Ứng dụng Nhà Thuốc Long Châu

Siêu ưu đãi, siêu trải nghiệm

  1. /
  2. Bệnh lý/
  3. Truyền nhiễm/
  4. Sốt rét

Sốt rét là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc điều trị

Bác sĩVõ Thanh Nhã Văn

Đã kiểm duyệt nội dung

Tốt nghiệp Bác sĩ Y học Dự phòng từ Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, bác sĩ đã có nền tảng vững chắc về an toàn y tế và nghiên cứu khoa học. Bên cạnh việc hoàn thành khóa huấn luyện an toàn Sơ cấp cứu tại SAFI, bác sĩ còn nhận được bằng khen của Bộ Y tế năm 2021 cho những đóng góp xuất sắc trong công tác phòng chống dịch COVID-19.

Xem thêm thông tin

Sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến và rất nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, lây truyền từ người này sang người khác khi những người này bị muỗi đốt. Ở nước ta, bệnh lưu hành chủ yếu ở Miền Trung Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ. Ký sinh trùng sốt rét gây miễn dịch đặc hiệu nhưng không bền, hiện chưa có vắc xin phòng bệnh, có thuốc điều trị đặc hiệu và có thể phòng chống được. Nếu điều trị kịp thời và đúng cách, người bệnh sốt rét có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh sốt rét nặng có thể tiến triển cực kỳ nhanh chóng và gây tử vong chỉ trong vòng vài giờ đến vài ngày.

Nội dung chính

Tìm hiểu chung sốt rét

Sốt rét là gì?

Bệnh sốt rét là bệnh truyền nhiễm do loài ký sinh trùng Plasmodium gây ra, gồm: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale Plasmodium knowlesi.

Bệnh chủ yếu lây truyền do muỗi Anopheles. Bệnh biểu hiện triệu chứng bằng những cơn sốt rét điển hình: Rét run, sốt, vã mồ hôi. Bệnh tiến triển có chu kỳ và có hạn định nếu không bị tái nhiễm.

Triệu chứng sốt rét

Những dấu hiệu và triệu chứng của sốt rét

Sốt rét thể thông thường (chưa biến chứng):

Mắc sốt rét xác định, không có dấu hiệu đe dọa tính mạng người bệnh, có thể có triệu chứng lâm sàng hoặc không. Triệu chứng lâm sàng.

  • 3 giai đoạn của cơn sốt điển hình: Rét run, sốt nóng, vã mồ hôi.

  • Cơn sốt không điển hình: Sốt không thành cơn, ớn lạnh, gai rét, sốt liên tục hoặc dao động.

  • Những dấu hiệu khác: Thiếu máu, lách to, gan to,...

Sốt rét ác tính/biến chứng:

Sốt rét có biến chứng đe dọa tính mạng người bệnh, thường xảy ra trên người bệnh nhiễm P. falciparum hoặc nhiễm phối hợp P. falciparum. Các trường hợp nhiễm P. vivax hoặc P. knowlesi đơn thuần cũng có thể gây sốt rét ác tính. Dấu hiệu dự báo sốt rét ác tính:

  • Rối loạn ý thức nhẹ, thoáng qua (li bì, cuồng sảng, vật vã,...).

  • Sốt cao liên tục.

  • Rối loạn tiêu hóa: Buồn nôn và nôn, đau bụng cấp, tiêu chảy nhiều lần trong ngày.

  • Đau đầu dữ dội.

  • Mật độ ký sinh trùng cao.

  • Thiếu máu nặng: Niêm mạc nhợt nhạt, da xanh.

Biểu hiện lâm sàng của sốt rét ác tính: Có thể xuất hiện ở một/ nhiều cơ quan: Não, gan, thận, phổi,… Khi xuất hiện một trong những triệu chứng dưới đây và đã loại trừ nguyên nhân khác:

  • Hôn mê, mệt lả.

  • Co giật trên 2 cơn/24 giờ.

  • Thở sâu và rối loạn nhịp thở.

  • Phù phổi cấp, có ran ẩm ở 2 đáy phổi.

  • Có hội chứng suy hô hấp cấp, khó thở (tím tái, co kéo cơ hô hấp) và SpO2 < 92%.

  • Suy tuần hoàn hoặc sốc: Mạch nhanh, nhỏ, khó bắt.

  • Huyết áp tâm thu < 80 mmHg ở người lớn hoặc giảm 20 mmHg so với huyết áp bình thường theo tuổi của trẻ em, lạnh chi, thiểu niệu.

  • Suy thận cấp: Nước tiểu < 0,5 ml/kg/giờ.

  • Vàng da kèm theo rối loạn chức năng cơ quan khác.

