Ozempic® khác gì insulin? Hiểu đúng để tránh nhầm lẫn nguy hiểm

Trong việc điều trị đái tháo đường type 2, có nhiều loại thuốc tiêm dưới da đang được sử dụng nhằm giúp kiểm soát đường huyết, trong đó nổi bật là Ozempic® (hoạt chất Semaglutide) và các chế phẩm insulin. Mặc dù đều được tiêm dưới da, insulin và Ozempic® khác nhau hoàn toàn về bản chất, cơ chế tác dụng và vai trò trong điều trị. Hiểu đúng sự khác biệt giữa hai loại thuốc này sẽ giúp người bệnh sử dụng đúng chỉ định, tránh nhầm lẫn và nâng cao hiệu quả kiểm soát đường huyết một cách an toàn.

Sự khác nhau giữa Ozempic® và insulin là gì?

Mặc dù cả Ozempic® và các loại bút tiêm insulin như đều được sử dụng trong điều trị đái tháo đường type 2, hai loại thuốc này khác biệt hoàn toàn về bản chất, cơ chế tác dụng và cách kiểm soát đường huyết. Ngoài ra, cần lưu ý rằng insulin là liệu pháp thiết yếu trong điều trị đái tháo đường type 1.

Insulin là một hormone do tuyến tụy sản xuất, đóng vai trò then chốt trong việc giúp glucose di chuyển từ máu vào tế bào, từ đó làm giảm lượng đường huyết. Khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc sử dụng insulin không hiệu quả (tình trạng đề kháng insulin), việc tiêm insulin từ bên ngoài là cần thiết để duy trì mức glucose trong giới hạn an toàn. Insulin hoạt động độc lập với nồng độ đường huyết hiện tại, vì vậy nếu không kiểm soát đúng liều hoặc thời điểm sử dụng, người bệnh dễ bị hạ đường huyết. Một số chế phẩm insulin thường dùng trong thực hành lâm sàng bao gồm: Mixtard 30 FlexPen® (insulin human biphasic 30/70), Novorapid® (insulin aspart)...

Ngược lại, Semaglutide - thành phần chính trong bút tiêm Ozempic® thuộc nhóm đồng vận thụ thể GLP‑1 (GLP‑1 receptor agonist). Thuốc này mô phỏng hoạt động của hormon GLP‑1 tự nhiên trong cơ thể:

• Kích thích tuyến tụy tiết insulin nội sinh khi đường huyết tăng cao, giúp hạ glucose một cách sinh lý, tránh gây hạ đường huyết khi đói.
• Làm chậm tốc độ làm rỗng dạ dày, giúp kiểm soát đường huyết sau ăn hiệu quả hơn.
• Giảm tiết glucagon, hormone có tác dụng ngược với insulin.
• Tác động lên trung khu thần kinh, giúp giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ giảm cân ở người thừa cân, béo phì.

Tóm lại, insulin là sự bổ sung insulin từ bên ngoài để thay thế lượng thiếu hụt, trong khi Semaglutide - thành phần chính trong bút tiêm Ozempic® hoạt động bằng cách hỗ trợ cơ thể tự điều tiết insulin một cách tối ưu hơn, thông qua nhiều cơ chế phối hợp và phụ thuộc mức đường huyết. Sự khác biệt này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị mà còn quyết định đến chỉ định, thời điểm sử dụng và nguy cơ biến chứng của từng loại thuốc.

Ozempic® có thể thay thế insulin được không?

Mặc dù Ozempic® đem lại nhiều lợi ích trong điều trị đái tháo đường type 2, thuốc này không thể thay thế insulin trong những trường hợp cơ thể không còn khả năng tự sản xuất insulin. Điều này thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường type 1, khi các tế bào beta của tuyến tụy đã bị phá hủy hoàn toàn, hoặc ở giai đoạn muộn của đái tháo đường type 2, khi chức năng tuyến tụy đã suy giảm nghiêm trọng và không còn đáp ứng hiệu quả với glucose trong máu.

Trong những tình huống này, việc bổ sung insulin từ bên ngoài là cần thiết và không thể thay thế bằng các thuốc kích thích tiết insulin như Ozempic®. Nếu người bệnh tự ý ngừng insulin và chuyển sang Ozempic® mà không có chỉ định của bác sĩ, nguy cơ mất kiểm soát đường huyết, nhiễm toan ceton và các biến chứng cấp tính nghiêm trọng là rất cao.

Những ưu điểm nổi bật của Ozempic® trong điều trị đái tháo đường type 2

Mặc dù insulin đóng vai trò thiết yếu trong điều trị đái tháo đường, đặc biệt ở những giai đoạn muộn, thì Semaglutide - thành phần chính trong bút tiêm Ozempic® đang ngày càng được ưu tiên sử dụng sớm nhờ một số ưu điểm vượt trội hơn insulin trong nhiều khía cạnh. Dưới đây là những điểm nổi bật:

Nguy cơ hạ đường huyết thấp

Một trong những ưu điểm quan trọng của Ozempic® là cơ chế phụ thuộc glucose. Thuốc chỉ kích thích tuyến tụy tiết insulin khi đường huyết tăng cao, nên ít gây hạ đường huyết khi đói. Trong khi đó, insulin – do tác động trực tiếp, không phụ thuộc glucose có thể gây hạ đường huyết nếu dùng sai liều, ăn uống thất thường hoặc tăng hoạt động thể lực.

Hỗ trợ giảm cân

Khác với insulin, vốn thường liên quan đến tăng cân do thúc đẩy tích lũy glucose trong mô mỡ, Ozempic® có khả năng giảm cảm giác thèm ăn, làm chậm tiêu hóa, giúp giảm cân hoặc ổn định cân nặng. Điều này đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân đái tháo đường type 2 kèm thừa cân hoặc béo phì – nhóm bệnh nhân rất phổ biến hiện nay.

Tần suất tiêm ít hơn

Ozempic® chỉ cần tiêm một lần mỗi tuần, trong khi nhiều loại insulin yêu cầu tiêm hàng ngày, thậm chí nhiều lần mỗi ngày. Việc giảm số lần tiêm không chỉ giúp tăng tuân thủ điều trị mà còn làm giảm gánh nặng tâm lý cho người bệnh, đặc biệt với những người sợ tiêm hoặc có công việc bận rộn.

Lợi ích tim mạch được ghi nhận

Các nghiên cứu lớn như SUSTAIN-6 đã cho thấy Ozempic® có thể giảm nguy cơ các biến cố tim mạch lớn (MACE) ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 có nguy cơ tim mạch cao.

Khác với một số thuốc nhóm GLP‑1 như semaglutide có dữ liệu chứng minh giảm biến cố tim mạch (MACE) ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 có bệnh tim mạch kèm theo, các thử nghiệm lớn với insulin nền cho thấy tác động trung tính – không làm tăng nhưng cũng không rõ ràng làm giảm MACE. Vì vậy cần đánh giá riêng từng bệnh nhân khi lựa chọn liệu pháp.

Hiệu quả trong giai đoạn đầu của bệnh

Đối với người bệnh type 2 còn khả năng tiết insulin, Ozempic® có thể kiểm soát đường huyết hiệu quả mà chưa cần dùng đến insulin, đồng thời mang lại lợi ích chuyển hóa (giảm cân, giảm mỡ nội tạng). Nhờ đó, thuốc giúp trì hoãn việc phải dùng insulin – vốn đi kèm với nhiều yêu cầu về theo dõi, điều chỉnh liều và nguy cơ biến chứng.

Do đó, quyết định sử dụng Ozempic®, insulin hay phối hợp cả hai cần được đánh giá kỹ lưỡng bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết, dựa trên tình trạng chức năng tụy, mức độ kiểm soát đường huyết và đặc điểm lâm sàng của từng bệnh nhân.

Tóm lại, Ozempic® khác gì insulin? Ozempic® và insulin đều là thuốc tiêm dưới da dùng trong điều trị đái tháo đường type 2, nhưng chúng khác nhau hoàn toàn về bản chất, cách hoạt động trong cơ thể và vai trò điều trị. Hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp người bệnh tránh nhầm lẫn, mà còn hỗ trợ bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và an toàn nhất.

Ozempic® không phải là insulin, và không thể thay thế insulin trong mọi trường hợp. Tuy nhiên, ở giai đoạn sớm hoặc trung bình của bệnh, Ozempic® có thể mang lại nhiều lợi ích như giảm nguy cơ hạ đường huyết, hỗ trợ giảm cân và giúp bảo vệ tim mạch. Việc lựa chọn sử dụng Ozempic®, insulin hay kết hợp cả hai cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, dựa trên đánh giá cá nhân hóa cho từng người bệnh.