Sốc sốt xuất huyết là gì? Cơ chế của sốc sốt xuất huyết

Sốc sốt xuất huyết là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sốt xuất huyết Dengue. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về biến chứng này cũng như cơ chế bệnh sinh của chúng qua bài viết dưới đây nhé!

Sốc sốt xuất huyết là gì?

Cơ chế sốc trong sốt xuất huyết là một biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết và có tỷ lệ tử vong cao. Sốc sốt xuất huyết, hay còn gọi là sốc do sốt xuất huyết, thường xuất hiện từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 6 của quá trình bệnh. Trong 3 ngày đầu tiên, bệnh nhân thường gặp sốt cao. Tuy nhiên, khi đến ngày thứ tư, có thể xuất hiện hai tình trạng chính: Đầu tiên là giảm tiểu cầu máu gây ra xuất huyết, thứ hai là tăng tính thấm của thành mạch gây ra sự thoát mạch. Khi có sự thoát mạch quá mức, lượng huyết tương trong mạch giảm, dẫn đến nguy cơ bệnh nhân bị sốc.

Dấu hiệu sốc trong trường hợp sốt xuất huyết

Khi bệnh nhân sốt xuất huyết tiến triển thành sốc sốt xuất huyết Dengue, giai đoạn biến chứng nghiêm trọng này thường xảy ra vào ngày thứ 3 - 7 sau khi khởi phát bệnh.

Trong trường hợp sốt xuất huyết, dấu hiệu ban đầu là bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi, buồn nôn, đau vùng gan, đau bụng, tiểu ít, tay chân lạnh, vật vã hốt hoảng (đây là hội chứng choáng do xuất huyết nội tạng gây mất máu và tụt huyết áp) và trẻ nhỏ có thể có biểu hiện suy nhược và mệt mỏi.

Ở một số trường hợp sốt xuất huyết dấu hiệu nặng có thể xuất hiện các biểu hiện suy đa tạng như viêm não, viêm cơ tim, viêm gan nặng,...

Bệnh nhân cần phải được theo dõi đặc biệt để nắm bắt được những dấu hiệu cảnh báo bệnh sốt xuất huyết trở nặng. Khi thấy những dấu hiệu nghi ngờ bệnh sốt xuất huyết tiến triển thành sốc sốt xuất huyết, người bệnh cần được đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất, nếu chậm trễ có thể dẫn đến tử vong nếu như không được điều trị đúng cách và kịp thời.

Mức độ nguy hiểm của sốc do sốt xuất huyết

Sốc do sốt xuất huyết, nếu được phát hiện sớm và điều trị đầy đủ, thường dễ dàng phục hồi. Tuy nhiên, nếu không phát hiện và xử trí kịp thời, bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng sốc, với nhịp tim tăng cao và huyết áp giảm. Nếu tình trạng sốc này kéo dài, có thể tiến triển thành sốc không thể hồi phục và gây suy hại đa phủ tạng, dẫn đến tử vong. Khi biến chứng xảy ra, thời gian từ khi biến chứng xảy ra cho đến khi tử vong có thể chỉ trong khoảng 5 - 6 giờ nếu không có cấp cứu kịp thời.

Sốc do sốt xuất huyết có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, tuy nhiên, trẻ em và người cao tuổi khi mắc sốt xuất huyết có nguy cơ sốc cao hơn.

Cơ chế sốc trong sốt xuất huyết

Sự lây truyền của virus sốt xuất huyết xảy ra khi muỗi nhiễm bệnh, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus, truyền virus từ người sang người. Virus gây bệnh sốt xuất huyết được chia thành bốn tuýp huyết thanh, tuy nhiên, thực tế chúng thuộc về bốn loài khác nhau trong họ Flaviviridae và chi Flavivirus.

Nhiễm virus sốt xuất huyết có nhiều biểu hiện khác nhau. Một số trường hợp có nhiễm virus nhưng không có triệu chứng, trong khi sốt xuất huyết có triệu chứng được chia thành hai loại: Sốt xuất huyết và sốt xuất huyết Dengue. Trong số đó, sốt xuất huyết Dengue là tình trạng nghiêm trọng nhất và có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của bệnh nhân. Sốt xuất huyết Dengue và sốc sốt xuất huyết Dengue được đặc trưng bởi giảm tiểu cầu, xuất huyết và tăng tính thấm của thành mạch, dẫn đến suy giảm thể tích nội mạch và gây ra tình trạng sốc.

