Nhận biết triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ, cách theo dõi và chăm sóc

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng trong thời gian ngắn. Trong đó, sốt xuất huyết nhẹ chiếm tỷ lệ lớn, thường gặp ở những người lần đầu mắc bệnh. Tuy nhiên, sốt xuất huyết nhẹ vẫn cần được theo dõi sát vì có thể chuyển biến nặng nếu chăm sóc không đúng cách. Việc nhận biết sớm triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ giúp bệnh nhân chủ động chăm sóc và điều trị, giảm nguy cơ biến chứng.

Triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ cần nhận biết sớm

Sốt xuất huyết thể nhẹ là giai đoạn đầu của bệnh, chiếm tỷ lệ lớn trong các ca ghi nhận tại Việt Nam. Triệu chứng đầu tiên thường là sốt cao đột ngột, từ 38°C đến trên 40,5°C, kéo dài liên tục 2 - 7 ngày. Bệnh nhân có thể kèm theo đau đầu, đặc biệt là vùng trán và sau hốc mắt. Cảm giác đau nhức cơ, mỏi khớp và mệt mỏi toàn thân thường xuất hiện song song.

Một số người bệnh ghi nhận biểu hiện sốt xuất huyết nhẹ là buồn nôn hoặc nôn nhẹ, làm giảm cảm giác thèm ăn. Theo Cục Y tế Dự phòng – Bộ Y tế (2023), khoảng 65 - 75% ca bệnh nhẹ có biểu hiện chán ăn, khó chịu và mệt mỏi không đặc hiệu. Phát ban da là dấu hiệu bệnh sốt xuất huyết có thể xuất hiện vào ngày thứ 3 - 5 kể từ khi khởi phát. Ban thường dạng ban xuất huyết nhỏ dưới da, không ngứa, hay gặp ở cánh tay, chân và ngực.

Một số trường hợp biểu hiện sốt xuất huyết nhẹ có thể kèm cảm giác hơi đau họng, nhưng không có dấu hiệu viêm nhiễm rõ ràng. Ở giai đoạn nhẹ nếu được chăm sóc đúng, bệnh nhân có thể hồi phục sau 7 ngày. Tuy nhiên, cần theo dõi sát để kịp thời xử lý khi chuyển nặng.

Phân biệt sốt xuất huyết nhẹ với các bệnh khác

Sốt xuất huyết nhẹ thường khởi phát với sốt cao đột ngột, đau đầu, đau sau hốc mắt, đau cơ, đau khớp, mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa và phát ban da sau vài ngày sốt. Tuy nhiên, các triệu chứng này dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như sốt virus, cảm cúm và phát ban đỏ.

Để phân biệt, cần lưu ý rằng sốt xuất huyết thường không kèm theo ho, đau họng và hắt hơi. Trong khi cảm cúm và sốt virus thường có các triệu chứng này. Ngoài ra, phát ban trong sốt xuất huyết là các chấm xuất huyết dưới da, không biến mất khi ấn. Sự khác nhau giữa sốt virus và sốt xuất huyết là phát ban do sốt virus thường biến mất khi dùng tay ấn vào.

Việc phân biệt sốt xuất huyết nhẹ với các bệnh khác và nhận biết sớm các dấu hiệu chuyển nặng là rất quan trọng để đảm bảo điều trị kịp thời và hiệu quả.

Cách chăm sóc và theo dõi sốt xuất huyết nhẹ tại nhà

Trong trường hợp các triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ, bệnh nhân cần được chăm sóc tại nhà để đẩy nhanh quá trình phục hồi. Người bệnh cần được nghỉ ngơi tuyệt đối trên giường. Việc duy trì lượng nước đầy đủ qua đường uống cũng rất quan trọng. Bệnh nhân nên ưu tiên nước oresol, nước trái cây, súp loãng hoặc nước lọc. Đặc biệt là không được tự ý truyền dịch nếu chưa có chỉ định y tế.

