Bệnh rối loạn thần kinh thực vật: Cơ chế bệnh, triệu chứng và các phương pháp điều trị

Bệnh rối loạn thần kinh thực vật gây ra do sự rối loạn chức năng hệ thần kinh tự chủ, từ đó ảnh hưởng tới hệ thống thần kinh giao cảm và phó giao cảm trên toàn cơ thể. Chính vì vậy, triệu chứng nhận biết bệnh rất đa dạng, biểu hiện ở nhiều cơ quan như hệ tiêu hóa, hệ tim mạch, mạch máu…

Thông tin về bệnh rối loạn thần kinh thực vật

Hệ thần kinh thực vật, còn được gọi là hệ thần kinh tự chủ, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể mà không cần ý thức điều khiển. Hệ thống thần kinh thực vật bao gồm hai phần chính: Hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm.

Hai hệ này hoạt động đối lập nhưng lại cân bằng lẫn nhau, đảm bảo các chức năng như điều hòa huyết áp, nhịp tim, hoạt động của hệ tiêu hóa, hệ thần kinh, thân nhiệt và nhiều chức năng khác được duy trì ổn định.

Cụ thể, chức năng của hệ thần kinh thực vật như sau:

• Hệ thần kinh giao cảm: Hệ này thường được kích hoạt trong các tình huống căng thẳng hoặc khi cơ thể cần đáp ứng nhanh chóng với các yếu tố bên ngoài. Khi đó, hệ thần kinh giao cảm sẽ tăng nhịp tim, tăng huyết áp, giảm hoạt động tiêu hóa và tiết ra các hormone như adrenaline để giúp cơ thể chuẩn bị.
• Hệ thần kinh phó giao cảm: Ngược lại, hệ này hoạt động mạnh nhất khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi, thư giãn. Chất dẫn truyền thần kinh giúp giảm nhịp tim, hạ huyết áp, tăng cường hoạt động tiêu hóa và duy trì các chức năng sinh lý ở trạng thái ổn định.

Hai hệ này phải hoạt động một cách cân bằng để duy trì trạng thái sức khỏe tốt cho cơ thể. Khi sự cân bằng này bị phá vỡ, tình trạng rối loạn thần kinh thực vật có thể xảy ra.

Rối loạn thần kinh thực vật là một bệnh lý phức tạp, xảy ra khi có sự mất cân bằng giữa hoạt động của hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm. Điều này dẫn đến việc nhiều cơ quan trong cơ thể bị ảnh hưởng, gây ra nhiều triệu chứng khác nhau.

Nguyên nhân của rối loạn thần kinh thực vật rất đa dạng, bao gồm yếu tố di truyền, bệnh lý nền như tiểu đường, bệnh Parkinson hay các chấn thương thần kinh. Việc điều trị thường phức tạp, cần phối hợp nhiều phương pháp.

Dấu hiệu nhận biết rối loạn thần kinh thực vật

Rối loạn thần kinh thực vật là một tình trạng bệnh lý khi hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm mất cân bằng, gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Một trong những cơ quan chịu ảnh hưởng lớn nhất là tim, khi nhịp tim được điều tiết bởi hệ thần kinh thực vật phối hợp cùng hệ thống điện tim. Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết bệnh rối loạn thần kinh thực vật, bao gồm:

