Trùng sốt rét có đặc điểm gì? Ngăn ngừa bằng cách nào?

Sốt rét và trùng sốt rét thường được lây truyền qua vật trung gian là muỗi Anopheles. Người khi bị nhiễm trùng sốt rét sẽ có một số biểu hiện như sốt theo chu kỳ, vã mồ hôi, ớn lạnh, lá lách to,... 

Trùng sốt rét là gì? 

Trùng sốt rét là gì? Trùng sốt rét có đặc điểm gì? Là những câu hỏi được hỏi nhiều nhất khi nói đến nguyên nhân gây sốt rét này. Thực tế, trùng sốt rét thuộc chi Plasmodium và có tổng cộng đến 5 chủng ký sinh là: 

• Chủng Plasmodium Falciparum: Đây chính là chủng trùng sốt rét gây bệnh nhiều nhất, chiếm đến gần 80% số ca mắc bệnh sốt rét tại Việt Nam ta. Loại trùng sốt rét Plasmodium Falciparum này có mặt nhiều tại nơi có khí hậu nóng ẩm. 
• Chủng Plasmodium Vivax: Loại trùng sốt rét này ít phổ biến hơn nhưng cũng chiếm đến 30% số ca mắc bệnh nên cũng cần được đề phòng cẩn thận. Plasmodium Vivax thích hợp với khí hậu lạnh hơn. 
• Chủng Plasmodium Malaria: Chủng này khá hiếm gặp ở khu vực châu Á do đặc điểm thích hợp môi trường lạnh hơn, không chịu được thời tiết nóng ẩm. 
• Chủng Plasmodium Ovale: Loại trùng sốt rét này hiện tại chưa được tìm thấy ở Việt Nam. 
• Chủng Plasmodium Knowlesi: Đây là chủng trùng sốt rét vừa được phát hiện và có khả năng gây sốt rét ở cả người và khỉ, có thể lây từ khỉ qua con người. 

Đến thời điểm hiện tại, Việt Nam ghi nhận có 3 chủng trùng sốt rét là chủng P.falciparum, P.vivax và P.malariae. Nguồn trung gian lây bệnh sốt rét như bạn đã biết là loại muỗi cái Anopheles. Loài muỗi này mang mầm bệnh sốt rét từ nguồn này và truyền đến cho đối tượng mà chúng hút máu. Quá trình lây truyền bệnh sốt rét có 2 ký chủ chính sau: 

• Muỗi: Khi muỗi hút máu của người bệnh sốt rét thì vô tình những trùng sốt rét cũng được truyền vào nước bọt của muỗi với số lượng lớn. Muỗi là trung gian lây bệnh sốt rét hàng đầu. 
• Cơ thể người: Khi muỗi mang mầm bệnh là số lượng trùng sốt rét nhiều trong tuyến nước bọt, tiếp tục đốt người bình thường thì mầm bệnh cũng được lây sang người. Thoa trùng từ tuyến nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu và cơ thể người và theo dòng lưu thông máu đến với gan rồi tập trung phát triển, sinh sôi số lượng tại đây. 

Trùng sốt rét có vòng đời ra sao? 

Ngoài tìm hiểu trùng sốt rét có đặc điểm gì thì vòng đời của loại trùng này cũng được nhiều người quan tâm, chú ý nhằm phòng tránh bệnh tốt hơn. Vòng đời ở các chủng trùng sốt rét đa phần giống nhau và gồm có: 

• Quá trình đầu tiên là quá trình truyền bệnh khi muỗi hút máu của người đang nhiễm bệnh sốt rét; 
• Các giao tử, mầm bệnh khi vào cơ thể muỗi sẽ sinh sôi và sản sinh thoa trùng số lượng lớn sau khoảng 1 - 2 tuần kể từ ngày hút máu.
• Muỗi đem mầm bệnh trong cơ thể mình đi đốt người khác và những thoa trùng này tiếp tục được đưa vào ký chủ mới và nhanh chóng di chuyển đến gan làm nơi cư trú và sinh trưởng.
• Khi vào đến gan, các thoa trùng bắt đầu quá trình phát triển, hình thành dần những thể phân liệt.
• Khi đến một mức độ nhất định, những thể phân liệt bị vỡ ra và giải phóng hàng loạt những mảng trùng.
• Những mảng trùng này lại tiếp tục xâm nhập vào hệ tuần hoàn, cụ thể là hồng cầu rồi nhân - đôi vô tính. Chu kỳ này được gọi là chu kỳ hồng cầu.
• Sau khoảng 48 - 72 giờ thì chúng làm vỡ hồng cầu, làm thoa trùng xâm nhập vào huyết tương dẫn đến những triệu chứng của bệnh sốt rét. 

