang sử dụng sữa công thức. Dù sữa công thức vẫn chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu, nhưng chưa có bằng chứng nào cho thấy nó có thể thay thế hoàn toàn các lợi ích dài hạn từ sữa mẹ, đặc biệt là với sự phát triển não bộ.

Khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) rằng bạn nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho bú kết hợp ăn dặm đến 2 tuổi hoặc lâu hơn.

Nghiên cứu này một lần nữa củng cố giá trị của khuyến cáo này, khi chứng minh rằng việc bú mẹ lâu hơn có thể ảnh hưởng tích cực đến não bộ ngay cả ở tuổi thiếu niên, thời điểm có nhiều thay đổi mạnh mẽ trong cấu trúc thần kinh.

Dù kết quả nghiên cứu rất tích cực, nhưng cũng cần hiểu rằng đây là nghiên cứu quan sát, tức là không thể khẳng định mối quan hệ nhân quả một cách tuyệt đối. Các yếu tố như trình độ học vấn của cha mẹ, tình trạng sinh non, thu nhập và môi trường nuôi dưỡng cũng ảnh hưởng đến kết quả.

Điều quan trọng là cha mẹ không nên quá áp lực nếu không thể cho con bú lâu như mong muốn. Tuy nhiên, nếu có thể kéo dài thời gian cho con bú, ngay cả khi chỉ thêm vài tháng, vẫn có thể mang lại giá trị tích cực đáng kể cho sự phát triển não bộ của trẻ về lâu dài.

Một điều hứa hẹn nữa từ nghiên cứu này là khả năng tìm ra những thành phần cụ thể trong sữa mẹ có thể hỗ trợ phát triển thần kinh. Nếu thành công, điều này sẽ mở ra cơ hội ứng dụng trong y học, đặc biệt trong điều trị các rối loạn phát triển thần kinh.

Tóm lại, nghiên cứu mới này cho thấy việc cho con bú lâu hơn thúc đẩy sự phát triển não bộ và kỹ năng tư duy. Đây là một minh chứng khoa học vững chắc cho giá trị của việc nuôi con bằng sữa mẹ lâu dài, không chỉ ở những năm tháng đầu đời mà còn kéo dài đến tận tuổi thiếu niên. Nếu có thể, bạn hãy kiên trì cho con bú mẹ lâu hơn. Đó không chỉ là sự kết nối tình mẫu tử mà còn là một khoản đầu tư vô giá cho trí tuệ và tương lai của trẻ.