• Đánh trống ngực: Một trong những triệu chứng dễ nhận biết nhất của rối loạn thần kinh thực vật là cảm giác đánh trống ngực, hồi hộp. Người bệnh thường cảm thấy nhịp tim của mình nhanh bất thường, như thể tim sắp nhảy ra khỏi lồng ngực. Cảm giác hồi hộp xảy ra liên tục khiến người bệnh cảm thấy hốt hoảng, sợ hãi, gây sự lo lắng kéo dài.
• Khó thở: Khó thở là một triệu chứng phổ biến khác của rối loạn thần kinh thực vật. Người bệnh cảm thấy hụt hơi, cần thường xuyên hít thở sâu mới cảm thấy dễ chịu hơn. Tình trạng này thường tăng mạnh khi gắng sức, gây cảm giác khó chịu.
• Đau ngực: Người bệnh có thể trải qua cảm giác đau, nóng rát, hoặc đau nhói ở vùng ngực. Đôi khi cơn đau xuất hiện bất ngờ, gây cảm giác như bị nghẹt thở và căng tức vùng ngực. Triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng thêm sự lo lắng cho người bệnh.
• Chóng mặt: Chóng mặt là một triệu chứng do nhịp tim quá nhanh, khiến lượng máu lên não bị thiếu hụt hoặc hạ huyết áp khi thay đổi tư thế đột ngột. Người bệnh cảm thấy choáng váng, đứng không vững như muốn ngất xỉu.
• Tăng thông khí: Một trong những dấu hiệu khác của rối loạn thần kinh thực vật là tăng thông khí, bắt đầu với cảm giác tê cứng và ngứa ran xung quanh miệng. Người bệnh sau đó sẽ cảm thấy lo âu, hốt hoảng, thở gấp và dễ bị ngất. Cách xử lý đơn giản là bịt mũi lại và ngưng thở trong vài giây để tình trạng này tự biến mất.
• Tay chân run, vã mồ hôi: Khi hệ thần kinh thực vật bị kích thích quá mức, người bệnh có thể tăng nhịp tim kèm theo biểu hiện tay chân run, cơ thể đổ mồ hôi nhiều.
• Mất ngủ: Rối loạn thần kinh thực vật còn gây ra tình trạng mất ngủ do người bệnh luôn ở trạng thái lo lắng, bồn chồn. Điều này dẫn đến hiện tượng trằn trọc, khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, khiến cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, gây ra mệt mỏi.

Điều trị bệnh rối loạn thần kinh thực vật

Rối loạn thần kinh thực vật là một tình trạng phức tạp, không phải là một bệnh cụ thể mà là các rối loạn trong hoạt động của hệ thần kinh tự động. Hệ thần kinh thực vật kiểm soát các chức năng tự động của cơ thể như nhịp tim, huyết áp, tuyến mồ hôi và tiêu hóa.

Khi hệ thống này bị rối loạn thường gây ra nhiều triệu chứng khác nhau nhưng không gây tử vong. Tuy nhiên, những triệu chứng này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân một cách đáng kể.

Việc điều trị rối loạn thần kinh thực vật chủ yếu tập trung vào việc xử lý các nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng này như u não, viêm não hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, nguyên nhân gốc rễ không thể được điều trị triệt để. Do đó, phần lớn các phương pháp điều trị hiện nay nhằm vào việc kiểm soát các triệu chứng bệnh.

Bác sĩ có thể phối hợp các nhóm thuốc sau:

• Thuốc an thần: Giúp làm giảm căng thẳng và lo âu, từ đó có thể giúp cải thiện các triệu chứng của rối loạn thần kinh thực vật.
• Thuốc chống trầm cảm: Được sử dụng để điều chỉnh các rối loạn về cảm xúc, thường đi kèm với rối loạn thần kinh thực vật.
• Thuốc chữa mất ngủ cùng rối loạn lo âu: Giúp cải thiện giấc ngủ, giảm lo âu, từ đó giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn.
• Thuốc điều chỉnh nhu động ruột: Hỗ trợ chức năng tiêu hóa, giúp giảm các triệu chứng như táo bón hoặc tiêu chảy do rối loạn thần kinh thực vật.
• Thuốc tim mạch: Điều chỉnh nhịp tim và huyết áp, giúp kiểm soát các triệu chứng liên quan đến tim mạch.
• Thuốc giảm tiết mồ hôi: Giúp kiểm soát tình trạng đổ mồ hôi quá mức, một triệu chứng phổ biến của rối loạn thần kinh thực vật.

Ngoài việc sử dụng thuốc, kết hợp các phương pháp vật lý trị liệu cũng mang lại hiệu quả cao trong việc điều trị bệnh như xông hơi, điện châm, xoa bóp bấm huyệt giúp cải thiện tuần hoàn máu, từ đó hỗ trợ chức năng của hệ thần kinh thực vật.

Thông qua bài viết trên, Nhà thuốc Long Châu xin gửi tới quý độc giả thông tin về bệnh rối loạn thần kinh thực vật. Mong bạn đọc đã có được kiến thức hữu ích về chủ đề này bao gồm cơ chế của bệnh, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp điều trị bệnh phổ biến hiện nay.