Van dạ dày thực quản là gì? Cấu tạo và chức năng của van

Van dạ dày thực quản là van một chiều nhằm ở giữa dạ dày và thực quản, ở trạng thái bình thường, van sẽ luôn đóng chặt để ngăn thức ăn trào ngược lên thực quản. Vậy đặc điểm cấu tạo của van dạ dày thực quản như thế nào?

Van dạ dày thực quản là gì?

Thực quản là đoạn đầu của ống tiêu hóa, dài khoảng 25cm có vai trò dẫn thức ăn từ hầu đến dạ dày. Thực quản có hình dẹt khi không có thức ăn, tuy nhiên, nó sẽ giãn và có hình ống khi nuốt thức ăn.

Ống phía dưới của thực quản nối liền với dạ dày (phần phình to nhất của ống tiêu hóa, nằm ở vùng thượng vị và hạ sườn trái). Dạ dày có hình chữ J, cấu tạo bao gồm hai thành trước và sau, hai bờ cong bé và lớn. Các thành phần của dạ dày từ trên xuống dưới là tâm vị, đáy vị, thân vị, hang vị và môn vị.

Phần ngăn cách giữa thực quản và dạ dày được gọi là van dạ dày thực quản, nằm ở vị trí sau sụn sườn 7 trái, trước đốt sống D10, lệch đường giữa khoảng 2,5cm. Đây là van một chiều, chỉ cho phép thức ăn từ thực quản chuyển xuống dạ dày từ đó ngăn ngừa thức ăn trào ngược lại thực quản.

Đặc điểm cấu tạo của van dạ dày thực quản

Van dạ dày thực quản có bản chất là các cơ thắt dưới của thực quản. Cấu trúc của van dạ dày thực quản tương tự với cấu trúc chung của phần cơ ống tiêu hóa, bao gồm hai lớp cơ trơn là lớp cơ dọc và lớp cơ vòng:

Lớp cơ dọc

Gồm các sợi cơ xếp theo chiều dọc nằm ở lớp ngoài có chức năng chính là dẫn thức ăn một chiều từ miệng xuống dạ dày theo nhu động của thực quản.

Lớp cơ vòng

Lớp cơ vòng bao gồm các sợi lớp trong, xếp dạng vòng quanh, trong đó lớp cơ vòng của phần cơ thắt sẽ dày hơn so với các vị trí khác của ống tiêu hóa.

Khi thức ăn đến đoạn cuối của thực quản, các thụ quan thực quản sẽ truyền tín hiệu thần kinh về não để mở cơ vòng này ra. Khi cơ vòng mở, thức ăn sẽ được tống xuống dạ dày theo từng đợt, đồng thời khi thức ăn vừa qua, phần phía trên không đủ áp lực sẽ khiến van sẽ đóng lại nhằm ngăn thức ăn trở ngược lại thực quản.

Phần giữa hai lớp cơ

Phần giữa hai lớp cơ là hệ thống các mạch máu, mạch bạch huyết và đám rối thần kinh tự chủ. Trong đó, các hệ thống mạch máu khá phong phú, chạy dọc theo chiều dài thực quản, hệ thống hạch và mạch bạch huyết cũng đa dạng và rối rắm.

Lớp niêm mạc bên trong

Lớp niêm mạc lót trong bề mặt lớp cơ là các thượng mô lát tầng - một lớp tế bào mỏng và dễ bị tổn thương của ống tiêu hóa, chứa các tuyến tiết niêm dịch có vai trò bảo vệ và tiết dịch.

Van dạ dày thực quản là van một chiều, có nhiệm vụ kiểm soát luồng thức ăn và dịch vị trong cơ thể. Ở trạng thái bình thường, van thực quản sẽ luôn đóng chặt để ngăn thức ăn trào ngược từ dạ dày lên thực quản và miệng, chỉ giãn mở ra khi nuốt. Thức ăn sau khi xuống dạ dày thì van sẽ tự động co thắt và đóng kín lại.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp vì một nguyên nhân nào đó mà van dạ dày thực quản bị hở. Tùy theo mức độ hở van dạ dày mà thức ăn và dịch dạ dày có thể bị trào ngược lên từng lúc hoặc thường xuyên.

