Thất dụng là gì? Nguyên nhân và biểu hiện của thất dụng

Thất dụng là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và khá phổ biến, đòi hỏi sự quan tâm và hiểu biết sâu rộng về những nguyên nhân và hậu quả của nó. Tình trạng này không chỉ là kết quả của sự suy giảm cơ bắp và sức mạnh vật lý mà còn phản ánh mức độ hoạt động thường xuyên của cơ thể và tâm trí. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm thất dụng là gì cũng như một số vấn đề liên quan.

Thất dụng là gì? Tác nhân gây nên thất dụng

Thất dụng là tình trạng bị rối loạn chức năng thần kinh mà người bệnh không thể thực hiện các động tác có chủ đích mà họ trước đây đã biết và có khả năng thực hiện, dù thể lực cho phép và có mong muốn. Tình trạng này thường là kết quả của tổn thương não, đặc biệt là ở vùng vỏ não. Dưới đây là một số tác nhân gây nên thất dụng ở người bệnh:

• Chấn thương sọ não: Các chấn thương sọ não nghiêm trọng như tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động, có thể gây ra thất dụng nếu làm tổn thương các bộ phận não quan trọng.
• Bệnh lý não mạn tính: Các bệnh lý như bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương cũng có thể dẫn đến thất dụng.
• Các khối u trong não: Các khối u trong não bao gồm cả u não ác tính và u não lành tính, có thể gây ra áp lực lên các khu vực não liên quan đến ngôn ngữ và dẫn đến thất dụng.
• Đột quỵ: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của thất dụng. Đột quỵ xảy ra khi một phần của não không nhận được đủ máu, dẫn đến tổn thương não và mất chức năng.

Những biểu hiện của thất dụng

Những biểu hiện của thất dụng là những dấu hiệu rõ ràng của sự thay đổi đột ngột trong khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của một người. Khi một cá nhân trải qua thất dụng, những khó khăn trong việc hiểu, nói, viết hoặc đọc có thể trở thành trở ngại và gây ra những tác động lớn đến cuộc sống hàng ngày của họ. Sau đây là một số biểu hiện của thất dụng mà chúng ta cần biết.

Khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ

Người bị thất dụng có thể gặp khó khăn trong việc hiểu từ ngữ, cụm từ hoặc ý nghĩa của câu. Họ có thể gặp vấn đề trong việc nhận biết âm thanh hoặc từ ngữ, đặc biệt khi ngôn từ trừu tượng hoặc phức tạp.

Mất khả năng diễn đạt

Người bị thất dụng thường gặp khó khăn trong việc tạo ra câu tròn, ý nghĩa, không thể diễn đạt ý nghĩa của mình một cách chính xác. Ngoài ra, họ có thể sử dụng sai từ hoặc không thể tìm ra từ phù hợp để diễn đạt ý của mình.

Gặp trở ngại trong đọc và viết

Người bị thất dụng gặp khó khăn trong việc đọc hoặc viết. Họ có thể không thể nhận diện chữ cái, không thể viết được những câu đơn giản. Bên cạnh đó, người bệnh có thể mất khả năng kết hợp các từ lại với nhau để hiểu ý của một đoạn văn.

Mất khả năng nhận biết đối tượng

Một số người bị thất dụng có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết các đối tượng quen thuộc hoặc không thể gọi tên chúng, gặp khó khăn trong việc nhận diện khuôn mặt của người khác kể cả những người thân quen, biểu hiện này cũng cho thấy người bệnh mắc hội chứng quên mặt. Họ không thể nhận ra khuôn mặt của bạn bè, người thân, thậm chí là bản thân mình.

Chẩn đoán và khắc phục thất dụng

Chẩn đoán và khắc phục thất dụng là hai khía cạnh quan trọng trong việc quản lý và điều trị cho những người bị ảnh hưởng bởi tình trạng này. Chẩn đoán đúng và sớm triệu chứng thất dụng là vô cùng quan trọng để bắt đầu quá trình khắc phục và điều trị một cách hiệu quả. Tuy nhiên, cả hai quá trình này đều đòi hỏi sự hợp tác giữa nhiều chuyên gia.

Chẩn đoán thất dụng thường được đặt dựa trên một loạt các phương pháp đánh giá như bác sĩ sẽ thực hiện các trắc nghiệm để đánh giá khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của người bệnh. Các trắc nghiệm này thường bao gồm các bài kiểm tra về hiểu ngôn ngữ và khả năng giao tiếp hoặc các phương pháp chụp hình ảnh như CT (Computed Tomography) hoặc MRI (Magnetic Resonance Imaging) có thể được sử dụng để xác định vị trí và mức độ tổn thương não, giúp xác định nguyên nhân của thất dụng,... Sau khi bệnh nhân đã được các chuyên gia chẩn đoán, bước tiếp theo bệnh nhân sẽ được điều trị thất dụng bằng cách:

• Sử dụng các phương tiện trợ giúp ngôn ngữ như sách nói, ứng dụng di động, hoặc thiết bị đọc văn bản có thể giúp người bị thất dụng tiếp cận thông tin một cách dễ dàng hơn.
• Tham gia các chương trình phục hồi ngôn ngữ có thể bao gồm việc luyện tập từ vựng, ngữ pháp, và kỹ năng giao tiếp. Các bài tập thường được thiết kế để cải thiện khả năng ngôn ngữ và giao tiếp một cách dần dần.
• Hỗ trợ tâm lý và xã hội từ gia đình, bạn bè và cộng đồng có thể rất quan trọng đối với người bị thất dụng. Việc hỗ trợ và khích lệ họ trong quá trình phục hồi có thể giúp trở nên tự tin hơn.

Thất dụng tạo ra những thách thức lớn đối với người bệnh và gia đình của họ. Tuy nhiên, thông qua việc thăm khám và điều trị y tế, sử dụng các phương tiện trợ giúp ngôn ngữ, tập trung vào việc phục hồi và tạo điều kiện thuận lợi, người bị thất dụng có thể vượt qua khó khăn và tái hòa nhập vào cuộc sống hàng ngày một cách tích cực. Hy vọng bài viết này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề thất dụng cũng như một số vấn đề liên quan.