Anti CCP: Xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm Anti CCP, một hình thức xét nghiệm kháng thể tự miễn, cùng một số xét nghiệm khác để chẩn đoán viêm khớp dạng thấp. Vậy xét nghiệm Anti CCP là gì, dành cho đối tượng nào và được thực hiện như thế nào? Hãy tham khảo bài viết dưới đây để tìm hiểu thông tin chi tiết.

Viêm khớp dạng thấp là gì?

Viêm khớp dạng thấp là căn bệnh tự miễn mà nhiều người thường gặp phải do những tổn thương không thể hồi phục gây ra hoặc đặc trưng là tình trạng người bệnh bị viêm màng hoạt dịch khớp, dẫn đến mất chức năng của khớp hoặc nghiêm trọng hơn là gây tàn phế.

Vẫn chưa xác định rõ ràng nguyên nhân gây bệnh, nhưng có thể liên quan đến yếu tố cơ địa, rối loạn đáp ứng miễn dịch và nhiễm khuẩn. 

Việc chẩn đoán bệnh càng sớm sẽ hỗ trợ rất nhiều trong việc điều trị cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. 

Để chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp, bác sĩ thường dựa trên những tiêu chuẩn lâm sàng kết hợp cùng yếu tố dạng thấp RF. Tuy nhiên, những biểu hiện lâm sàng xuất hiện khá muộn, còn RF - một loại kháng thể không đặc hiệu thuộc bệnh viêm khớp dạng thấp - có thể tìm thấy trong những trường hợp bị nhiễm trùng hoặc ở cơ thể của người khỏe mạnh,... Do đó việc chẩn đoán sớm bệnh viêm khớp dạng thấp gặp nhiều trở ngại.

Gần đây, quá trình chẩn đoán bệnh này dễ dàng và hiệu quả hơn nhờ các chuyên gia y tế đã sử dụng định lượng có khả năng tự kháng thể IgG loại kháng Peptid Citrulline mạch vòng (Anti CCP) trong huyết thanh và trở nên đặc hiệu hơn với bệnh viêm khớp dạng thấp.

Biểu hiện của bệnh

Bệnh thường xuất hiện ở các khớp nhỏ và vừa gồm khớp bàn ngón tay, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp bàn ngón chân, khớp cổ chân, khớp gối. Nhiều trường hợp xuất hiện bệnh ở các cơ quan bộ phận khác như tim, phổi, dây thần kinh, da, mạch máu,… nhưng rất hiếm gặp.

Bệnh viêm khớp dạng thấp gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt của bạn như đi đứng, ngồi, cúi người, làm việc, viết,… Nếu bệnh kéo dài và không được điều trị, bệnh sẽ tiến triển nặng hơn và không thể hồi phục được, đôi khi dẫn đến tàn phế.

Bệnh nhân được chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp sớm, bác sĩ sẽ giúp có phác đồ điều trị phù hợp, giúp nâng cao hiệu quả điều trị. Việc chẩn đoán chủ yếu thường dựa vào các dấu hiệu lâm sàng. Tuy nhiên, các dấu hiệu này thường xuất hiện trễ, đột ngột và nhanh chóng biến mất, do đó việc chẩn đoán sớm các bệnh về viêm khớp dạng thấp gặp không ít trở ngại.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh

Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp bao gồm:

• Giới tính: So với nam giới, nữ giới thường có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn.
• Độ tuổi: Đối tượng mắc bệnh ở mọi lứa tuổi, nhưng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn là những người từ 40 - 60 tuổi.
• Yếu tố di truyền: Bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp càng cao khi trong gia đình có người mắc bệnh.
• Hút thuốc: Thói quen hút thuốc lá khiến nguy cơ phát triển bệnh viêm khớp dạng thấp càng tăng.
• Phơi nhiễm môi trường: Một số phơi nhiễm như silica hoặc amiăng có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp dạng thấp. 
• Béo phì: Nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn với những người người thừa cân hoặc béo phì, nhất là phụ nữ từ 55 tuổi trở xuống.

Xét nghiệm Anti CCP là gì?

Xét nghiệm Cyclic Citrullinated Peptide Antibody (CCP) được dùng để kiểm tra sự tồn tại và nồng độ của các kháng thể tự miễn liên quan đến bệnh viêm khớp dạng thấp. Các kháng thể này chính là các Anti CCP do hệ thống miễn dịch của cơ thể sản xuất, có tác dụng chống lại các CP (Citrullinated peptide vòng).

Trong quá trình chuyển hóa acid amin Arginine sẽ tạo ra một số chất trung gian, trong đó có cả Citrulline. Nguyên nhân là do bệnh nhân mắc viêm khớp dạng thấp dẫn đến sự thay đổi nào đó trong cơ thể, mới sinh ra chất trung gian là Citrullinated Peptide. Vì thế, xét nghiệm Anti CCP giữ vai trò quan trọng trong hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp.

Vai trò của xét nghiệm Anti CCP trong hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Cơ sở của xét nghiệm

Bệnh viêm khớp dạng thấp khiến bao hoạt dịch khớp bị viêm, các kháng thể Anti CCP tồn tại trong huyết thanh ở nồng độ cao. Xét nghiệm Anti CCP được chỉ định để định lượng nồng độ Anti CCP trong huyết thanh hoặc huyết tương của người bệnh. Xét nghiệm này được tiến hành nhờ sự hoạt động của máy phân tích miễn dịch Elecsys - Cobas, dựa trên nguyên lý miễn dịch hóa phát quang (electrochemiluminescence immunoassay).

Chỉ định xét nghiệm Anti CCP

Trong chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp, tuy xét nghiệm Anti CCP giữ vai trò quan trọng nhưng không phải trường hợp nào cũng xét nghiệm. Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm Anti CCP trong trường hợp cần đánh giá sự tiến triển của tình trạng viêm khớp dạng thấp ở người bệnh viêm khớp dạng thấp không đặc hiệu, nhưng lại có những triệu chứng lâm sàng liên quan bệnh, mặc dù không có đầy đủ các triệu chứng tiêu chuẩn để xác định bệnh nhưng lại khiến cho bác sĩ nghi ngờ nên cần tiến hành xét nghiệm để xác định lại.

Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm Anti CCP trong một số trường hợp người bệnh xuất hiện những triệu chứng bất thường bao gồm:

• Sưng đau khớp kèm theo sốt cao.
• Cơ thể mệt mỏi.
• Có cảm giác đau, nóng ở các khớp cổ tay, bàn tay, bàn chân.
• Thường bị đau ở những khớp lớn như cổ, vai, khuỷu tay và đầu gối.
• Xuất hiện những nốt sần ở dưới da, nhất là tại khuỷu tay.

Các giá trị trong xét nghiệm Anti CCP và ý nghĩa lâm sàng của chúng

Kết quả xét nghiệm kháng thể CCP

Thông thường, ở một người khỏe mạnh, trong huyết thanh chứa < 17U/ml kháng thể CCP. Nếu kết quả xét nghiệm nhỏ hơn 17U/ml là âm tính, kết quả bằng hoặc vượt quá 17U/ml là dương tính. Bệnh nhân bị viêm đa khớp dạng thấp có chỉ số Anti CCP tối ưu là 17U/ml.

Ý nghĩa lâm sàng của xét nghiệm

Dựa vào xét nghiệm Anti CCP, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh liên quan viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, cần kết hợp cả kết quả xét nghiệm RF lẫn các triệu chứng lâm sàng. Tóm lại, bệnh viêm khớp dạng thấp được đánh giá chẩn đoán dựa vào giá trị Anti CCP, chỉ số RF và triệu chứng lâm sàng cụ thể như sau:

• Xét nghiệm Anti CCP và RF đều dương tính: Nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp đang tiến triển mạnh rất cao.
• Xét nghiệm Anti CCP dương tính nhưng RF âm tính: Nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp ở giai đoạn đầu hoặc sẽ mắc trong tương lai.
• Xét nghiệm Anti CCP âm tính nhưng RF dương tính, cộng thêm một số triệu chứng điển hình: Nguy cơ cao mắc viêm khớp dạng thấp hoặc các viêm khớp không đặc hiệu.
• Xét nghiệm Anti CCP và RF đều âm tính: Bệnh nhân ít có khả năng mắc bệnh viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, bác sĩ cần xem xét các dấu hiệu lâm sàng mới xác định về bệnh.

Như vậy, bài viết trên đã cung cấp đầy đủ thông tin về xét nghiệm Anti CCP là gì, ý nghĩa lâm sàng và các giá trị trong xét nghiệm này. Nếu bạn có dấu hiệu bị viêm khớp dạng thấp, hãy đến bệnh viện để được thăm khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết.