Nơron có chức năng gì? Vai trò của nơron với não bộ của chúng ta

Nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh, đây là phần quan trọng bậc nhất của tủy sống và não bộ. Trong não bộ ước tính có khoảng 100 tỷ nơron thần kinh. Chính nơron là thành phần thực hiện chức năng của não bộ, giúp chúng ta suy nghĩ, phát triển và vận động. Nơron có chức năng gì? Vai trò của từng loại nơron giúp ta suy nghĩ và sinh hoạt trong cuộc sống hàng ngày là gì?

Nơron là gì?

Nơron là từ có nguồn gốc từ tiếng pháp là neuron. Đây là những tế bào có chức năng cảm ứng, truyền và phát đi xung điện thần kinh từ não đi tới toàn cơ thể và thu nhận thông tin trở về não bộ. Nơron là đơn vị tế bào cơ bản hình thành nên hệ thống thần kinh, đây cũng là phần quan trọng nhất của não bộ, tủy sống cũng như toàn bộ hệ thần kinh. 

Não bộ có hai phần là chất trắng và chất xám. Chất trắng được tạo nên từ sợi nhánh và thân của nơron. Sợi trục của nơron tạo cấu thành nên chất trắng của não. Nghiên cứu ghi nhận có khoảng 100 tỷ nơron thần kinh trong não bộ của người nhưng lại chỉ chiếm khoảng 10% tổng số tế bào não. 90% còn lại của não bộ cấu tạo bởi các tế bào thần kinh đệm, hỗ trợ và bảo vệ nơron.

Cấu trúc của nơron

Tế bào thần kinh (nơron) có chứa 70 đến 80% là nước, vật chất khô có 20% lipid và 80% là protein. Thể tích của nơron vào khoảng 600 - 70.000 µm³. Nơron được tạo bởi ba cấu trúc chính: Thân tế bào, đuôi gai và sợi trục.

Thân tế bào

Thân tế bào thần kinh còn được gọi là Soma, là vùng phình to nhất của nơron. Thân tế bào có chứa các cơ quan giúp nơron hoạt động, bao gồm: Nhân tế bào, ty thể, lưới nội chất, lysosome, ribosom, bộ máy golgi, ống siêu vi, tơ thần kinh cùng các bào quan khác. 

Thân nơron cung cấp dinh dưỡng và năng lượng hoạt động cho toàn bộ nơron. Đồng thời, thân nơron đảm nhiệm chức năng chính của nơron là trung tâm tiếp nhận xung thần kinh từ tế bào khác và truyền đi tế bào tiếp theo.

Thân nơron là thành phần giúp nơron hoạt động trơn tru

Đuôi gai

Đuôi gai (Dendrite) là các nhánh ngắn phát triển từ thân nơron. Mỗi nơron thường có nhiều đuôi gai, mỗi đuôi gai lại tách ra nhiều tua nhỏ. Các tua nhỏ có chức năng tiếp nhận xung dẫn truyền thần kinh từ tế bào trước, dẫn truyền tới thân nơron. Đây còn gọi là tín hiệu hướng tâm.

Sợi trục

Sợi trục có tên tiếng anh là Axon, đây là nhánh dài nhất tách từ thân tế bào thần kinh. Mỗi Nơron thường chỉ có một sợi trục, làm nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu từ thân nơron tới tế bào tiếp theo, có thể là tế bào thần kinh hoặc tế bào của mô cơ quan. Sợi trục là sợi nhánh dài nhất, đường kính đa dạng, có thể dao động từ 0,5 tới 22 μm. 

Dọc theo sợi trục được bao bọc bởi lớp myelin, tạo từ tế bào Schwann (một loại tế bào thần kinh đệm). Lớp vỏ myelin không bao kín sợi trục mà cách đoạn từ 1,5 - 2 μm tạo thành eo Ranvie. Kết thúc sợi trục có cấu trúc đặc biệt gọi là Synapse (khớp nối thần kinh) để truyền đi tín hiệu thần kinh bằng xung điện hoặc chất dẫn truyền thần kinh.