Khi bị hở van dạ dày, người bệnh thường sẽ xuất hiện các triệu chứng như:

• Thường có biểu hiện đau vùng thượng vị từng cơn, đau rát khu vực cuống họng, đau gia tăng khi bị nôn.
• Miệng hôi: Khi bị hở van dạ dày thực quản, thức ăn đang trong quá trình phân rã ở dạ dày kèm theo dịch vị sẽ trào ngược lên thực quản khiến hơi thở trở nên có mùi.
• Khó nuốt, ợ chua, ợ hơi, ợ nóng cả khi no lẫn khi đói.
• Luôn cảm thấy miệng có vị đắng chát, buồn nôn, đặc biệt là khi vừa ăn no xong.
• Tức ngực, khó thở: Acid trào ngược lên thực quản sẽ kích thích các đầu mút thần kinh gây cảm giác đau tức ngực, khó thở, dễ bị nhầm với các bệnh tim mạch. Tình trạng này kéo còn có thể dẫn đến các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp trên như viêm phổi, viêm mũi xoang, viêm họng.
• Sút cân, suy giảm sức đề kháng.

Các biện pháp giúp ngăn ngừa hở van dạ dày thực quản

Người bệnh không cần quá lo lắng khi bị hở van dạ dày thực quản bởi căn bệnh này có thể chữa trị triệt để. Có nhiều biện pháp để khắc phục tình trạng hở van dạ dày, tùy thuộc vào nguyên nhân, tình trạng sức khỏe của người bệnh mà lựa chọn biện pháp điều trị thích hợp.

Điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật

Thông thường, người bị hở van dạ dày trong trường hợp van tâm vị của dạ dày mới bắt đầu lỏng lẻo mà chưa hở sẽ được điều trị bằng thuốc để kiểm soát tình trạng. Các thuốc được chỉ định sử dụng là thuốc trung hòa acid và kích thích khả năng vận động của thực quản.

Tuy nhiên trong trường hợp hở van dạ dày nặng hơn, người bệnh cần phải tiến hành mổ nội soi dạ dày để cải thiện triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra. Đồng thời ngăn ngừa nguy cơ hình thành các biến chứng nguy hiểm do hở van dạ dày.

Sử dụng các phương pháp dân gian

Đối với trường hợp bị hở van dạ dày thực quản nhẹ, người bệnh cũng có thể kết hợp sử dụng một số bài thuốc dân gian để làm giảm các triệu chứng khó chịu như:

• Súc miệng bằng nước muối loãng: Súc miệng bằng nước muối 2 lần/ngày sẽ giúp loại kháng khuẩn, loại bỏ mùi hôi, ngăn ngừa sâu răng và giảm đau họng.
• Sử dụng đinh hương: Lá đinh hương có vị cay tê, mùi thơm mạnh, giúp khử mùi hôi hiệu quả, có thể nhai trực tiếp lá cây đinh hương sau mỗi bữa ăn để làm giảm chứng hôi miệng và ổn định dạ dày.
• Tận dụng vỏ chanh hoặc vỏ quýt: Sau bữa ăn, nhai trực tiếp vỏ chanh, vỏ quýt hoặc sắc lên để sử dụng nhằm làm giảm mùi hôi và giảm đau họng.
• Súc miệng bằng giấm táo: Giấm táo pha loãng có chứa hoạt chất acid acetic có tác dụng kháng khuẩn mạnh giúp ức chế hoạt động của các virus và vi khuẩn trong họng.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh là một trong những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe dạ dày, ngăn ngừa hình thành bệnh lý hở van dạ dày thực quản.

Chế độ ăn uống nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu hóa, các loại rau xanh và củ quả. Đồng thời nên hạn chế các thực phẩm nhiều dầu mỡ, thực phẩm cay nóng hay các thực phẩm có tính acid cao như măng chua và dưa muối. Tốt nhất nên hạn chế hút thuốc lá, sử dụng rượu bia và đồ uống có cồn, thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện những bất thường của cơ thể và có biện pháp điều trị kịp thời.

Van dạ dày thực quản là một bộ phận quan trọng trong cơ thể người giúp ngăn chặn thức ăn trào ngược lên thực quản. Ở người khỏe mạnh, van sẽ luôn đóng lại tuy nhiên trong bệnh lý hở van dạ dày thực quản, van sẽ hở ra khiến cho thức ăn trào ngược lên và gây ra nhiều vấn đề đối với sức khỏe.