Triethanolamine là gì? Công dụng và cách dùng an toàn

Triethanolamine (TEA) là hợp chất hữu cơ được sử dụng rộng rãi trong mỹ phẩm, dược phẩm và công nghiệp nhờ khả năng điều chỉnh pH, nhũ hóa và ổn định công thức. Tuy nhiên, việc sử dụng TEA cũng đặt ra nhiều câu hỏi về độ an toàn và tác động lâu dài đến sức khỏe. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn Triethanolamine là gì cũng như về đặc tính, ứng dụng, và lưu ý quan trọng khi sử dụng Triethanolamine.

Triethanolamine là gì? Đặc điểm của Triethanolamine

Triethanolamine (TEA) là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm ethanolamine, có công thức hóa học C₆H₁₅NO₃. Đây là chất lỏng sánh, màu không màu đến vàng nhạt, có mùi nhẹ đặc trưng. TEA tan tốt trong nước và ethanol, đồng thời có tính kiềm nhẹ, giúp điều chỉnh độ pH của dung dịch và đóng vai trò như một chất nhũ hóa hiệu quả.

Trong công nghiệp, triethanolamine thường được sản xuất thông qua phản ứng giữa ethylene oxide và ammonia. Đây là một quy trình phổ biến giúp tạo ra hợp chất tinh khiết với tính ổn định cao.

Trên nhãn sản phẩm, triethanolamine thường được ghi dưới tên quốc tế Triethanolamine hoặc viết tắt TEA. Ngoài ra, bạn có thể gặp TEA ở dạng muối, ester như triethanolamine stearate (TEA‑stearate), triethanolamine laurate (TEA‑laurate), triethanolamine salicylate hoặc dạng Carbomer neutralized with TEA (Carbomer + TEA). Đây đều là những thành phần thường dùng trong mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân và một số ứng dụng công nghiệp.

Ứng dụng của Triethanolamine

Triethanolamine (TEA) được sử dụng rộng rãi trong ngành mỹ phẩm nhờ khả năng điều chỉnh độ pH của sản phẩm, giúp duy trì môi trường ổn định cho các hoạt chất hoạt động hiệu quả.

Ngoài ra, TEA đóng vai trò là chất nhũ hóa, giúp hòa trộn các thành phần dầu và nước thành hỗn hợp đồng nhất, mịn màng. Nhờ đặc tính này, nó còn giúp tăng độ ổn định cho công thức, ngăn hiện tượng tách lớp trong quá trình bảo quản. TEA thường xuất hiện trong các sản phẩm như kem dưỡng, lotion, sữa rửa mặt, dầu gội và kem chống nắng.

Trong lĩnh vực dược phẩm, triethanolamine được dùng làm thành phần trong kem bôi, thuốc mỡ và gel y tế, giúp điều chỉnh độ pH để tăng hiệu quả và độ ổn định của chế phẩm. Ngoài ra, TEA cũng đóng vai trò như một dung môi hoặc chất đệm pH trong các dung dịch thuốc, đảm bảo hoạt chất chính phát huy tác dụng tối ưu.

TEA còn được ứng dụng đa dạng trong lĩnh vực công nghiệp. Nó là thành phần quan trọng trong chất tẩy rửa, dầu cắt gọt kim loại và dung dịch chống ăn mòn. Ngoài ra, TEA còn được dùng làm phụ gia trong xi măng, sơn và mực in, giúp cải thiện tính chất vật liệu và kéo dài tuổi thọ sản phẩm.

Tác hại tiềm ẩn và rủi ro sức khỏe của triethanolamine

Mặc dù được ứng dụng rộng rãi, triethanolamine vẫn tiềm ẩn những tác hại và rủi ro sức khỏe mà người dùng cần lưu ý để đảm bảo an toàn.

Kích ứng da và mắt

Triethanolamine (TEA) có thể làm da bị kích ứng nếu tiếp xúc trực tiếp trong thời gian dài hoặc ở nồng độ cao. Các biểu hiện thường gặp bao gồm đỏ, ngứa, khô hoặc bong tróc da. Khi tiếp xúc trực tiếp với mắt, TEA có thể gây cảm giác bỏng rát, chảy nước mắt và mờ tạm thời, cần phải rửa sạch ngay bằng nước để giảm nguy cơ tổn thương giác mạc.

