Phác đồ điều trị viêm mũi xoang ở trẻ em

Trẻ nhỏ với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện rất dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên, trong đó viêm mũi xoang là tình trạng không hiếm gặp. Tuy nhiên, do triệu chứng ở trẻ thường không rõ ràng như người lớn nên dễ bị bỏ sót hoặc điều trị chưa đúng cách. Vì vậy, hiểu rõ phác đồ điều trị viêm xoang ở trẻ em là điều cần thiết giúp cha mẹ đồng hành hiệu quả cùng bác sĩ, từ đó cải thiện nhanh chóng tình trạng bệnh và ngăn ngừa biến chứng về lâu dài.

Triệu chứng viêm xoang ở trẻ em

Không giống như người lớn, hệ thống xoang của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện khi mới chào đời. Lúc sinh ra, trẻ chỉ có xoang sàng, nằm ở vị trí giữa hai hốc mắt và ngay dưới trán. Các xoang khác phát triển dần theo độ tuổi: Xoang hàm thường hình thành khi trẻ được khoảng 3 – 4 tuổi, còn xoang bướm và xoang trán thường chỉ xuất hiện rõ rệt từ 7 – 8 tuổi trở đi. Chính vì vậy, cấu trúc xoang ở trẻ nhỏ rất nhỏ và chưa hoàn chỉnh, khiến cho biểu hiện của bệnh viêm xoang ở trẻ không điển hình như người lớn. Thêm vào đó, trẻ còn chưa đủ khả năng diễn tả cảm giác và triệu chứng một cách rõ ràng, gây khó khăn trong việc phát hiện và chẩn đoán bệnh sớm.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu sau một đợt cảm cúm hoặc viêm đường hô hấp trên kéo dài hơn một tuần, trẻ vẫn có những biểu hiện bất thường như: Sốt nhẹ kéo dài, chảy nước mũi đặc có màu vàng hoặc xanh kèm mùi hôi, ho nhiều về đêm, dễ bị nôn ói, thở khò khè hoặc khó thở do nghẹt mũi. Ngoài ra, trẻ cũng có thể ngủ ngáy, hay quấy khóc, ngủ không yên giấc, hơi thở có mùi, vùng mắt xuất hiện quầng thâm, cơ thể uể oải. Với trẻ lớn hơn, các biểu hiện có thể rõ ràng hơn như: đau đầu, cảm giác nặng vùng mặt, phù nề quanh mắt, đau răng, hay khó chịu vùng trán và má.

Dựa vào thời gian tiến triển, viêm xoang ở trẻ em được chia thành 3 thể chính:

• Viêm xoang cấp tính: Kéo dài dưới 4 tuần.
• Viêm xoang bán cấp: Tồn tại trong khoảng 4 – 8 tuần.
• Viêm xoang mạn tính: Triệu chứng kéo dài trên 8 – 12 tuần, dù đã điều trị nhưng không thuyên giảm.

Ở thể mạn tính, triệu chứng thường âm ỉ và không quá rầm rộ: trẻ có thể sốt nhẹ từng đợt, ho dai dẳng, giọng khàn, nghẹt mũi, ù tai, mất khứu giác và chảy mũi kéo dài. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp và chất lượng cuộc sống của trẻ.

Những biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm xoang ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời

Viêm xoang ở trẻ em tưởng chừng như là một bệnh lý tai mũi họng phổ biến và có thể kiểm soát dễ dàng. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, đúng cách, bệnh có thể tiến triển phức tạp và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Một trong những biến chứng thường gặp nhất là viêm họng mạn tính, viêm tai giữa ứ dịch và hình thành polyp mũi. Tình trạng viêm kéo dài khiến dịch tiết chảy ngược xuống họng, gây kích ứng niêm mạc và làm tổn thương tai – mũi – họng. Polyp mũi cũng là hậu quả của viêm mũi xoang kéo dài, gây nghẹt mũi, ảnh hưởng đến khả năng hô hấp và khứu giác của trẻ.

Đường hô hấp dưới cũng dễ bị ảnh hưởng khi viêm xoang không được điều trị triệt để. Trẻ có nguy cơ mắc viêm phế quản mạn tính, hen suyễn hoặc ho kéo dài không dứt. Việc thở khó và thiếu oxy liên tục không chỉ khiến trẻ mệt mỏi, ngủ kém mà còn ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ.

