Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội kéo dài ảnh hưởng sức khỏe người dân như thế nào?

Hiện tượng nghịch nhiệt, lặng gió và sự chênh lệch mạnh giữa nhiệt độ ngày - đêm khiến bụi mịn tích tụ ở tầng thấp. Đây cũng là thời điểm Hà Nội bước vào mùa ô nhiễm thường kéo dài từ tháng 10 đến tháng 3, đòi hỏi người dân phải chú ý hơn đến các thông tin cảnh báo chất lượng không khí.

Tình hình ô nhiễm không khí ở Hà Nội

Những ngày gần đây, Hà Nội liên tục xuất hiện trong nhóm thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) nhiều thời điểm vượt ngưỡng xấu lên rất xấu, nồng độ bụi mịn PM2.5 cao gấp nhiều lần khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Nhiều người nhầm bầu trời xám đặc là sương mù, nhưng thực tế đó là lớp bụi tích tụ dày đặc.

Tình trạng ô nhiễm khiến người dân cảm thấy đau đầu, khô mắt, khó thở hoặc mệt mỏi khi di chuyển ngoài trời. Ở các nhóm nhạy cảm như trẻ nhỏ, người già, người mắc bệnh hô hấp có nguy cơ cao hơn, đặc biệt vào buổi sáng sớm và ban đêm khi không khí xuống mức tệ nhất.

Nguyên nhân và tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe

Không khí ô nhiễm kéo dài là hệ quả của nhiều yếu tố dồn lại, trong đó giao thông được xem là nguồn gây bụi mịn lớn nhất. Lượng xe máy, ô tô dày đặc vào giờ cao điểm thải ra nhiều khí độc. Cùng với đó, hoạt động xây dựng tăng mạnh vào cuối năm khiến bụi san lấp, vận chuyển vật liệu và phá dỡ phát tán rộng, đặc biệt tại những công trình chưa che chắn kỹ.

Tuy nhiên, điều khiến ô nhiễm kéo dài nhiều ngày liên tiếp lại chủ yếu đến từ thời tiết mùa đông. Khi xảy ra nghịch nhiệt, lớp không khí lạnh bị giữ dưới lớp khí ấm phía trên, khiến bụi mịn không thể khuếch tán và tích tụ ở tầng thấp. Trong những ngày gió yếu hoặc lặng gió, mức độ ô nhiễm hầu như không có cơ hội giảm.

Tình trạng này tác động nhanh chóng đến đời sống và sức khỏe người dân. Nhiều người cảm thấy ngột ngạt, cay mắt hoặc khó thở chỉ sau một quãng đường di chuyển ngắn. Tầm nhìn bị thu hẹp khiến việc lái xe tiềm ẩn nguy hiểm hơn, còn trẻ em đi học buổi sáng phải đối mặt với bầu không khí kém chất lượng.

Ngành y tế dự báo số ca viêm đường hô hấp, viêm phế quản và hen suyễn có thể tăng, đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ và người có bệnh nền.

Người dân cần làm gì để bảo vệ sức khỏe?

Trước tình trạng ô nhiễm kéo dài nhiều ngày, Hà Nội đã triển khai hàng loạt biện pháp như tăng giám sát bằng camera, thiết bị bay không người lái và hệ thống quan trắc nhằm phát hiện sớm các hành vi gây ô nhiễm như đốt rác hay đốt rơm rạ.

Các công trường được yêu cầu che chắn, phun sương và rửa xe trước khi ra khỏi công trình. Ngành y tế và giáo dục cũng nâng mức cảnh báo, khuyến cáo trẻ em, người già và người mắc bệnh hô hấp hạn chế ra ngoài khi chất lượng không khí xuống thấp, đồng thời điều chỉnh lịch học và hoạt động ngoài trời.

Trong bối cảnh các biện pháp kiểm soát nguồn thải cần thời gian để phát huy hiệu quả, người dân vẫn có thể chủ động giảm nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe bằng cách theo dõi chỉ số AQI hằng ngày và hạn chế ra ngoài khi chất lượng không khí thấp. Một số biện pháp hữu ích bao gồm:

• Đeo khẩu trang đạt chuẩn lọc bụi mịn khi phải di chuyển ngoài trời.
• Tránh tập thể dục ngoài trời vào sáng sớm hoặc tối muộn, thời điểm ô nhiễm thường nặng hơn.
• Đóng kín cửa sổ khi mức AQI ở ngưỡng xấu, dùng máy lọc không khí nếu có.
• Uống đủ nước, vệ sinh mũi họng mỗi ngày để giảm kích ứng.
• Đưa trẻ nhỏ, người già hoặc người mắc bệnh nền đi khám khi có biểu hiện ho kéo dài, khó thở hoặc mệt bất thường.

Những bước đơn giản này giúp hạn chế tác động tiêu cực của bụi mịn, đặc biệt trong giai đoạn Hà Nội đang trải qua các đợt ô nhiễm kéo dài và khó cải thiện nhanh.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội đang trở thành vấn đề kéo dài theo mùa, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và đời sống người dân. Mỗi người cần chủ động bảo vệ bản thân để giảm rủi ro trong những ngày ô nhiễm đạt mức cao. Thường xuyên theo dõi chỉ số AQI và áp dụng các biện pháp bảo vệ sức khỏe sẽ giúp cộng đồng hạn chế tác động của bụi mịn và góp phần bảo vệ môi trường sống.