Vai trò của Dopamine một “hormone hạnh phúc” của cơ thể

Dopamine tham gia vào các hoạt động điều khiển động lực, giúp tăng sự tập trung và định hình các hành vi của cơ thể. Dopamine giúp tạo ra một cảm giác hạnh phúc và thư giãn.

Hormone Dopamine là gì?

Dopamine là một loại hóa chất tự nhiên được tổng hợp từ tyrosine có vai trò kép làm cả hormone và chất truyền dẫn trong hệ thần kinh, đặc biệt quan trọng đối với hoạt động của não bộ và cơ thể.

Hormone Dopamine thường được gọi là "hormone hạnh phúc" do ảnh hưởng tích cực đối với tâm trạng và sức khỏe của con người.

Khi lượng hormone hạnh phúc Dopamine trong cơ thể tăng cao, bạn sẽ có cảm giác vui vẻ, phấn khích và đầy năng lượng sáng tạo. Trái lại, khi Dopamine giảm sút, bạn có thể trở nên thiếu động lực, cảm thấy mất hứng thú, khó tập trung và gặp khó khăn trong việc điều chỉnh các hoạt động cơ bản của cơ thể.

Vai trò của Dopamine trong cơ thể

Dopamine có nhiều chức năng quan trọng đối với cả chuyển động cơ thể, cảm xúc và hoạt động tư duy. Các neuron (nơ ron) Dopamine có thể nằm ở vùng trung tâm của não và kết nối với nhiều vùng khác, tạo thành các đường truyền Dopamine. Các đường truyền này chủ yếu truyền tín hiệu đến vùng vỏ não trước trán, liên quan đến khả năng giải quyết vấn đề, tư duy phức tạp, trí nhớ, trí thông minh và ngôn ngữ. Chúng cũng kết nối với hạch hạnh nhân, quan trọng trong việc xử lý cảm xúc và kiểm soát trí nhớ.

Ngoài ra, Dopamine còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát động lực và cảm giác "tưởng thưởng", khích lệ cho cơ thể. Nó có thể tạo cảm giác vui vẻ và hưng phấn, thúc đẩy bạn muốn trải nghiệm thêm. Điều này giải thích tại sao con người thường tìm kiếm các chất kích thích như rượu, thuốc lá hoặc cả ma túy khi cảm thấy căng thẳng hoặc chán chường.

Dopamine cũng được "thưởng" bằng cách nạp vào cơ thể khi hoàn thành một thành tựu nào đó. Việc đặt ra mục tiêu và nỗ lực đạt được nó có thể tăng cường cảm giác hài lòng và hạnh phúc thông qua việc tăng lượng Dopamine trong cơ thể.

Thiếu Dopamine có thể gây ra cảm giác lười vận động, và thậm chí dẫn đến trạng thái trầm cảm.

Ngoài hệ thống thần kinh trung ương, Dopamine cũng hoạt động như một loại tín hiệu cục bộ giữa các tế bào, ảnh hưởng đến hành vi của chúng. Nó cũng có tác động đến các hệ thống khác như mạch máu, tuyến tụy, thận, tiêu hóa và hệ thống miễn dịch. Trong mỗi hệ thống này, Dopamine được tổng hợp tại chỗ và ảnh hưởng tới các tế bào xung quanh, thực hiện các tác dụng cụ thể.

Tâm thần phân liệt: Nghiên cứu đã phát hiện mối liên hệ giữa việc có mức "siêu dopamin" cao trong một số khu vực trung tâm của não với khả năng kích thích ảo giác và ảo tưởng.

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Có những nghiên cứu cho thấy sự thiếu hụt Dopamine có thể gây ra ADHD. Cấu trúc gen trong cơ thể có thể làm giảm sản xuất Dopamine. Thuốc methylphenidate (Ritalin) có tác dụng tăng cường Dopamine ở người mắc ADHD.

Lạm dụng ma túy và chất gây nghiện: Các chất gây nghiện có thể tăng nồng độ Dopamine, gây ra cảm giác hưng phấn mạnh mẽ. Điều này khiến người sử dụng muốn trải nghiệm lại cảm giác đó và có thể cần liều lượng lớn hơn để đạt được hiệu quả tương tự. Dần dần, việc sử dụng chất gây nghiện này có thể làm giảm sản xuất Dopamine tự nhiên trong não, khiến người nghiện trở nên cảm xúc phụ thuộc vào chất gây nghiện khi không sử dụng.

Trầm cảm: Trầm cảm thường được liên kết với mức độ Dopamine thấp. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như buồn bã, khó ngủ và thay đổi nhận thức theo thời gian.

Dopamine có ảnh hưởng đến nhiều bệnh lý khác

Dopamine có ảnh hưởng đến nhiều bệnh lý khác, không chỉ giới hạn ở các bệnh tâm thần:

Bệnh Parkinson: Dopamine đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các tế bào thần kinh để điều chỉnh chuyển động cơ thể. Trong bệnh Parkinson, một loại tế bào thần kinh dần thoái hóa, dẫn đến giảm khả năng sản xuất Dopamine. Kết quả là xuất hiện các triệu chứng như run, cứng cơ, chuyển động chậm tự phát và kém cân bằng. Để điều trị, các bác sĩ thường sử dụng các loại thuốc nhằm tăng hàm lượng Dopamine.

