Viêm phổi: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Viêm phổi là gì?

Trước khi đi sâu vào nguyên nhân và phương pháp điều trị, bạn cần hiểu rõ viêm phổi là bệnh gì và cơ chế hình thành ra sao.

Viêm phổi (pneumonia) là một bệnh lý hô hấp phổ biến, xảy ra khi các túi khí trong phổi (phế nang) bị viêm và tích tụ dịch hoặc mủ. Tình trạng này ảnh hưởng đến khả năng trao đổi oxy, khiến người bệnh khó thở, sốt, ho và có thể dẫn đến suy hô hấp nếu không được điều trị kịp thời.

Phân loại viêm phổi

Viêm phổi có thể được phân loại dựa trên hai tiêu chí chính:

Theo tác nhân gây bệnh:

• Viêm phổi do vi khuẩn.
• Viêm phổi do virus.
• Viêm phổi do nấm.
• Viêm phổi do hóa chất độc hại.

Theo môi trường mắc bệnh:

• Viêm phổi cộng đồng: Xuất hiện ngoài bệnh viện, thường do vi khuẩn hoặc virus phổ biến.
• Viêm phổi bệnh viện: Xảy ra sau 48 giờ nhập viện, thường do vi khuẩn kháng thuốc.

Viêm phổi có thể xảy ra ở mọi đối tượng nhưng đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm phổi

Các triệu chứng có thể khác nhau tùy theo nguyên nhân, mức độ nặng và độ tuổi của người bệnh, nhưng phổ biến nhất bao gồm:

• Sốt cao hoặc sốt nhẹ kéo dài.
• Ho khan hoặc ho có đờm vàng hoặc xanh, đôi khi kèm theo máu.
• Khó thở, cảm giác hụt hơi, thở nhanh.
• Đau ngực, đau tăng khi hít sâu hoặc ho.
• Ớn lạnh, đổ mồ hôi ban đêm.
• Mệt mỏi, chán ăn, đau cơ, buồn nôn.
• Với trẻ em, các triệu chứng có thể kèm theo thở rút lõm ngực, bỏ bú, quấy khóc, tím tái môi lưỡi.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm phổi

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm phổi có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

• Tràn mủ màng phổi (empyema);
• Áp xe phổi;
• Suy hô hấp cấp;
• Nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu);
• Tổn thương đa cơ quan.

Những biến chứng này thường xuất hiện ở người cao tuổi, người có bệnh nền hoặc hệ miễn dịch yếu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Cần đến khám bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu sau:

• Sốt cao không giảm sau vài ngày điều trị thông thường.
• Ho ra máu, khó thở nhiều.
• Đau ngực tăng lên khi hít thở.
• Môi, đầu ngón tay chuyển tím tái.
• Lú lẫn, mất ý thức, đặc biệt ở người già.

Một trong những cơ chế phổ biến gây viêm phổi là do hít phải các tác nhân lây nhiễm vào đường hô hấp dưới. Khi xâm nhập vào phổi, các tác nhân này kích thích phản ứng viêm, phá vỡ cấu trúc bình thường của mô phổi và cản trở sự trao đổi khí.

Phân loại theo tác nhân gây bệnh:

• Viêm phổi do vi khuẩn: Nguyên nhân phổ biến nhất là Streptococcus pneumoniae. Ngoài ra, các vi khuẩn như Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae cũng thường gặp.
• Viêm phổi do virus: Gồm virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), adenovirus, coronavirus.
• Viêm phổi do nấm: Gặp chủ yếu ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, như Pneumocystis jirovecii, Aspergillus spp.
• Viêm phổi hít: Xảy ra khi hít phải dị vật, thức ăn hoặc dịch tiêu hóa vào phổi.

Phân loại theo môi trường mắc bệnh:

• Viêm phổi cộng đồng: Xuất hiện ngoài bệnh viện. Tác nhân thường gặp là vi khuẩn (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae) và virus.
• Viêm phổi bệnh viện: Khởi phát sau ≥48 giờ nhập viện. Thường do các vi khuẩn kháng thuốc như Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter spp., Enterobacteriaceae, Staphylococcus aureus.