  • Xuất huyết bất thường (dưới da, trong cơ, xuất huyết tiêu hóa) hoặc các cơ quan khác.

  • Trẻ em: Thiếu máu nặng, co giật, hôn mê, hạ đường huyết, suy hô hấp, toan chuyển hóa.

  • Phụ nữ có thai: Hạ đường huyết, thiếu máu, sẩy thai, đẻ non, nhiễm trùng hậu sản sau sảy thai hoặc đẻ non.

Biến chứng có thể gặp khi mắc sốt rét

Bệnh sốt rét có sức chuyển biến bệnh nhanh, có khả năng gây tử vong chỉ sau vài giờ hoặc vài ngày sau khi xác định bệnh.

Triệu chứng sốt rét điển hình: Giai đoạn rét run, giai đoạn sốt nóng (40 – 410C) và giai đoạn vã mồ hôi. Tùy thuộc vào thể trạng người bệnh và loại ký sinh trùng xâm hại mà mỗi cá nhân lại có những dạng sốt khác nhau.

Trường hợp người bệnh bị sốt rét ác tính sẽ kèm theo những biến chứng:

  • Ảnh hưởng đến não bộ: Người bệnh loạn ý thức, mất ngủ, buồn nôn và nôn, tiêu chảy, đau nhức đầu dữ dội, phù não, xuất hiện hội chứng tâm thần (co giật, hôn mê, đồng tử giãn,…), rối loạn hô hấp, tăng huyết áp,…

  • Ảnh hưởng đến phủ tạng: Phổi, gan, hệ tiêu hóa,…

  • Sốt rét ở trẻ em có nguy cơ tử vong rất cao: Những cơn sốt cao liên tục, nôn, chướng bụng, tiêu chảy, co giật, các dấu hiệu màng não,…

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nhận thấy sự xuất hiện của bất kỳ dấu hiệu, triệu chứng nào thì tốt nhất nên đến ngay bệnh viện để được thăm khám, xét nghiệm và được các bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn điều trị.

Tuyệt đối không được thờ ơ trước các bất thường của cơ thể, vì có thể khiến bệnh tiến triển đến mức trầm trọng, việc chữa trị vô cùng khó khăn và gặp không ít rủi ro, biến chứng, thậm chí tử vong.

Nguyên nhân sốt rét

Nguyên nhân dẫn đến sốt rét

Sốt rét do các loại ký sinh trùng Plasmodium gây ra: Plasmodium vivax, Plasmodium falciparum, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale Plasmodium knowlesi. Mức độ nguy hiểm cho cơ thể khác nhau tùy vào loại ký sinh trùng sốt rét nào xâm hại đến cơ thể.

  • Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax: Cực kỳ nguy hiểm, nguy cơ tử vong rất cao nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.

  • Plasmodium malariae: Nguy cơ tử vong thấp hơn.

  • Plasmodium ovale: Ít biến chứng tử vong.

  • Plasmodium knowlesi: Gây bệnh sốt rét trên khỉ, nhưng vẫn có thể lây bệnh sang người.

Muỗi Anopheles là trung gian chứa ký sinh trùng gây bệnh. Mặc dù bệnh sốt rét rất nguy hiểm, các loài ký sinh trùng chỉ tồn tại trong cơ thể của muỗi và trong máu người, không không tồn tại được ở môi trường bên ngoài. Chính vì vậy, nếu tránh được muỗi truyền nhiễm đốt sẽ không có khả năng bị bệnh.

Bệnh sốt rét lây truyền qua đường máu, 4 phương thức lây truyền:

  • Do muỗi đốt: Phương thức lây truyền chủ yếu.

  • Do truyền máu bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét.

  • Lây truyền qua nhau thai bị tổn thương từ mẹ sang con (ít gặp).

  • Tiêm chích ma tuý, dùng chung bơm kim tiêm nhiễm ký sinh trùng sốt rét.

Chia sẻ:
Nguồn tham khảo

Câu hỏi thường gặp về bệnh sốt rét

Sốt rét cần chẩn đoán phân biệt với bệnh nào?

Bệnh sốt rét cần được phân biệt với nhiều bệnh sốt khác nhau, chẳng hạn như nhiễm trùng huyết, sốt thương hàn, bệnh leptospirosis, sốt xuất huyết kèm hội chứng thận. Khi sốt rét não phát triển cần phân biệt với viêm não Nhật Bản, lỵ trực khuẩn mức độ trung bình.

Sốt rét chủ yếu lưu hành ở đâu?

Sốt rét lây truyền qua đường nào?

Các biểu hiện lâm sàng điển hình của bệnh sốt rét là gì?

Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh sốt rét?

Hỏi đáp (0 bình luận)