Xét nghiệm định lượng Creatinin là gì? Vai trò của Creatinin

Định lượng Creatinin đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán cũng như điều trị chức năng thận. Xét nghiệm đánh giá định lượng của Creatinin thường thông qua máu hoặc nước tiểu. 

Vai trò của Creatinin là gì? 

Chỉ số Creatinin là một chất được tạo ra trong quá trình thoái biến Creatin trong cơ thể con người. Creatinin có trong cơ thể là tổng hợp của hỗn hợp Creatinin nội sinh đến từ gan và Creatinin ngoại sinh có trong thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày. 

Thận có vai trò kiểm soát và duy trì một lượng Creatinin nhất định trong máu và định lượng Creatinin này không thay đổi theo thời gian. Và lượng Creatinin dư thừa được đào thải thông qua thận nên chính thận là cơ quan phản ánh rõ nhất định lượng Creatinin có trong cơ thể cũng như chức năng lọc của thận cũng được Creatinin thể hiện rõ ràng. 

Theo những nghiên cứu gần đây cho thấy, mối liên quan giữa nephron trong thận còn chức năng hoạt động và giá trị Creatinin có trong huyết thanh. Chỉ số thu được cho thấy trong khi giảm lượng nephron còn giá trị hoạt động đến 50% nhưng giá trị Creatinin không thay đổi quá nhiều nhưng đến khi giảm nephron còn chức năng hoạt động đến hơn 50% thì những giá trị Creatinin này mới có dấu hiệu tăng cao hơn bình thường. 

Chính vì vậy mà định lượng Creatinin có trong máu sẽ bình thường, không thay đổi khi chức năng lọc, bài tiết của thận diễn ra bình thường hoặc chỉ suy giảm nhẹ mà thôi. Còn khi định lượng Creatinin trong máu tăng cao, điều này có nghĩa là chức năng thận có vấn đề hoặc thận đang có bệnh lý, cần được xét nghiệm kỹ hơn để xác định chính xác nhất. 

Các nhà khoa học cũng đã tìm hiểu được chỉ khi cơ thể rơi vào trạng thái mất nước, rối loạn chức năng thận hay những bệnh lý như hoại tử ống thận cấp tính, viêm cầu thận cấp hay viêm bể thận,... mới khiến định lượng Creatinin có trong máu tăng cao bất thường như vậy. Khi xét nghiệm máu hoặc nước tiểu cho kết quả định lượng Creatinin tăng thể hiện phần nào chức năng thận suy giảm, có thể có các bệnh lý về suy thận hoặc những bệnh nguy hiểm khác. 

Bên cạnh đó, sau mỗi bữa ăn thì định lượng Creatinin có tăng nhẹ do thức ăn và sẽ nhanh chóng được điều chỉnh về lại mức ổn định như bình thường. Điều này có nghĩa là khi sắp thực hiện xét nghiệm Creatinin, bạn nên tránh ăn uống trong một khoảng thời gian để kết quả kiểm tra được chính xác nhất nhé. 

Xét nghiệm định lượng Creatinin là gì? Thực hiện khi nào? 

Xét nghiệm định lượng Creatinin là sử dụng mẫu xét nghiệm máu hoặc nước tiểu để đánh giá, đo lường giá trị Creatinin có trong máu để từ đó nhận thấy dấu hiệu bất thường ở chức năng thận. Nếu Creatinin tăng cao có nghĩa là chức năng thận có vấn đề còn khi Creatinin ở mức ổn định bình thường thì thận có thể đang khỏe mạnh hoặc chỉ suy giảm nhẹ. 

Khi chức năng lọc máu và bài tiết của thận bị suy giảm bởi bất kỳ nguyên nhân nào thì định lượng Creatinin trong máu sẽ có dấu hiệu tăng lên do khả năng lọc bỏ và đào thải Creatinin dư thừa của thận bị suy giảm hoặc mất đi. 