Hội chứng thiếu hụt vận chuyển Dopamine ở trẻ sơ sinh: Đây còn được gọi là loạn trương lực cơ kèm theo hội chứng Parkinson ở trẻ nhỏ. Tình trạng này gây ra các vấn đề vận động tương tự như bệnh Parkinson.

Béo phì: Dopamine ảnh hưởng đến mức độ ham muốn ăn uống ở người béo phì. Các nghiên cứu hình ảnh não bộ (CT, MRI) chỉ ra rằng người mắc béo phì thường không sản xuất đủ Dopamine và serotonin trong quá trình ăn uống. Điều này dẫn đến việc họ tiêu thụ lượng thức ăn lớn mà vẫn không cảm thấy thoải mái.

Dopamine ảnh hưởng tới tính mạng con người

Dopamine đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị một số trường hợp cấp cứu, trong đó bác sĩ có thể sử dụng nó (còn được gọi là inotropin) để:

Điều trị huyết áp thấp: Hỗ trợ tăng huyết áp trong trường hợp huyết áp hạ rất thấp.

Tăng cường cung cấp máu từ tim: Giúp tim bơm máu hiệu quả hơn khi tim không cung cấp đủ máu cho cơ thể.

Điều chỉnh lưu lượng máu đến các cơ quan cần thiết: Đảm bảo cung cấp máu đến các bộ phận quan trọng của cơ thể.

Xử lý một số trường hợp sốc nhiễm trùng: Được sử dụng trong các trường hợp sốc nhiễm trùng để hỗ trợ tăng huyết áp và cung cấp máu.

Tuy nhiên, như mọi loại thuốc khác Dopamine cũng có nguy cơ gây ra một số tác dụng phụ như:

• Rối loạn nhịp tim: Gây ra nhịp tim không đều hoặc tăng nhịp tim.
• Vấn đề về hô hấp: Gây khó thở.
• Các triệu chứng liên quan đến tim: Như đau ngực.
• Rối loạn tiêu hóa: Như buồn nôn và nôn.
• Cảm giác đau đầu.

Bởi vì Dopamine có thể tương tác với nhiều loại thuốc khác, việc cung cấp thông tin chi tiết về các loại thuốc đang sử dụng cho bác sĩ giúp bác sĩ xác định liệu trình điều trị thích hợp và hàm lượng Dopamine phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Ảnh hưởng của Dopamine đối với giấc ngủ

Thiếu Dopamine có thể làm tăng cảm giác buồn ngủ. Ngược lại, việc không ngủ đủ cũng có thể làm giảm Dopamine. Một nghiên cứu vào năm 2012 chỉ ra rằng việc thiếu ngủ có thể giảm đáng kể các thụ thể Dopamine vào buổi sáng.

Tương tác giữa Dopamine và các hormone khác

Dopamine có tương tác với cả chất dẫn truyền thần kinh và hormone khác. Ví dụ, chất dẫn truyền thần kinh glutamate liên quan đến chu kỳ hưng phấn và ham muốn tự tặng thưởng trong não bộ.

Một nghiên cứu năm 2014 về mối liên hệ giữa trạng thái căng thẳng và hormone giới tính với khả năng dẫn truyền thần kinh Dopamine từ độ tuổi thiếu niên đến khi trưởng thành. Kết quả cho thấy testosterone, estrogen và glucocorticoids tương tác với nhau, ảnh hưởng đến hàm lượng Dopamine và có vai trò trong sự phát triển của não bộ và chức năng nhận thức.

Một nghiên cứu năm 2015 chỉ ra rằng các hormone giới tính liên quan mật thiết đến các loại hormone khác, bao gồm Dopamine, serotonin, GABA và glutamate.

Dấu hiệu cảnh báo cơ thể thiếu Dopamine

Các triệu chứng phổ biến khi thiếu Dopamine bao gồm:

• Thiếu tập trung, kém trí nhớ và tư duy chậm: Khả năng tập trung giảm, trí nhớ kém và quá trình tư duy trở nên chậm chạp.
• Suy giảm ham muốn: Thiếu động lực và ham muốn giảm sút.
• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ suy giảm, dẫn đến mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Tình trạng mệt mỏi, uể oải: Thiếu động lực, cảm thấy mệt mỏi và uể oải.
• Thay đổi tâm trạng không ổn định: Cảm xúc thay đổi không lý do, không ổn định.
• Cảm giác cơ thể không bình thường: Run tay chân, cơ bắp cứng, khó giữ thăng bằng.
• Rối loạn tiêu hóa: Táo bón, mất cảm giác ăn uống, khó ăn và nuốt.
• Ảo giác: Có thể xuất hiện các triệu chứng ảo giác.
• Tình trạng trầm cảm: Có thể dẫn đến trạng thái trầm cảm, thậm chí suy nghĩ tự tử.

Thiếu Dopamine có thể dễ khiến bạn tìm đến các hành vi sử dụng các chất kích thích, cờ bạc, uống rượu... để giải tỏa tâm trạng và cảm thấy tốt hơn. Nhưng những thói quen này đều có hại và có thể ảnh hưởng xấu tới sức khỏe lâu dài. Để tăng cường lượng Dopamine một cách tự nhiên, bạn nên áp dụng một số phương pháp thông qua chế độ ăn dinh dưỡng và lối sống lành mạnh như đi bộ, hít thở không khí trong lành, chơi thể thao,... các hoạt động này được điều chỉnh thông qua hệ thống thần kinh để tăng tiết hormone Dopamine.