Tìm hiểu về thắt động mạch cảnh ngoài

Khi cơ thể có những vết thương nghiêm trọng ở vùng cổ, ảnh hưởng đến động mạch và máu chảy không cầm được, phương pháp khả quan nhất để cầm máu hiệu quả là thắt động mạch cảnh ngoài. Khi này, phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện. 

Chỉ định thắt động mạch cảnh ngoài

Phẫu thuật thực hiện thắt động mạch cảnh ngoài được chỉ định trong những trường hợp như:

• Vết thương nặng ở động mạch hoặc vùng đầu, mặt, cổ.
• Chảy máu mũi hoặc chảy máu sau khi phẫu thuật amidan kéo dài không cầm máu được thì cần thắt động mạch cảnh ngoài để cầm máu nhanh chóng, hiệu quả hơn.
• Thắt dự phòng chảy máu ồ ạt trong trường hợp phẫu thuật lớn ở vùng mặt, đầu cổ như phẫu thuật cắt xương hàm trên, phẫu thuật cắt ung thư lưỡi, phẫu thuật ung thư tuyến tai hoặc u xơ vòm mũi họng,... 

Đa phần trường hợp cần sử dụng phương pháp thắt động mạch cảnh ngoài đều liên quan đến mạch máu ở cùng cổ, mặt và đầu bởi đây là mạch máu chính dẫn máu, oxy và dưỡng chất đến nuôi dưỡng các vùng cơ quan này. 

Chuẩn bị phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài

Trước khi chính thức tiến hành thắt động mạch cảnh ngoài, hồ sơ bệnh nhân cần đầy đủ các bước xét nghiệm cần thiết, cơ bản, có đủ phim chụp cổ nghiêng và nếu thực hiện được siêu âm thì càng tốt. 

Quy trình chuẩn bị thực hiện phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài căn bản bệnh nhân không cần chuẩn bị bất cứ dụng cụ, vật dụng nào. Nếu được, bạn hãy giữ tâm trạng thoải mái và phối hợp hoàn toàn theo những hướng dẫn từ bác sĩ. 

Người trực tiếp thắt động mạch cảnh ngoài là bác sĩ có chuyên môn cao về huyết học, chuyên khoa cấp I tai mũi họng và có nhiều kinh nghiệm trong phương pháp phẫu thuật này. Trong quá trình phẫu thuật cần có một số phẫu thuật viên khác để hỗ trợ bác sĩ chính làm việc hiệu quả hơn. 

Về mặt phương tiện thực hiện thắt động mạch cảnh ngoài gồm có những vật dụng, dụng cụ y tế cụ thể gồm 1 dao mổ thường, 10 kìm Kocher, 1 kìm phẫu tích có răng, 1 không kìm phẫu tích không răng, 1 thông lòng máng, kìm luồn chỉ, 2 banh Farabeuf, 1 kìm cặp kim và kim, 3 kìm cặp khăn mổ, 1 cái kéo thẳng, 1 kéo dài cong, 1 kìm Kocher dài khoảng 20cm và cuối cùng là chỉ khâu. 

Như đã nói ở trên, người bệnh khi thực hiện thắt động mạch cảnh ngoài không cần chuẩn bị gì nhiều. Khi thực hiện phẫu thuật, bệnh nhân sẽ nhanh chóng được chuẩn bị hồi sức tích cực và truyền máu. Tùy vào trường hợp cụ thể, khi người bệnh chưa mất quá nhiều máu, bác sĩ có thể tiêm bắp dolargan 0.10, pipolphen 0.05 và 2 ống atropin 1/4mg. 

Quy trình thắt động mạch cảnh ngoài

Trước hết, bác sĩ thực hiện gây tê cho bệnh nhân bằng thuốc gây tê xylocain 1% dọc theo đường bờ trước của phần cơ ức - đòn - chũm dài khoảng 10cm. Khi này, bệnh nhân được đặt nằm ngửa trên bàn phẫu thuật, dưới vai có độn gối và quay mặt ngược lại với bên cần mổ. 

