Báo động tình hình sử dụng kháng sinh ở Việt Nam

Thuốc kháng sinh được xem là giải pháp điều trị hiệu quả các vấn đề sức khỏe do nhiễm khuẩn. Cũng nhờ kháng sinh mà chúng ta có thể kiểm soát nhiều loại dịch bệnh. Tuy nhiên phương pháp điều trị này đang bị lạm dụng khiến việc chữa bệnh do nhiễm khuẩn càng trở thành thách thức đối với ngành y do số người kháng kháng sinh ngày càng tăng cao.

Thuốc kháng sinh được sử dụng trong điều trị các bệnh nhiễm trùng.

Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh ở Việt Nam

Ông Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết tỷ lệ bệnh lây nhiễm ở Việt Nam vẫn còn ở mức cao, đang tiếp tục gia tăng và có xu hướng diễn biến phức tạp. Vì vậy, việc sử dụng kháng sinh trong điều trị là hết sức cần thiết ở thời điểm hiện tại. 

Tuy nhiên, có một điểm đáng lo ngại là người dân không có trình độ chuyên môn về y khoa, chưa hiểu hết được mặt lợi, mặt hại của việc sử dụng kháng sinh nên thực tế hiện nay việc sử dụng kháng sinh tại Việt Nam đang rất phức tạp, nhiều người tự ý sử dụng thuốc dẫn đến nhiều vi khuẩn nhờn thuốc, gây tốn kém trong quá trình điều trị bệnh.

Nhiều kết quả khảo sát tình hình sử dụng kháng sinh tại các hiệu thuốc ở các vùng nông thôn, thành thị ở nước ta cho thấy, nhận thức về thuốc kháng sinh và kháng kháng sinh của người dân còn kém, ngay cả người bán thuốc cũng không nắm vững điều này, đặc biệt ở vùng nông thôn.

Tình hình sử dụng kháng sinh ở Việt Nam vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ.

Kháng sinh đóng góp 13,4% (ở thành thị) và 18,7% (ở nông thôn) trong tổng số doanh thu của hiệu thuốc. Cũng theo kết quả kiểm tra bệnh viện hằng năm, chi phí cho thuốc chiếm 48% chi phí điều trị, trong đó chi phí cho kháng sinh chiếm 33%. Điều đó cho thấy thuốc kháng sinh được sử dụng rộng rãi trong bệnh viện. Nhưng với những trường hợp chỉ định quá mức với những bệnh lý không thực sự cần thiết sử dụng kháng sinh là nguyên nhân quan trọng gây kháng kháng sinh.

Mối nguy từ kháng kháng sinh

Kháng kháng sinh là khả năng các vi sinh vật như vi khuẩn, vi rút, nấm hoặc ký sinh trùng vẫn sinh trưởng được với sự hiện diện của một loại thuốc mà thông thường loại thuốc đó có thể giết chết hoặc hạn chế sự phát triển của chúng. 

Hậu quả là các liệu pháp điều trị thông thường không còn hiệu quả. Nhiễm trùng vì thế trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến thời gian bị bệnh lâu hơn, chi phí điều trị cao hơn và nguy cơ tử vong cao hơn. Bởi vì kháng kháng sinh, nên ngày càng có nhiều các bệnh nhiễm trùng thông thường như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, bệnh lao và các bệnh do thực phẩm gây nên càng trở nên khó điều trị hơn và đôi khi không thể điều trị được.    

Kháng kháng sinh là mối đe dọa sức khỏe cộng động trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người dân và sự phát triển tổng thể, bền vững của cả một quốc gia. 

Ở Việt Nam, tình hình sử dụng kháng sinh diễn biến phức tạp, chưa được kiểm soát tốt khiến cho kháng kháng sinh gia tăng nhanh chóng. Thực trạng đáng báo động là đã xuất hiện nhiều vi khuẩn kháng đa thuốc, mức độ kháng ngày càng tăng ở nhóm vi khuẩn gram âm, thường xuất hiện trong các bệnh viện đã có vi khuẩn đa kháng với kháng sinh carbapenem (là nhóm gồm các kháng sinh thế hệ mới, có phổ kháng khuẩn rộng nhất hiện nay. Các kháng sinh thuộc nhóm này thường được chỉ định điều trị những trường hợp nhiễm khuẩn nặng và đa đề kháng).

Điều này tạo ra sự khan hiếm, thiếu hụt các thuốc kháng khuẩn mới, đặc biệt thuốc để điều trị cho người bệnh nhiễm vi sinh vật đa kháng. Làm cho thời gian điều trị kéo dài, nguy cơ tử vong cao và chi phí điều trị ngày càng là gánh nặng lên cá nhân, gia đình và xã hội.

Kháng kháng sinh có thể làm kéo dài quá trình điều trị bệnh.

Việt Nam được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào danh sách các nước có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao nhất thế giới. Trong những năm gần đây, Việt Nam đã phải chứng kiến mối đe dọa ngày càng gia tăng của kháng kháng sinh do tình hình sử dụng kháng sinh không hợp lý tại các cấp của hệ thống chăm sóc sức khỏe, trong nuôi trồng thủy sản, trong chăn nuôi và trong cộng đồng.

Với tình hình sử dụng kháng sinh ở Việt Nam như hiện nay, cần có những giải pháp thiết thực nhằm nâng cao ý thức người dân trong việc sử dụng kháng sinh. Cần lưu ý là thuốc kháng sinh có thể gây tác dụng ngược nếu sử dụng bừa bãi. Vì vậy cần được thông qua chỉ định của bác sĩ trước khi dùng.

Thụy Anh

Nguồn tham khảo: Báo điện tử ĐCS VN