Sợi trục dài giúp tế bào thần kinh dẫn truyền xung động thần kinh

Các loại nơron

Có hai cách phân chia nơron phổ biến. Cụ thể:

Phân loại theo hướng dẫn truyền xung thần kinh:

• Nơron ly tâm (nơron vận động): Tế bào có thân nằm trong trung ương thần kinh hoặc ở hạch thần kinh sinh dưỡng, dẫn các xung ly tâm từ não bộ và tủy sống đến các cơ quan phản ứng để tạo sự vận động hoặc hoạt động bài tiết.
• Nơron hướng tâm (nơron cảm giác): Tế bào có thân nằm bên ngoài trung ương thần kinh, dẫn xung thần kinh về trung ương thần kinh.
• Nơron trung gian (nơron liên lạc): Nơron nằm trong trung ương thần kinh, gồm các sợi hướng tâm và ly tâm, có nhiệm vụ liên lạc.

Phân loại theo chức năng:

• Nơron vận động: Kết nối với các nơron chuyển tiếp. Các nơron vận động nhận và đưa tín hiệu từ hệ thần kinh trung ương đến các cơ bắp.
• Nơron cảm giác: Mang tín hiệu từ các giác quan đến não và tủy sống.
• Nơron chuyển tiếp: Mang thông điệp từ một phần của hệ thần kinh trung ương.

Ba loại nơron thực hiện chức năng riêng biệt giúp ta vận động và thích nghi

Nơron có chức năng gì?

Chức năng quan trọng nhất của nơron là dẫn truyền xung động thần kinh dưới dạng tín hiệu hóa học học xung điện. Từ đó, nơron giúp não bộ điều khiển, kiểm soát và điều hòa phối hợp hoạt động của mọi cơ quan trong cơ thể. Đồng thời, thu nhận tín hiệu từ bên ngoài môi trường giúp cơ thể thích nghi.

Nơron cảm giác

Theo phân loại chức năng, tế bào thần kinh cảm giác giúp bạn cảm nhận các giác quan, bao gồm ngửi, nghe, nhìn, nếm và cảm nhận đụng chạm. Đồng thời, nơron cảm giác được kích thích bởi các yếu tố từ bên ngoài môi trường như âm thanh, nhiệt độ, ánh sáng, mùi vị, cảm ứng… 

Chính điều này sẽ giúp bạn tránh được nguy hiểm từ bên ngoài môi trường. Ví dụ như khi bạn chạm tay vào bình nước đang sôi, từ các đầu ngón tay sẽ cảm nhận được nhiệt độ nóng và gửi tín hiệu về não. Từ đó, não sẽ thực hiện phản xạ là rụt tay lại, tránh để tay bị bỏng.

Nơron có chức năng gì không phải ai cũng biết

Nơron vận động

Như tên gọi, tế bào thần kinh vận động giúp chuyển tín hiệu từ não bộ và tủy sống tới các cơ quan và tứ chi, giúp bạn vận động, sinh hoạt. Việc vận động bao gồm cả vận động tự chủ như ăn, nói chuyện, đi lại… và vận động không tự chủ như quả tim đập, dạ dày co bóp thức ăn… trong khi ta không ý thức.

Có hai loại nơron vận động là tế bào thần kinh dưới và trên. Tế bào thần kinh dưới sẽ đảm nhận việc dẫn truyền tín hiệu từ tủy sống tới cơ quan vận động. Tế bào thần kinh trên giúp truyền tín hiệu giữa tủy sống và não bộ.

Nơron vận động giúp ta vui đùa, chạy nhảy

Nơron trung gian

Nơron trung gian hay còn gọi là tế bào thần kinh liên lạc. Đây là loại tế bào thần kinh phổ biến nhất, chúng truyền tín hiệu từ nơron cảm giác tới nơron vận động, đồng thời vận chuyển qua lại giữa các nơron trung gian. Từ đó, nơron trung gian trở thành cầu nối, tạo thành các mạng mạch phức tạp giúp bạn phản ứng với kích thích từ bên ngoài.

Trên đây là bài viết của nhà thuốc Long Châu về câu hỏi “Nơron có chức năng gì”. Hy vọng với bài viết, bạn có thể biết được những thông tin cơ bản về chủ đề này. Nơron là thành phần cấu trúc cơ bản và cũng là quan trọng nhất của hệ thần kinh. Nơron có cấu trúc ba phần bao gồm phần thân, sợi trục và các sợi nhánh. Nơron thực hiện chức năng dẫn truyền xung điện thần kinh từ não bộ tới các bó cơ giúp ta vận động và thực hiện những chức năng cơ bản. Nơron cũng đón tín hiệu từ môi trường về não giúp ta phản ứng và thích nghi với môi trường.

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp