Xét nghiệm sinh sợi huyết trong đánh giá khả năng đông và cầm máu

Xét nghiệm sinh sợi huyết là xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá khả năng đông máu cầm máu của cơ thể, qua đó cho thấy tình trạng sức khỏe và các nguy cơ bệnh lý có thể gặp phải. Xét nghiệm này được thực hiện khá nhanh chóng và đơn giản.

Thế nào là đông máu, cầm máu?

Trước khi đi sâu tìm hiểu về xét nghiệm sinh sợi huyết, bạn cần nắm được đông máu, cầm máu là gì và có tác dụng gì đối với cơ thể. Quá trình đông máu, cầm máu ở người hoạt động như một sự tự vệ để giúp cơ thể cầm máu, tránh làm mất máu quá nhiều qua các tổn thương ở mạch máu.

Tuy có tác dụng tốt là vậy nhưng một số rối loạn trong quá trình đông cầm máu có thể làm thuyên tắc mạch máu và để lại hậu quả nghiêm trọng. Một số yếu tố đông máu ở người sẽ được pha loãng và đào thải thông qua gan nhưng sẽ có một số chất ức chế dẫn đến bất hoạt và thoái hóa những yếu tố đông máu này. Chất ức chế này được sản sinh từ gan, trừ trường hợp thrombomodulin là từ các tế bào nội mạc trong cơ thể.

Quá trình đông máu và cầm máu hoạt động dựa trên sự kết hợp của 3 yếu tố đông máu là thành mạch, tế bào tiểu cầu có trong máu và protein được cung cấp từ huyết tương. Việc đông máu, cầm máu sẽ được cơ thể điều hòa bằng các yếu tố thần kinh và thể dịch. Sự cân bằng giữa 2 quá trình đông máu và chống đông máu sẽ giúp cho cơ thể có khả năng chống chọi lại với 2 hiện tượng là chảy máu và tắc mạch máu.

Những yếu tố ảnh hưởng đến việc đông máu

Thực hiện xét nghiệm sinh sợi huyết một phần nào cho thấy số lượng, chất lượng cũng như khả năng hoạt động hiệu quả của các yếu tố quan trọng đối với quá trình đông máu, cầm máu của cơ thể. Những yếu tố ảnh hưởng đến đông máu cầm máu gồm:

Co mạch: Khi mạch máu xuất hiện tổn thương, các yếu tố thần kinh và thể dịch sẽ điều khiển để mạch co lại, giảm tình trạng khẩu kính mạch, từ đó hạn chế lưu lượng máu chảy ra ngoài đồng thời tạo điều kiện cho việc kết dính tiểu cầu tạo thành cục máu đông ngăn máu chảy.

Tế bào nội mạc: Những tế bào này có nhiệm vụ chống đông máu, tạo nên sự cân bằng giữa đông máu và chống đông máu.

Tổ chức dưới nội mạc: Những tổ chức xuất hiện dưới nội mạc có vai trò bộc lộ ra để tiểu cầu có thể kết dính lúc thành mạch bị tổn thương, từ đó hỗ trợ quá trình đông và cầm máu.

Tiểu cầu: Đây là yếu tố vô cùng quan trọng đối với việc đông và cầm máu khi mạch bị tổn thương. Chức năng chính của tiểu cầu là kết dính, giải phóng, ngưng tập để tạo nên cục máu đông chặn ở chỗ mạch bị thương ngăn máu chảy ra ngoài, tạo sự ổn định trong quá trình lưu thông máu ngay cả khi cơ thể đang bị thương.

Yếu tố đông máu huyết tương: Có bản chất là các glycoprotein với nhiều vai trò khác nhau, được chia thành 3 nhóm chính là yếu tố tiếp xúc, yếu tố phụ thuộc vitamin K và nhóm fibrinogen có vai trò quan trọng, không thể thiếu đối với quá trình đông cầm máu.

Xét nghiệm sinh sợi huyết là gì?

Đông cầm máu là quá trình mà vùng mạch bị tổn thương được che lấp bởi các cục máu đông có chứa tế bào tiểu cầu và các sợi huyết được tạo nên ngay khi cơ thể bị thương. Quá trình đông máu gồm có giai đoạn cầm máu ban đầu do tiểu cầu tạo nút, bên cạnh đó cũng diễn ra quá trình cầm máu thứ phát gồm có những yếu tố đông máu huyết tương tạo nên các sợi huyết để liên kết với nút tiểu cầu và tạo thành mạng lưới ngăn máu chảy.

Vậy xét nghiệm sinh sợi huyết là gì và để làm gì? Xét nghiệm sinh sợi huyết là một loại xét nghiệm dùng để đánh giá khả năng sinh sợi huyết, từ đó đánh giá được khả năng đông cầm máu của cơ thể có diễn ra bình thường không. Xét nghiệm sinh sợi huyết không gồm 1 xét nghiệm duy nhất mà là tập hợp các xét nghiệm đánh giá quá trình đông cầm máu để phát hiện bệnh lý hoặc đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Những xét nghiệm sinh sợi huyết này gồm:

Nghiệm pháp Von Kaulla giúp xác định thời gian tan cục máu đông trong mạch, từ đó khảo sát được tính linh hoạt của sinh sợi huyết. Nghiệm pháp này cho kết quả như sau:

• Bình thường: Cục máu đông tự tan sau 3 giờ;
• Tiêu sợi huyết cấp: Máu đông tan nhanh trong 0 – 15 phút;
• Tiêu sợi huyết bán cấp: Cục máu đông tan trong 15 – 30 phút;
• Tiêu sợi huyết vừa: Tan trong 30 – 45 phút;
• Tiêu sợi huyết tiềm tàng: Cục máu đông tan hoàn toàn sau 45 – 60 phút.

Xét nghiệm sinh sợi huyết cũng cho thấy được định lượng các chất thoái giáng của fibrin và fibrinogen với giới hạn bình thường là:

• Fibrin (FDP) < 5000 ng/l;
• Fibrinogen (D-Dimer) > 500 ng/l.

Định lượng các yếu tố tham gia vào quá trình tan sợi huyết cũng được đánh giá qua xét nghiệm sinh sợi huyết, bao gồm plasminogen, a2-antiplasmin, PAl-1 với những giới hạn như sau:

• Tỷ lệ plasminogen huyết tương dao động từ 80 – 120%;
• a2-antiplasmin dao động từ 80 – 120%;
• Pal-1 dưới 10 AU/ml.

Các xét nghiệm đông máu khác

Bên cạnh xét nghiệm sinh sợi huyết thì quá trình đông máu cầm máu của cơ thể cũng được đánh giá thông qua 2 xét nghiệm khác là xét nghiệm thăm dò cầm máu ban đầu và xét nghiệm thăm dò quá trình đông máu.

Xét nghiệm thăm dò cầm máu ban đầu: Đếm số lượng tiểu cầu có trong máu, đo thời gian máu chảy khi mạch bị tổn thương theo phương pháp Duke hoặc Ivy, thực hiện nghiệm pháp co cục máu để theo dõi quá trình co cục máu của cơ thể, nhận biết dấu hiệu dây thắt để phát hiện tình trạng giảm tiểu cầu hoặc những bất thường về chức năng của tiểu cầu cũng như cấu trúc của mạch máu,…

Xét nghiệm thăm dò quá trình đông máu: Xác định thời gian đông máu, thời gian các prothrombin thể hiện hoạt tính đông máu ngoại sinh, thời gian các thromboplastin từng phần được hoạt hóa biểu hiện hoạt tính đông máu nội sinh,…

Hy vọng những chia sẻ trên đây từ Nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn hiểu hơn về xét nghiệm sinh sợi huyết cũng như một số xét nghiệm, nghiệm pháp khác nhằm đánh giá quá trình đông cầm máu của cơ thể. Khi thực hiện xét nghiệm sinh sợi huyết bạn nên trao đổi trước với bác sĩ về bệnh lý hiện tại, loại thuốc đang uống,… để tránh sai lệch kết quả xét nghiệm.