Nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên là gì?

Nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên bao gồm nhiều biểu hiện ECG khác nhau, cho thấy nguy cơ cao nhồi máu cơ tim cấp. Những dạng này có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán sớm và quản lý bệnh nhân.

Tổng quan nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên

Điện tâm đồ (ECG) là công cụ quan trọng trong chẩn đoán hội chứng mạch vành cấp (ACS) và nhồi máu cơ tim (NMCT). Hàng năm, khoảng 600.000 người lần đầu gặp phải tình trạng này. Trong lâm sàng, ECG thường là xét nghiệm ban đầu giúp bác sĩ xác định bệnh và điều trị kịp thời.

Nhồi máu cơ tim ST chênh lên (STEMI) có thể nhận diện qua ECG với tiêu chuẩn chẩn đoán dựa trên đoạn ST chênh lên ít nhất 2mm ở nam hoặc 1,5mm ở nữ tại V2 - V3. ST chênh lên từ 1mm ở các chuyển đạo liền kề hoặc chi mà không kèm block nhánh trái hay phì đại thất trái cũng là dấu hiệu STEMI.

Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp NMCT đều có ST chênh lên rõ ràng. Một số bệnh nhân có tắc nghẽn động mạch vành nghiêm trọng nhưng không đạt tiêu chuẩn STEMI trên ECG, gọi là nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên (STEMI Equivalents). Việc nhận diện dấu hiệu này rất quan trọng, đặc biệt với bác sĩ cấp cứu và nội tim mạch. Đau ngực kéo dài, huyết động không ổn định cùng với thay đổi động học trên ECG có thể cảnh báo cần can thiệp mạch vành khẩn cấp, giúp giảm nguy cơ tử vong.

Các dạng nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên

Nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên là nhóm bệnh lý có ý nghĩa lâm sàng quan trọng nhưng thường bị bỏ sót trên điện tâm đồ (ECG). Các dạng NMCT này không đáp ứng đầy đủ tiêu chí chẩn đoán của STEMI nhưng vẫn đòi hỏi can thiệp mạch vành cấp cứu để hạn chế biến chứng và tử vong.

Hội chứng Wellens

Là dấu hiệu cảnh báo hẹp nặng động mạch liên thất trước (LAD) với nguy cơ cao tiến triển thành NMCT cấp. ECG đặc trưng bởi sóng T đảo ngược sâu hoặc hai pha ở V2 - V3 nhưng không có ST chênh lên.

Nhồi máu cơ tim kèm block nhánh trái (LBBB)

Khoảng 7% bệnh nhân NMCT có LBBB đi kèm, che lấp dấu hiệu đặc trưng của NMCT. Chẩn đoán dựa trên tiêu chí Sgarbossa giúp phát hiện chính xác hơn.

Hội chứng De Winter

Đây là một dạng NMCT do tắc LAD nhưng không có ST chênh lên điển hình. ECG biểu hiện sóng T cao nhọn kèm ST chênh xuống nhẹ ở chuyển đạo trước tim, cần nhận diện sớm để tránh chậm trễ điều trị.

Nhồi máu cơ tim thành dưới hoặc bên khó thấy

NMCT ở các vùng này có thể chỉ biểu hiện những thay đổi tối thiểu trên ECG, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Đặc biệt, những thay đổi nhỏ ở ST kết hợp với ST chênh xuống tương hỗ có thể là dấu hiệu quan trọng để phát hiện tình trạng thiếu máu cơ tim cấp tính.

Nhồi máu cơ tim thành sau đơn độc

Khoảng 3% NMCT xảy ra ở thành sau mà không tổn thương vùng khác. ECG có thể chỉ biểu hiện ST chênh xuống ở V1 - V3 kèm sóng T cao, cần sử dụng đạo trình bổ sung để chẩn đoán.

Sóng T tối cấp

Dấu hiệu sớm nhất của NMCT trên ECG, xuất hiện ngay sau khi tắc động mạch và nhanh chóng tiến triển thành ST chênh lên nếu không can thiệp kịp thời.

Nhồi máu cơ tim ST chênh lên không theo giải phẫu

Đây là thể NMCT hiếm gặp và dễ bị bỏ sót do ST chênh lên không theo quy luật giải phẫu thông thường. Tắc nhánh chéo đầu tiên của LAD có thể gây ST chênh lên ở aVL và V2 nhưng không liên tiếp theo mặt phẳng giải phẫu, đòi hỏi bác sĩ phải có kinh nghiệm để nhận diện.

Nhồi máu cơ tim aVR kèm ST chênh xuống lan tỏa

ST chênh lên ở aVR ≥ 1mm kèm ST chênh xuống ở ít nhất 6 đạo trình khác là dấu hiệu nghi ngờ tổn thương thân chung hoặc LAD đoạn gần, cần can thiệp ngay lập tức.

Chẩn đoán phân biệt nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên

Việc chẩn đoán phân biệt nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên gặp nhiều khó khăn do không có biểu hiện ST chênh lên rõ ràng trên điện tâm đồ và triệu chứng lâm sàng có thể không điển hình hoặc thậm chí không xuất hiện đau ngực. Một số bệnh lý cần phân biệt bao gồm thuyên tắc phổi, block nhánh phải, phì đại thất phải, phì đại thất trái, bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn, tăng áp lực nội sọ, hội chứng Brugada và rối loạn kali máu. Trong đó, phì đại thất trái trên điện tâm đồ là yếu tố dễ gây dương tính giả nhất đối với nhồi máu cơ tim, do đó cần đặc biệt thận trọng khi đánh giá.

Nhìn chung, các đặc điểm ECG của nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên có độ đặc hiệu cao trong chẩn đoán hẹp động mạch liên thất trước, ngoại trừ trường hợp NMCT thành sau đơn độc. Nhận diện sớm các dấu hiệu ECG của nhồi máu cơ tim tương đương ST chênh lên đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện bệnh nhân nguy cơ cao. Điều này giúp bác sĩ đưa ra phương án can thiệp kịp thời nhằm giảm thiểu tổn thương cơ tim và cải thiện tiên lượng cho người bệnh tốt nhất.