Ngoài cách xét nghiệm Creatinin để đánh giá chức năng đào thải Creatinin của thận còn có phương án đánh giá chính xác hơn là kiểm tra, đánh giá khả năng đào thải Creatinin dư thừa của thận trong huyết tương với một đơn vị thời gian nhất định. Tên gọi của xét nghiệm này là xét nghiệm thanh giải Creatinin và qua đây, bác sĩ nhận định được tốc độ lọc máu của thận. 

Việc xét nghiệm Creatinin có thể là một phần trong quá trình kiểm tra chức năng thận, hỗ trợ chẩn đoán nhưng không phải tất cả, định lượng Creatinin không thể hiện được hoàn toàn bệnh lý (nếu có) nên khi phát hiện vấn đề cần thực hiện thêm những kiểm tra, xét nghiệm khác cho kết quả chính xác nhất. 

Một số dấu hiệu cho thấy chức năng thận bị suy giảm, cần được kiểm tra: 

• Cơ thể luôn ở trạng thái mệt mỏi, chán nản, thiếu tập trung, mất ngủ, ngủ không ngon giấc, chán ăn.
• Xuất hiện hiện tượng mặt bị sưng, phù, hoặc bụng, đùi, mắt cá chân bị sưng.
• Nước tiểu có nhiều bọt, có lẫn máu hoặc màu khác thường (màu cà phê).
• Đi tiểu ít, giảm lượng nước tiểu dù uống nhiều nước; 
• Cảm giác bị nóng rát khi đi tiểu, nước tiểu có lẫn dịch hoặc mủ, thói quen đi tiểu thay đổi, bắt đầu đi tiểu đêm,...
• Đau nhức vùng hông, lưng hoặc dưới khung xương sườn, gần vị trí của thận.
• Huyết áp tăng cũng là dấu hiệu suy giảm chức năng thận. 

Tần suất thực hiện xét nghiệm định lượng Creatinin trong máu đối với từng tính chất bệnh khác nhau cũng sẽ có sự khác nhau, cụ thể như: 

• Người bị bệnh tiểu đường nên thực hiện kiểm tra định lượng Creatinin 1 lần/năm.
• Bệnh nhân bị bệnh thận nên tự đo nồng độ Creatinin thường xuyên để kịp thời nhận thấy dấu hiệu bất thường.
• Người có bệnh có thể ảnh hưởng đến chức năng của thận như tăng huyết áp, tiểu đường, sử dụng thuốc có tác động đến thận nên thường xuyên kiểm tra chức năng thận qua xét nghiệm định lượng Creatinin và một số xét nghiệm khác. 

Định lượng Creatinin bình thường là bao nhiêu? 

Định lượng Creatinin có trong máu hoặc nước tiểu sẽ tùy thuộc vào khoảng tham chiếu khác nhau. Thường ở nữ giới, định lượng Creatinin bình thường là khoảng 0.5 - 1.1 mg/dl hoặc từ 44 - 97 umol/l còn ở nam giới, định lượng này là khoảng 0.6 - 1.2 mg/dl hoặc 53 - 106 umol/l là bình thường. 

Định lượng Creatinin tăng: Là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý như viêm bể thận, viêm cầu thận, hoại tử ống thận, suy thận, viêm cơ vân, ung thư tuyến tiền liệt, bàng quang có khối u, u xơ tử cung, sưng thận,... 

Định lượng Creatinin giảm: Có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang rơi vào trạng thái suy nhược cơ thể, bệnh về gan, khối lượng cơ suy giảm, loạn dưỡng cơ bắp, dấu hiệu tuổi già, phụ nữ mang thai hoặc người đang trong chế độ ăn chay,... 

Xét nghiệm định lượng Creatinin là xét nghiệm cần thiết trong chẩn đoán các bệnh lý về chức năng thận cũng như một số bệnh lý liên quan khác. Nếu nhận thấy bản thân có dấu hiệu suy giảm chức năng thận, bạn nên đến bệnh viện để thực hiện xét nghiệm cũng như kiểm tra để xác định chính xác hơn nhé. 

Hồng Nhung 

Nguồn tham khảo: Tổng hợp