Về chế độ dinh dưỡng, người bệnh nên chia nhỏ bữa ăn, sử dụng thực phẩm mềm, dễ tiêu. Họ cần tránh thức ăn dầu mỡ, cay nóng hoặc khó tiêu. Bệnh nhân và người nhà cần chủ động theo dõi dấu hiệu cảnh báo chuyển nặng. Người bệnh cần được đo thân nhiệt mỗi 4 - 6 giờ và theo dõi mạch, huyết áp hàng ngày.

Khi bị sốt, người bệnh có thể dùng paracetamol (hạ sốt thông thường) theo chỉ định (10 - 15mg/kg/lần, cách mỗi 4 - 6 tiếng nếu sốt trên 38,5°C). Tuyệt đối không dùng aspirin hoặc ibuprofen vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Chườm ấm toàn thân (trán, cổ, nách, bẹn) cho người bệnh cũng là cách giúp hạ sốt tự nhiên.

Triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ chuyển nặng cần lưu ý

Triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ có thể chuyển nặng nếu không được chăm sóc đúng cách và kiểm soát kịp thời. Giai đoạn cảnh báo thường xuất hiện sau 3 - 5 ngày kể từ khi sốt. Các biểu hiện chuyển nặng bao gồm: Sốt xuất huyết chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết nhiều dưới da. Một số trường hợp, bệnh nhân có biểu hiện nôn ói liên tục, đau bụng vùng gan, lừ đừ, bứt rứt, vật vã. Người bệnh cũng có thể cảm thấy khát nhiều, tiểu ít, chân tay lạnh dù đã hạ sốt.

Để đánh giá tình trạng sốt xuất huyết nặng, xét nghiệm máu là bắt buộc. Chỉ số tiểu cầu giảm nhanh (dưới 100.000/mm³) là yếu tố cảnh báo tình trạng bệnh nghiêm trọng. Đồng thời, hematocrit (Hct) tăng cao hơn 20% so với ban đầu cho thấy tình trạng cô đặc máu. Đây là dấu hiệu sớm của sốc sốt xuất huyết do thoát huyết tương – biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh.

Theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị sốt xuất huyết Dengue của Bộ Y tế (ban hành năm 2023), các trường hợp có dấu hiệu cảnh báo cần được nhập viện để theo dõi và xử trí kịp thời. Việc trì hoãn điều trị có thể dẫn đến các biến chứng sốt xuất huyết nặng như: Suy tuần hoàn, suy tạng, đe dọa tính mạng.

Cách phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết

Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết hiệu quả mà tất cả chúng ta đều nên áp dụng:

• Thường xuyên dọn dẹp, đậy kín các vật dụng chứa nước như bể, chum, vại, thay nước bình hoa, chậu cây cảnh ít nhất một lần mỗi tuần để ngăn muỗi sinh sản.
• Ngủ trong màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem hoặc bình xịt chống muỗi, đặc biệt trong mùa mưa và khu vực có dịch.
• Dọn dẹp nhà cửa, phát quang bụi rậm, không để nước đọng quanh nhà để hạn chế nơi trú ẩn của muỗi.
• Tiêm vắc xin sốt xuất huyết là biện pháp phòng bệnh chủ động, giúp cơ thể tạo miễn dịch chống lại virus Dengue. Hiện nay, vắc xin Qdenga đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép lưu hành. Vắc xin này có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa cả 4 tuýp virus Dengue, với hiệu quả bảo vệ trên 80% và giảm hơn 90% nguy cơ nhập viện do sốt xuất huyết nặng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp vắc xin Qdenga chính hãng, nhập khẩu từ Đức. Muốn tiêm phòng sốt xuất huyết, bạn có thể đến các trung tâm tiêm chủng Long Châu trên toàn quốc.

Sốt xuất huyết nhẹ thường không gây biến chứng nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Người bệnh cần theo dõi sát các triệu chứng, nghỉ ngơi, bổ sung nước, dinh dưỡng hợp lý và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Đặc biệt, triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ diễn tiến nặng với các biểu hiện như đau bụng dữ dội, nôn nhiều, chảy máu hoặc lừ đừ, người bệnh cần đến bệnh viện ngay để được hỗ trợ y tế.