Đáng lo ngại hơn, viêm xoang kéo dài có thể dẫn đến các biến chứng liên quan đến mắt như: viêm dây thần kinh thị giác, viêm tấy ổ mắt, viêm mí mắt hoặc viêm túi lệ. Những tình trạng này không chỉ gây đau nhức, sưng đỏ vùng quanh mắt mà còn đe dọa đến thị lực nếu không xử lý kịp thời.

Ở mức độ nghiêm trọng hơn, viêm xoang ở trẻ còn có thể lan đến xương, gây viêm cốt tủy xương, hoặc lan theo đường máu gây viêm tắc tĩnh mạch hang một tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.

Đặc biệt, những biến chứng nguy hiểm nhất của viêm xoang là khi vi khuẩn xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây ra viêm màng não, viêm não, hoặc áp xe não. Những biến chứng này rất nặng nề, có thể gây di chứng thần kinh lâu dài hoặc thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Vì vậy, cha mẹ tuyệt đối không nên chủ quan với các triệu chứng viêm xoang ở trẻ. Việc theo dõi sát sao, đưa trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa và tuân thủ điều trị là cách tốt nhất để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm nói trên.

Phác đồ điều trị viêm mũi xoang ở trẻ em

Điều trị viêm mũi xoang ở trẻ em cần được thực hiện một cách khoa học, có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ chuyên khoa. Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, mức độ viêm nhiễm, thời gian khởi phát và tần suất tái phát mà phương pháp điều trị sẽ được cá nhân hóa để đạt hiệu quả cao nhất.

Đối với trường hợp viêm xoang cấp tính, thời gian điều trị thường kéo dài khoảng 1 – 2 tuần. Với viêm xoang mạn tính, quá trình điều trị có thể lâu hơn, kéo dài từ 4 – 6 tuần, thậm chí nhiều hơn nếu trẻ có các yếu tố nguy cơ đi kèm. Ngoài ra, điều trị cũng cần kết hợp loại bỏ hoặc kiểm soát các nguyên nhân góp phần làm bệnh tái phát như: trào ngược dạ dày thực quản, dị ứng với bụi, phấn hoa hoặc thức ăn, hoặc các bất thường về cấu trúc mũi như vách ngăn lệch, cuốn mũi phì đại…

Trong đa số các trường hợp, viêm mũi xoang ở trẻ sẽ được điều trị nội khoa là chủ yếu. Bác sĩ sẽ kê toa những loại thuốc phù hợp như:

• Thuốc kháng sinh: Dùng khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn rõ ràng, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Thuốc kháng viêm, giảm phù nề niêm mạc xoang: Hỗ trợ thông thoáng đường dẫn lưu.
• Thuốc kháng histamin (chống dị ứng): Dùng khi có yếu tố dị ứng kèm theo.
• Dung dịch rửa mũi, nước muối sinh lý: Giúp làm sạch chất nhầy, giảm bít tắc mũi xoang, đồng thời hỗ trợ quá trình dẫn lưu mủ dịch hiệu quả hơn.

Phẫu thuật xoang ở trẻ em thường rất hạn chế và chỉ được đặt ra trong những trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như: Bệnh kéo dài không cải thiện sau điều trị nội khoa đầy đủ, viêm tái phát liên tục gây ảnh hưởng đến sức khỏe, học tập và chất lượng sống của trẻ.

Việc điều trị cần được thực hiện dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ tai mũi họng, đồng thời cha mẹ cần kiên trì tuân thủ phác đồ và chăm sóc trẻ đúng cách tại nhà để đạt hiệu quả lâu dài, ngăn ngừa tái phát và biến chứng.

Việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị viêm xoang ở trẻ em không chỉ giúp rút ngắn thời gian điều trị mà còn ngăn chặn được những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Bên cạnh việc dùng thuốc đúng theo chỉ định, cha mẹ cũng cần chú ý đến chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng và vệ sinh mũi hằng ngày cho trẻ. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa trẻ đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe hô hấp cũng như sự phát triển toàn diện của con yêu.