Quy trình thắt động mạch cảnh ngoài cụ thể gồm có 5 thì khác nhau là:

Thì 1: Tiến hành rạch da và gân cổ

• Bác sĩ thực hiện rạch da dài khoảng 8cm, bắt nguồn từ vị trí ngang góc hàm dưới và cách góc hàm cỡ 1cm. 
• Đường rạch chạy dài dọc theo bờ trước của cơ ức - đòn - chũm đến khoảng gần ngang tầm với sụn nhẫn. 
• Sau nhát đầu rạch da, bác sĩ tiến hành rạch dưới da, rạch phần cơ và mỡ bám vào da. 
• Nhát dao mổ thứ 2 là cắt cân cổ nông dọc theo ức - đòn - chũm. 
• Trong trường hợp gặp tĩnh mạch ngoài cần cặp buộc lại. 

Thì 2: Tìm tam giác Farabeuf ở cổ

• Bắt đầu bằng việc kéo cơ ức - đòn - chũm ra phía ngoài để tiến hành bóc nhẹ máng cảnh. 
• Tam giác Farabeuf lúc này được xác định thông qua mạch cảnh trong, thân tĩnh mạch giáp gần với lưỡi và dây thần kinh số 12. 

Thì 3: Tìm động mạch cảnh ngoài 

• Việc tìm để thắt động mạch cảnh ngoài gồm có 2 quy chuẩn là động mạch cảnh ngoài ở trong động mạch cảnh trong ở ngoài. 
• Nhận biết động mạch cảnh ngoài qua đặc điểm có nhiều phân nhánh. 

Thì 4: Phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài

• Bác sĩ tiêm novocain vào bao cảnh ở ngang góc với nhị diện nằm giữa vị trí động mạch cảnh ngoài và động mạch cảnh trong để kích thích thể cảnh. 
• Dùng kẹp phẫu thuật chuyên dụng luồn chỉ vào, thường là chỉ vicryl hoặc chỉ perlon. 
• Tiến hành thắt động mạch cảnh ngoài ở vị trí trên chỗ phân chia động mạch cảnh khoảng 1 - 2cm.
• Chọn lọc từng nhánh riêng là giáp, lưỡi hoặc mật.

Thì 5: Khâu vết thương

• Bác sĩ sử dụng chỉ catgut để buộc các mạch nhỏ đã cặp vào, đồng thời khâu phục hồi 2 lớp trong và lớp ngoài bằng chỉ lanh hoặc chỉ nilon. 

Theo dõi tai biến hậu phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài

Phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài không phải cuộc phẫu thuật quá nghiêm trọng hay mất nhiều thời gian, không gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe bệnh nhân nhưng việc chăm sóc, theo dõi biến chứng hậu phẫu vẫn cần được chú trọng. 

Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân thắt động mạch cảnh ngoài cần được thay băng 3 lần/ngày và khoảng 1 tuần hậu phẫu là có thể cắt chỉ. Tuy chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ nhưng những tai biến sau khi thắt động mạch cảnh ngoài vẫn có khả năng xảy ra như:

• Nghẽn mạch máu não do sự di chuyển cục máu đông từ mạch cảnh lên não bộ. 
• Phản xạ quá mạnh của xoang cảnh sẽ gây tai biến chóng mặt, điếc vùng bên hoặc mặt tái xanh. Biến chứng này khá nguy hiểm, có thể tiêm xylocain sẽ khỏi nhưng cũng có khả năng tử vong cao. 
• Biến chứng ở não sau khi phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài cũng khá nguy hiểm, có thể kể đến như liệt nửa người, mất ngôn ngữ,... 
• Khi thực hiện thắt 2 bên động mạch cảnh ngoài, nếu phẫu thuật thành công thì không sao nhưng nếu thất bại, người bệnh cũng có nguy cơ biến chứng người tái nhợt, tử vong nhanh chóng sau khi phẫu thuật vài tiếng. 

Hy vọng tất cả những chia sẻ trên đây từ Nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn hiểu hơn về thắt động mạch cảnh ngoài và những biến chứng có thể gặp. Trong trường hợp cần cầm máu gấp thì đây là biện pháp cuối cùng được sử dụng bởi khả năng gây biến chứng tử vong khá cao. 

Hồng Nhung

Nguồn tham khảo: vinmec.com