Đối với một số chủng trùng sốt rét như P.Vivax hay P.Ovale có thể được tồn tại một khoảng thời gian bất hoạt được gọi là thể ngủ. Trùng sốt rét có đặc điểm gì? Với những loại có tồn tại thể ngủ sẽ có thể sống, tồn tại ở gan trong thời gian khá dài, có thể lên đến vài tuần hoặc vài năm sau đó rồi tái phát và gây bệnh sốt rét. Và điều quan trọng là những chủng trùng sốt rét thể ngủ này không bị tác động bởi thuốc điều trị sốt rét có cơ chế tiêu diệt ký sinh trùng tồn tại trong máu. 

Thông thường, những triệu chứng của bệnh sốt rét sẽ bắt đầu xuất hiện khi những thoa trùng nhiễm từ vật trung gian được giải phóng vào huyết tương trong khi diễn ra giai đoạn hồng cầu. Nếu tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến nguy cơ thiếu máu hoặc vàng da. Và theo một vài nghiên cứu cũng cho thấy người thiếu máu sẽ có nguy cơ trầm trọng hơn khi nhiễm trùng sốt rét đấy. 

Biện pháp ngăn ngừa trùng sốt rét xâm nhập 

Hiện tại, bệnh sốt rét hiện chưa có thuốc có khả năng đặc trị cũng như vaccine phòng ngừa tỷ lệ cao nên bạn cần hết sức cẩn thận, chú ý để tránh bệnh sốt rét nguy hiểm nhé. Một số cách ngăn ngừa, đề phòng trùng sốt rét như: 

• Hạn chế tối đa tiếp xúc hoặc để muỗi đốt: Bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa trùng sốt rét từ vật trung gian là muỗi thông qua những biện pháp vô cùng đơn giản như luôn ngủ trong mùng, sử dụng nhang muỗi, thuốc diệt muỗi, xoa kem, xịt dung dịch chống muỗi,... 
• Giữ gìn vệ sinh nơi ở: Ngoài ngăn ngừa sốt rét từ những biện pháp bên ngoài, bạn cũng có thể ngăn chặn muỗi ngay từ những thói quen nhỏ hàng ngày như luôn xếp chăn màn gọn gàng sau khi thức dậy, giữ nơi ở gọn gàng sạch sẽ, không để nước tù, nước đọng trong hoặc quanh nhà, dọn dẹp sạch sẽ nơi nuôi gia súc (nếu có) và chặt bỏ bụi cây um tùm - Nơi trú ẩn chính của những con muỗi mang mầm bệnh sốt rét. 
• Sử dụng hóa chất diệt muỗi cho khu vực rộng: Đây là biện pháp diệt muỗi, ngăn mầm bệnh rất hiệu quả, đặc biệt là ở những nơi đông dân cư hoặc nhà có nhiều sân vườn rộng, có nhiều nơi cho muỗi trú ngụ. Hiện dịch vụ phun hóa chất diệt muỗi có rất nhiều trên thị trường, bạn có thể tham khảo sử dụng nhé. 

Qua những thông tin trên hy vọng đã giúp bạn giải đáp được thắc mắc trùng sốt rét có đặc điểm gì. Ngoài những biện pháp diệt muỗi, ngăn ngừa sốt rét trên đây, bạn cũng nên cẩn thận khi truyền máu hoặc hiến máu, cần đảm bảo vệ sinh để tránh lây nhiễm nguồn bệnh, bạn nhé. 

Hồng Nhung

Nguồn tham khảo: Tổng hợp