Nguy cơ dị ứng và viêm da tiếp xúc

Một số người có cơ địa nhạy cảm có thể phản ứng với TEA, dẫn đến các triệu chứng như phát ban, mẩn đỏ hoặc viêm da do tiếp xúc. Tình trạng này thường xảy ra ở những người đã tiếp xúc với thành phần này nhiều lần hoặc có tiền sử dị ứng với các hợp chất ethanolamine.

Khả năng tạo thành N-nitrosodiethanolamine

Một rủi ro đáng chú ý của TEA là khả năng tạo thành N-nitrosodiethanolamine (NDELA) - một hợp chất được xếp vào nhóm chất nghi ngờ gây ung thư - trong điều kiện nitrosating (ví dụ có nitrite hoặc một số chất bảo quản nitrosating). Vì vậy chuyên gia và cơ quan đánh giá (CIR, SCCS/EU) khuyến nghị tránh phối hợp amin/alkanolamine với chất nitrosating và kiểm soát chặt quy trình/nguồn nguyên liệu để hạn chế nitrosamine.

Cách sử dụng triethanolamine an toàn

Để đảm bảo an toàn khi sử dụng triethanolamine, người dùng cần tuân thủ các nguyên tắc dưới đây nhằm hạn chế tối đa rủi ro cho sức khỏe:

Cách chọn mỹ phẩm chứa triethanolamine

Triethanolamine an toàn hơn trong sản phẩm rửa trôi như sữa rửa mặt, dầu gội. Các sản phẩm lưu lâu trên da cần hạn chế sử dụng hoặc dùng xen kẽ để tránh tích lũy. Người có da nhạy cảm, da bị viêm, hoặc từng dị ứng hóa chất nên tránh sản phẩm chứa TEA để hạn chế kích ứng, đỏ rát.

Tuân thủ nồng độ khuyến nghị

Trong lĩnh vực mỹ phẩm, CIR khuyến nghị rằng ethanolamine không nên vượt quá ~5% trong sản phẩm có thời gian tiếp xúc kéo dài. Đối với các ứng dụng công nghiệp, cần nghiêm túc tuân thủ quy định an toàn hóa chất của từng quốc gia để tránh nguy cơ gây hại cho người tiếp xúc.

Tránh kết hợp với nitrit

TEA không nên được sử dụng chung với các hợp chất chứa nitrit vì có thể hình thành nitrosamine như đã nói ở trên. Điều này đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực mỹ phẩm và thực phẩm để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Nếu bảng thành phần sản phẩm có cả nitrit (hoặc dẫn xuất nitrit), bạn nên cân nhắc kỹ trước khi sử dụng.

Sử dụng trong môi trường an toàn

Khi làm việc với TEA dạng nguyên chất hoặc nồng độ cao, cần đảm bảo môi trường thông thoáng, có hệ thống hút khí hoặc sử dụng tủ hút chuyên dụng. Điều này giúp giảm nguy cơ hít phải hơi hóa chất và hạn chế kích ứng đường hô hấp.

Người trực tiếp thao tác với TEA nên đeo găng tay chống hóa chất, kính bảo hộ và khẩu trang để tránh tiếp xúc qua da, mắt hoặc đường hô hấp. Trong trường hợp TEA bắn vào da hoặc mắt, cần rửa ngay với nhiều nước sạch trong thời gian tối thiểu 15 phút và tìm đến sự chăm sóc y tế nếu kích ứng kéo dài.

Bảo quản đúng cách

TEA cần được bảo quản ở nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp và duy trì nhiệt độ ổn định. Bao bì sản phẩm phải được đóng kín để hạn chế hấp thụ ẩm và ngăn phản ứng oxy hóa, giúp duy trì chất lượng và độ an toàn của hóa chất.

Không dùng cho trẻ em hoặc vùng da nhạy cảm

Cần thận trọng khi sử dụng các sản phẩm có TEA cho trẻ nhỏ hoặc vùng da nhạy cảm như quanh mắt và môi. Đây là những khu vực này dễ bị kích ứng hoặc tổn thương do hóa chất. Một số sản phẩm sẽ ghi chú “Tránh tiếp xúc với mắt” hoặc “Không dùng cho trẻ dưới 3 tuổi”, bạn hãy tuân thủ đúng hướng dẫn này.

Triethanolamine là thành phần đa năng nhưng cần được sử dụng đúng nồng độ và tuân thủ tiêu chuẩn an toàn để tránh rủi ro sức khỏe. Việc hiểu rõ nguồn gốc, ứng dụng và các khuyến nghị từ cơ quan quản lý sẽ giúp bạn khai thác tối đa lợi ích của TEA mà vẫn đảm bảo an toàn cho người sử dụng.