Vitamin A: Khi quá nhiều gây hại, bạn đã biết cách sử dụng chưa?

Nhu cầu về vitamin A có sự khác biệt rõ rệt tùy thuộc vào từng độ tuổi và tình trạng sức khỏe. Thiếu vitamin A có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, tuy nhiên nếu tự ý bổ sung quá nhiều vitamin A cũng có thể gây ra các tác động tiêu cực đối với cơ thể.

Vitamin A có công dụng gì?

Vitamin A là một vitamin tan trong dầu, có khả năng tích trữ trong gan và không dễ dàng bài tiết ra ngoài. Loại vitamin này có mặt nhiều trong các thực phẩm như trứng, sữa và gan động vật. Dạng tiền vitamin A hay beta-carotene, thường có trong các loại thực phẩm màu vàng, đỏ như cà rốt, cà chua, gấc, chuối, đu đủ, cùng với các loại rau lá xanh đậm như rau muống, rau ngót, rau mồng tơi và rau khoai lang.

Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng cơ thể, bao gồm sự sinh sản, phát triển, phân bào, sao chép gen, chức năng thị giác và hệ miễn dịch. Nó được chỉ định cho những người mắc các bệnh lý như quáng gà, khô mắt, vẩy nến, trứng cá, tóc khô xơ, hội chứng tiền đình, rối loạn mãn kinh, xơ teo âm hộ, mất khứu giác, viêm mũi họng mạn tính, điếc do nhiễm độc, ù tai, cũng như các nhiễm khuẩn đường hô hấp và tiêu hóa.

Tác hại của việc bổ sung quá nhiều vitamin A?

Vitamin A có khả năng tích lũy trong cơ thể, và việc tiêu thụ vitamin A quá mức trong thời gian dài có thể dẫn đến các triệu chứng ngộ độc mãn tính, bao gồm:

• Đau đầu, buồn nôn, và cảm giác mệt mỏi.
• Da có dấu hiệu phát ban đỏ, khô và bong vảy.
• Môi khô và nứt nẻ, tóc rụng, tăng calci máu, tăng lipid máu, hạch bạch huyết sưng to, và mất kinh nguyệt.
• Viêm niêm mạc miệng và đau xương.

Đối với trẻ nhỏ, thừa vitamin A có thể gây tăng áp lực nội sọ, thóp phồng, đau đầu, và co giật. Trẻ có thể bị vàng da ở lòng bàn tay và lòng bàn chân, chậm phát triển xương và tăng cân. Phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu cần tránh sử dụng vitamin A liều cao vì nó có thể gây dị dạng thai nhi, bao gồm hở hàm ếch, dị dạng tim mạch, cơ, xương và hệ thần kinh trung ương.

Vitamin A được sử dụng trong trường hợp nào?

Ở mỗi độ tuổi và tình trạng sức khỏe nhu cầu bổ sung vitamin A cũng khác nhau:

• Trẻ em từ 1 đến 3 tuổi: 1000 IU/ngày.
• Trẻ em từ 4 đến 8 tuổi: 1300 IU/ngày.
• Trẻ em từ 9 đến 13 tuổi: 2000 IU/ngày.
• Nam giới từ 14 tuổi trở lên: 3000 IU/ngày.
• Nữ giới từ 14 tuổi trở lên: 2300 IU/ngày.

Để đảm bảo an toàn, các giới hạn liều vitamin A bổ sung được khuyến cáo như sau:

• Trẻ dưới 3 tuổi: Không quá 2000 IU/ngày.
• Trẻ từ 4 đến 8 tuổi: Không quá 3000 IU/ngày.
• Trẻ từ 9 đến 13 tuổi: Không quá 6000 IU/ngày.
• Thanh thiếu niên từ 14 đến 18 tuổi (bao gồm cả phụ nữ mang thai và cho con bú): Không quá 9000 IU/ngày.
• Người trưởng thành từ 19 tuổi trở lên: Không quá 10000 IU/ngày.

Vitamin A có thể được sử dụng trong nhiều tình trạng sức khỏe, bao gồm:

• Thiếu vitamin A: Thiếu vitamin A khá phổ biến và thường được điều trị bằng việc bổ sung vitamin A. Tình trạng này có thể xảy ra ở những người bị suy dinh dưỡng, tiểu đường, hoặc bệnh u xơ nang.
• Trẻ thiếu vitamin A mắc bệnh sởi: Việc bổ sung vitamin A cho trẻ mắc bệnh sởi có thể giảm nguy cơ tử vong và các biến chứng nghiêm trọng.
• Bạch sản niêm vùng miệng: Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung vitamin A có thể hỗ trợ điều trị bạch sản niêm vùng miệng.
• Giảm tiêu chảy sau sinh: Bổ sung vitamin A cho phụ nữ mang thai và sau sinh có thể giúp giảm nguy cơ tiêu chảy sau sinh, đặc biệt ở những người có tình trạng dinh dưỡng kém.
• Giảm tử vong trong thai sản: Phụ nữ mang thai có chế độ dinh dưỡng kém nếu bổ sung vitamin A trước và trong thai kỳ có thể giảm tỷ lệ tử vong thai sản lên tới 40%.
• Phòng tránh quáng gà trong thai sản: Bổ sung vitamin A cho phụ nữ mang thai có thể giảm tỷ lệ mắc bệnh quáng gà đến 37%, đặc biệt khi kết hợp với nguyên tố vi lượng kẽm.
• Bệnh lý mắt ảnh hưởng tới võng mạc: Việc bổ sung vitamin A có thể làm chậm sự tiến triển của các bệnh lý về mắt có ảnh hưởng đến võng mạc.
• Ung thư cổ tử cung: Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin A liều cao có thể làm giảm nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung, nhưng hiệu quả nhất khi sử dụng cả hai dạng vitamin A, retinol và carotene. Việc sử dụng chỉ riêng retinol không mang lại lợi ích tương tự.

Nếu gặp phải triệu chứng thừa vitamin A, bạn cần ngừng ngay việc bổ sung thực phẩm giàu vitamin A. Đối với trường hợp trẻ em bị vàng da do thừa beta-carotene, tình trạng này sẽ tự động cải thiện khi ngừng tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin A. Hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và nhận chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo việc sử dụng vitamin A được an toàn và hiệu quả nhé!