Cơ chế bệnh sinh của sốt xuất huyết

Cơ chế bệnh sinh của sốt xuất huyết Dengue vẫn còn nhiều khía cạnh chưa được hiểu rõ đến nay. Hiện tại, có hai giả thuyết chính được đưa ra để giải thích cơ chế bệnh sinh của bệnh sốt xuất huyết Dengue.

Giả thuyết đầu tiên liên quan đến độc tính của virus. Theo giả thuyết này, các loại virus Dengue có độc lực khác nhau, và những loại virus có độc lực mạnh sẽ gây ra những biểu hiện bệnh nặng, bao gồm sốc và xuất huyết.

Giả thuyết thứ hai liên quan đến yếu tố cơ địa của bệnh nhân. Theo giả thuyết này, sự tái nhiễm virus Dengue loại khác và phản ứng miễn dịch bệnh lý của cơ thể đóng vai trò trong việc gây ra hiện tượng sốc ở bệnh nhân mắc sốt xuất huyết Dengue. Hiện nay, giả thuyết này nhận được sự ủng hộ từ nhiều người hơn.

Các nhà khoa học đã phát hiện rằng kháng thể đối với một loại virus Dengue có phản ứng với các loại Dengue khác nhưng không thể trung hòa chúng, dẫn đến việc hình thành phức hợp giữa kháng thể và virus. Phần Fc của các kháng thể này kết hợp với các tế bào mang FcγRI- và FcγRII, dẫn đến tăng số lượng tế bào bị nhiễm virus gây sốt xuất huyết.

Hiện tượng này được gọi là sự tăng cường phụ thuộc vào kháng thể và được cho là một phần quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của sốc trong sốt xuất huyết. Mặc dù còn nhiều điều chưa được hiểu rõ, nhưng nghiên cứu về cơ chế bệnh sinh của sốt xuất huyết Dengue đang tiếp tục để mang lại những công trình mới trong việc hiểu và chống lại căn bệnh này.

Cơ chế sinh lý của sốt xuất huyết Dengue

Sốt xuất huyết Dengue có hai rối loạn cơ bản trong cơ thể:

Tăng tính thấm mạch máu: Trong sốt xuất huyết Dengue, tăng tính thấm mạch máu xảy ra do phản ứng miễn dịch của cơ thể. Virus Dengue sinh sản trong bạch cầu đơn nhân dẫn đến giải phóng các chất trung gian vận mạch như Histamin, Kinin, Serotonin, Anaphylatoxin,... và kích hoạt bổ thể. Điều này dẫn đến tăng tính thấm mạch máu và dịch từ trong mạch máu thoát ra ngoài gian bào. Kết quả là khối lượng máu lưu thông trong mạch máu giảm, dẫn đến tình trạng sốc. Khi mất 10 - 15% thể tích tuần hoàn, cơ thể con người có thể bù lại được. Khi mất 20 - 30%, tình trạng sốc xảy ra. Nếu mất 35 - 40%, huyết áp giảm xuống 0.

Rối loạn đông máu: Trong sốt xuất huyết Dengue, rối loạn đông máu xảy ra do một số nguyên nhân, bao gồm tổn thương thành mạch và tăng tính thấm mạch, giảm tiểu cầu, và giảm các yếu tố đông máu. Suy chức năng gan cũng có thể dẫn đến giảm tổng hợp các yếu tố đông máu. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để xác định rõ hơn vấn đề này.

Hai rối loạn này có thể xảy ra đồng thời ở bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue và ảnh hưởng lẫn nhau, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như xuất huyết và sốc. Tăng tính thấm mạch máu cùng với rối loạn đông máu, rối loạn chức năng cơ tim và mất nước đóng góp vào sự phát triển của sốc và có thể dẫn đến suy đa tạng. 

Sự khởi đầu của sốc trong sốt xuất huyết có thể diễn ra nhanh chóng và tiến triển không ngừng. Việc xác định cơ chế bệnh sinh của sốc trong sốt xuất huyết rất phức tạp, tuy nhiên các nhà khoa học đã biết rằng rối loạn chức năng nội mô do cytokine và các chất trung gian hóa học góp phần vào quá trình này.

Sốc sốt xuất huyết là một biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong cao. Do đó, khi người bệnh có dấu hiệu sốt xuất huyết trở nặng, người nhà nên đưa người bệnh đến các trung tâm y tế để được thăm khám và điều trị. Trường hợp tự ý điều trị và truyền dịch tại nhà có thể gây nguy hiểm cho tính mạng.

Xem thêm: Nhận biết dấu hiệu sốt xuất huyết trở nặng